Rwy'n derbyn bod gan Lywodraeth Cymru uchelgeisiau ar gyfer y cwricwlwm, y targed i gyrraedd 1 filiwn o siaradwyr Cymraeg, ac adnewyddu'r system ar gyfer anghenion dysgu ychwanegol. Hoffwn weld llawer o'r dyheadau hyn yn cael eu cyflawni. Heb ariannu digonol, er hynny, nid yn unig ni fydd yr uchelgeisiau hyn yn cael eu gwireddu, ond byddwn yn gwneud cam â'r genhedlaeth nesaf. Yn ôl rheng flaen addysg, gan gynnwys yr undebau addysg—UCAC, NEU a Chymdeithas Genedlaethol y Prifathrawon—mae yna argyfwng ariannu yn ysgolion Cymru.

Rwyf am ganolbwyntio fy sylwadau ar dri mater allweddol. Yn gyntaf, rwyf am gwestiynu sut y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn disgwyl i unrhyw gwricwlwm newydd weithredu ochr yn ochr â thoriadau mor llym. Fe symudaf ymlaen i dynnu sylw at gyflwr ffisegol ofnadwy ein hysgolion a grëwyd gan y wasgfa ariannol hon. Ac yn olaf, rwyf am ddangos yr effaith y mae'r argyfwng cyllido hwn yn ei chael ar ysgolion yn y Rhondda.

Mae llawer o gynlluniau'r Llywodraeth ar gyfer y newid i'r cwricwlwm i'w croesawu, ond gyda chyn lleied o arian, nid wyf yn rhy obeithiol ynglŷn â'i weithrediad. Rydym yn gwybod y bydd llai o oriau addysgu ar gyfer rhai pynciau, a gallai rhai pynciau ddiflannu'n gyfan gwbl. Mae cerddoriaeth, drama, ieithoedd tramor a phynciau galwedigaethol yn wynebu risg. Mae hyn yn bennaf oherwydd yr anawsterau i recriwtio athrawon arbenigol ac ysgolion yn methu cyfiawnhau cynnal cyrsiau gyda niferoedd bach o ddisgyblion. Yn ei dro, mae hyn yn arwain at lai o opsiynau i ddisgyblion, yn enwedig ar gyfer Safon Uwch a TGAU, a cholli mwy byth o staff arbenigol yn sgil hynny. Hyd yn oed lle mae cyrsiau o'r fath ar gael, yn aml bu'n rhaid lleihau oriau addysgu gan na all ysgolion fforddio talu am athrawon arbenigol. Er mwyn gwrthbwyso'r toriadau, gofynnir i rai athrawon addysgu amrywiaeth ehangach o bynciau y tu hwnt i lefel eu harbenigedd, ac rwy'n siŵr y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno bod hyn yn annheg i athrawon a disgyblion.

Efallai mai canlyniad mwyaf trawiadol yr argyfwng ariannu hwn yw cyflwr adeiladau ysgol. Nod rhaglen ysgolion yr unfed ganrif ar hugain Llywodraeth Cymru oedd darparu ysgolion modern diogel at y dyfodol, gyda phaneli solar a'r holl gyfleusterau gorau. Ni wireddwyd yr uchelgais hwnnw. Mae hen adeiladau ysgol annigonol yn lleoedd annymunol a pheryglus weithiau hyd yn oed i ddisgyblion a staff. Nawr, gwn nad oes angen imi argyhoeddi Ysgrifennydd y Cabinet ynglŷn ag effaith gadarnhaol adeiladau ysgol, ond rwyf am dynnu sylw'n fyr at—[Torri ar draws.] Iawn.