4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Cynllun Hirdymor ar gyfer Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 12 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:13, 12 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y ddau gwestiwn hynny. Cawsom ni amser da iawn yng Nghwm Cynon ac, yn wir, roedd un o'r bobl a welsom ni yn ofalwr di-dâl ei hun, i bob pwrpas. Felly, rydym ni'n cydnabod bod hynny o werth aruthrol i'r hyn y gallwn ni ei wneud ac, mewn gwirionedd, mae ein system iechyd a gofal a'r modd y mae'n gweithredu yn bwysig iawn wrth ganiatáu i'r gofalwyr di-dâl hynny wneud yr hyn y maen nhw eisiau ei wneud, a'r hyn y mae angen iddyn nhw ei wneud, ond ar yr un pryd ceir her o ran gofal seibiant. Mae angen inni wneud rhai dewisiadau ariannol yr ydym ni wedi eu gwneud yn y gorffennol ynghylch eu cefnogi â seibiant, ond hefyd yn ymwneud â chydnabod bod gan y bobl hynny yn eu hanghenion gofal eu hunain hefyd. Ac mae hynny yn ymwneud â bwrw ymlaen â gweithrediad cyson nid dim ond Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, ond gwneud yn siŵr bod y ddeddf honno yn cael ei hymwreiddio yn y strategaeth, a chredaf y gallwch chi gymryd cysur ei bod mewn gwirionedd. Rwy'n falch iawn hefyd o gael cyfle i groesawu Wythnos Gofalwyr a'r cyfraniad y maen nhw'n ei wneud heddiw.

Ar waith traws-lywodraethol, mae yna amrywiaeth o waith yr ydym ni eisoes yn ei wneud ar amrywiaeth o feysydd yn 'Ffyniant i Bawb'—y pedair thema fawr sydd angen gwaith ar draws y Llywodraeth i wella canlyniadau iechyd a gofal. Yn y maes economaidd, er enghraifft, rydym ni'n gwybod, mewn gwirionedd, i bobl nad ydynt mewn gwaith neu sy'n gwneud gwaith â chyflog gwael—bod eu canlyniadau iechyd yn waeth. Rydym ni'n cydnabod, o fewn y swm sylweddol o arian yr ydym yn ei wario yn y system iechyd a gofal, fod yna gyfle economaidd gwirioneddol hefyd. Felly, nid yw'n syml yn ymwneud â dweud, yn amlwg, 'iechyd ym mhob polisi'; mae'n dal i ymwneud â'r holl bolisïau mewn iechyd hefyd. Ac enghraifft dda o'ch pwynt am yr awyr agored yw'r gwaith yr wyf yn ei wneud eisoes gyda'n cyd-Weinidog, Dafydd Elis-Thomas, i edrych ar y gwaith y mae Iechyd Cyhoeddus Cymru a Chwaraeon Cymru yn ei wneud, ac, yn wir, ym mhortffolio Lesley Griffiths, gyda Chyfoeth Naturiol Cymru. Felly, mae llawer iawn mwy i ni ei wneud, ac rwy'n edrych ymlaen at ddod yn ôl i'r lle hwn yn y dyfodol i sôn am yr hyn yr ydym ni wedi'i wneud.