Part of 1. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Ynni, Cynllunio a Materion Gwledig – Senedd Cymru am 2:14 pm ar 13 Mehefin 2018.
Diolch i chi, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae Brexit yn creu rhai cwestiynau mawr ynghylch cydnerthedd ein cyflenwadau bwyd i'n galluogi i fwydo ein poblogaethau. Ar hyn o bryd rydym yn mewnforio gwerth £9 biliwn o ffrwythau a llysiau ar draws y DU, ac mae hynny'n cymharu â gwerth £1 biliwn yn unig o lysiau a ffrwythau rydym yn eu tyfu yma yn y DU. Felly, mae yna rai materion go fawr yn codi mewn perthynas â diogelwch bwyd pe bai Llywodraeth y DU yn methu negodi undeb tollau di-dor. Felly, rwy'n awyddus iawn i ddeall beth yw ein cynlluniau ar gyfer ymdrin â'r bygythiad posibl hwn.
Yn amlwg, nid oes angen i mi dynnu eich sylw at y ffaith y bydd ffrwythau a llysiau'n dirywio'n gyflym iawn os cânt eu dal yn Dover, Southampton neu faes awyr Caerdydd. Ac o ystyried pwysigrwydd ffrwythau a llysiau i ddeiet iach, rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno â mi fod hwn yn fater strategol pwysig. Hyd yn oed heddiw, rydym yn ei chael hi'n anodd cael pobl i gasglu'r cynnyrch sy'n cael ei dyfu yn y wlad hon am fod dinasyddion Ewropeaidd yn cael eu gwneud i deimlo nad oes croeso iddynt neu oherwydd y newid yng ngwerth y bunt.
Gwyddom o'r paneli arbenigol rydych wedi bod yn eu defnyddio i'ch cynghori ar Brexit fod y dyfodol eisoes yn edrych yn heriol iawn i ffermwyr defaid o dan unrhyw un o senarios canlyniadau Brexit. Ond nid oes gennyf lawer o oddefgarwch tuag at y rhai sy'n dadlau nad yw Cymru yn addas ar gyfer tyfu ffrwythau a llysiau. Mae angen iddynt fod yn barod i ddweud wrth siopwyr y bydd yn rhaid iddynt naill ai wneud heb ffrwythau a llysiau neu dalu pris premiwm am adnodd prin, ac mae angen iddynt ymgynefino â ffyrdd newydd o dyfu, fel hydroponeg ac acwaponeg. Gwn fod Cyngor Caerdydd yn edrych yn weithredol iawn—