Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd, a chynigiaf y cynnig.

Aelodau, mae'n debyg mai'r ffordd hawsaf o ddechrau hyn yw dweud ei bod yn Wythnos y Gofalwyr, a gadewch inni gael dadl am ofalwyr. Mae codi ymwybyddiaeth yn werthfawr iawn, ac mae'n ddefnyddiol cael pwynt, rwy'n credu, ar gyfer nodi ein gwerthfawrogiad. Ond rwy'n tybio mai'r hyn y byddai'r rhan fwyaf o'r 370,000 o ofalwyr di-dâl yn hoffi ein gweld yn ei wneud yw dangos y gwerthfawrogiad hwnnw drwy weithredu yn hytrach na siarad amdano'n unig.

Mae 370,000 o bobl yn fwy na 11 y cant o'r boblogaeth. Mae oddeutu dwy waith y nifer sy'n gweithio yn ein gwasanaethau iechyd, gan gynnwys y deintyddion a'r staff gweinyddol, y gwyddonwyr a'r meddygon a nyrsys ac ymwelwyr iechyd, y parafeddygon, y staff technegol, y bydwragedd a'r therapyddion. Maent yn darparu gwerth dros £8 biliwn o ofal di-dâl, ac mae hynny'n cyfateb i dros hanner cyllideb Llywodraeth Cymru. Credaf fod hynny'n goblyn o 'ddiolch' sy'n ddyledus gan y genedl hon i'w gofalwyr di-dâl.

Rwy'n gobeithio y bydd y ddadl hon yn fodd proffidiol ac agored o gyfnewid syniadau, a siarad yn uniongyrchol am y pethau hynny sydd o bwys i ofalwyr eu hunain, ac efallai na ddylem roi gormod o bwys ar newidiadau strwythurol heb esboniad cliriach o achos ac effaith. Ond rwy'n falch o weld ei bod wedi denu nifer o welliannau y dof atynt maes o law.

Ond hoffwn ddechrau gyda'r un y credaf ei fod wedi methu'r pwynt yn llwyr ynghylch gofalwyr ewyllys da, sef gwelliant y Llywodraeth—Rhif 1. Nid sylwedd y gwelliant, sy'n gosod stondin y Llywodraeth, ac mae hynny'n iawn, ond y ffaith ei fod yn dileu pwynt 4 y cynnig gwreiddiol—yr union bwynt sy'n eich dwyn chi, Weinidog, i gyfrif am yr addewidion mwyaf gwerthfawr, a statudol yn wir, a wnaethoch i ofalwyr hyd yma. Gallech fod wedi dod i'r Siambr hon, Weinidog, a dweud wrthym yn ddidwyll y byddech, wrth gwrs, yn cyhoeddi ffigurau ynglŷn â faint o anghenion gofalwyr sydd wedi'u hasesu a'u diwallu o dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, a gallech fod wedi dweud wrthym, yn eithaf rhesymol, gyda 370,000 o ofalwyr yng Nghymru, na allai'r nifer hon o bobl fod wedi'u cyrraedd ers 2014, ond gan roi syniad efallai ynglŷn â sut yr oedd awdurdodau lleol yn recriwtio ar gyfer y gwaith, neu efallai'n gosod y gwaith ar gontract allanol—nid asesu a diwallu anghenion gofalwyr yn unig, ond nodi gofalwyr newydd y mae gennych gyfrifoldeb statudol amdanynt. Gallech fod wedi dweud wrthym, efallai, ei bod hi'n anodd dod o hyd i aseswyr hyd yn oed, neu eu talu, ac rwy'n credu, i raddau, y byddem wedi deall. Ond mae gwrthod cael eich craffu yn gywilyddus. A ydych chi o ddifrif wedi cael eich rhoi ar y droed ôl i'r fath raddau gan ganfyddiadau 'Dilyn y Ddeddf' Gofalwyr Cymru fis Medi diwethaf, a ddywedodd na chafwyd fawr o dystiolaeth fod blwyddyn lawn gyntaf y Ddeddf yn gwella bywydau gofalwyr?