Part of 3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:15 pm ar 13 Mehefin 2018.
Lywydd, fel y nododd yr Aelod yn ei gwestiwn, nid yw plismona wedi'i ddatganoli i Lywodraeth Cymru ac o ganlyniad, nid ydym wedi cynnal asesiad o'r materion a godir ganddo, gan fod hwn yn fater i Lywodraeth y Deyrnas Unedig. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol fod Prif Weinidog Cymru wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Cartref ar y pryd, Amber Rudd, ym mis Gorffennaf 2016 ynglŷn â'r posibilrwydd o ymchwiliad i'r digwyddiadau a ddisgrifiwyd. Yn Hydref 2016, ar ôl ystyried yr holl safbwyntiau a gyflwynwyd, penderfynodd yr Ysgrifennydd Cartref beidio â sefydlu ymchwiliad. A gaf fi ddweud fy mod yn gresynu'n fawr at y penderfyniad hwnnw? Roedd pawb ohonom a oedd yn weithgar yn cefnogi'r glowyr yn ystod y streic honno—roedd llawer ohonom yn sefyll ar y llinellau piced ar y pryd, yn cefnogi ffrindiau, ffrindiau ysgol, cydweithwyr a chymunedau yn y frwydr—safasom gyda'r glowyr yn y dyddiau hynny ac rydym yn sefyll gyda hwy heddiw. Gwelais y trais hwnnw, gwelais ef â fy llygaid fy hun. Gwelais yr hyn a ddigwyddodd pan oedd y cymunedau hynny'n wynebu rhyfel bron gan eu Llywodraeth eu hunain. Roedd y cymunedau hynny'n haeddu gwell bryd hynny, roedd y bobl yn haeddu gwell bryd hynny ac maent yn haeddu cyfiawnder heddiw. Rwy'n gwbl glir yn fy meddwl fy hun fod yn rhaid i Lywodraeth y Deyrnas Unedig gydnabod ei chyfrifoldebau yn y mater hwn. Dioddefodd pobl yr oeddwn yn eu hadnabod, pobl yr oeddwn yn yr ysgol gyda hwy, effeithiau'r gweithredoedd hynny. Maent yn haeddu chwarae teg, maent yn haeddu cyfiawnder.