Part of the debate – Senedd Cymru am 5:39 pm ar 13 Mehefin 2018.
Wel, y gwir amdani, yn gyffredinol, yw y ceir 20 y cant yn fwy o wario yng Nghymru a chafodd hynny ei ddiogelu o dan fframwaith cyllidol a gytunwyd gan Lywodraeth San Steffan. Os ydych am gymharu lefelau gwariant yng Nghymru a Lloegr, y gwahaniaeth mawr—a chlywsom beth o hyn yn gynharach—yw bod llywodraeth leol yn cael dyraniadau uwch yng Nghymru—buaswn yn cwestiynu pa mor effeithlon y defnyddir yr arian hwnnw mewn llawer o awdurdodau lleol—ac rydym wedi gweld toriadau yn y gwasanaeth iechyd nas gwelwyd yn Lloegr mewn termau real. Ac mae gennym y bwlch sylweddol iawn hwn yn y gwariant ar addysg. Lafur, rhaid i chi benderfynu beth yw eich blaenoriaethau, ac os yw addysg yn llai o flaenoriaeth i chi yng Nghymru nag ydyw i'r Ceidwadwyr yn Lloegr, ac yn llai o flaenoriaeth nag y byddem yn hoffi ei wneud yng Nghymru, yna dyna'r sefyllfa.
Rydym hefyd yn gweld llai o ddewis mewn addysg ôl-16. Yn fy rhanbarth i, Dwyrain De Cymru, y duedd yw i'r holl addysg ôl-16 mewn awdurdod lleol gael ei ddarparu gan un sefydliad addysg bellach. Nid wyf yn beirniadu sefydliadau penodol, ond mae llawer o resymau pam y gallech fod eisiau mynychu sefydliad penodol ar gyfer Safon Uwch, parhau i chweched ysgol neu beidio â bod eisiau mynychu coleg penodol. Oni bai bod myfyrwyr yn barod i deithio pellteroedd mawr y tu allan i ardal eu cyngor am addysg, yn rhy aml, caiff y dewis hwnnw ei gymryd oddi arnynt.
Ni ddylem gyfyngu ar allu plant yng Nghymru i gyflawni eu potensial ac i fynd ar drywydd eu breuddwydion a'u dyheadau eu hunain. Mae angen i Lywodraeth Cymru gydnabod nad yw'r lefelau cyllido presennol yn ddigonol i gynnal system addysg gystal â gweddill y DU, heb sôn am yr un well y byddem oll yn dymuno ei gweld. Mae angen inni weithredu o ddifrif ac yn bendant yn awr os ydym am achub ein system addysg sy'n gwegian. Mae'n bryd i'r Ysgrifennydd addysg edrych y tu hwnt i'r meinciau Llafur os yw'n dymuno darparu system o'r fath.