Part of the debate – Senedd Cymru am 5:40 pm ar 19 Mehefin 2018.
Diolch, Llywydd. Hoffwn ddechrau drwy, unwaith eto, ddiolch i'r Aelodau nid yn unig am eu cyfraniadau i'r ddadl, ond am graffu ar y Bil hefyd. Ac, er fy mod yn deall rhai o'r pryderon y mae Angela Burns wedi eu crybwyll heddiw, mae natur y pryderon hynny yn wahanol i'r sgyrsiau yr ydym ni wedi'u cael, ond, i fod yn deg, mae hi wedi crybwyll nifer o bryderon yn ystod hynt y Bil, yn y Pwyllgor ac ynghylch y Bil hefyd. Felly, dydyn nhw ddim yn bryderon newydd, ac rwy'n hapus i gydnabod hynny.
Mae angen gwneud rhywbeth i ddarbwyllo'r Aelodau ein bod yn gwrando ar yr hyn sy'n digwydd, nid yn unig pasio Bil yn seiliedig ar ymddiriedaeth, ond wedyn gweithredu yn y modd hwnnw ar ôl hynny. A dyna pam, fel y dywedais yn fy natganiad agoriadol, fod gennym ni gynllun gwerthuso. Bydd angen inni wrando. Rydym ni'n hapus i rannu gwybodaeth a gweithio gyda'r pwyllgor, a fydd yn parhau i graffu ar yr hyn sy'n digwydd, yn ogystal ag ar y cymal machlud. Oherwydd, wrth gwrs, rwy'n cydnabod bod hwn yn ddarn gwirioneddol newydd o ddeddfwriaeth a bydd angen sicrwydd arnom ni bod tystiolaeth ei fod wedi gwneud y gwahaniaeth gwirioneddol i iechyd y wlad y credwn y bydd yn ei wneud. Ond nid wyf yn derbyn yr awgrym a wnaed bod hwn yn ddarn o ddeddfwriaeth frys. Ymgynghorwyd ar y mater hwn yn gyntaf yn 2014, a chraffwyd arno'n drwyadl ac yn briodol yn ystod ei amser yn y Cynulliad.
Wrth gwrs, mae'r Bil yn gosod dyletswydd ar Weinidogion i gymryd camau i hyrwyddo ymwybyddiaeth o gychwyn y ddeddfwriaeth, ac mae hynny'n cynnwys hyrwyddo ymwybyddiaeth o'r peryglon iechyd sydd ynghlwm ag yfed gormod o alcohol a sut mae'r Bil a'r isafbris uned yn bwriadu lleihau hynny. Dyna pam yr oeddwn yn falch o weithio gyda Rhun ap Iorwerth i gyflwyno gwelliannau a gefnogwyd gennym ni yng Nghyfnod 3 i gynnwys y darpariaethau hynny yn y Bil. Ac rwyf hefyd eisiau cydnabod bod yr ymrwymiad i isafbris uned wrth gwrs, wedi ymddangos yn nau faniffesto diwethaf Plaid Cymru.
Ond hoffwn i orffen drwy ail-bwysleisio na fydd y ddeddfwriaeth hon yn sefyll ar ei phen ei hun. Mae'r ddeddfwriaeth yn mynd i'r afael mewn ffordd benodol â phroblem wirioneddol ac amlwg iawn yng Nghymru heddiw, a bydd amryw o gamau ychwanegol yn ei ategu er mwyn cefnogi'r bobl hynny sydd mewn angen, yn arbennig y meysydd hynny sy'n rhan ehangach o strategaeth camddefnyddio sylweddau Llywodraeth Cymru. Rwy'n cydnabod y sylwadau a wnaed ynglŷn â sut mae angen cefnogi'r bobl y gobeithiwn y bydd mwy ohonynt yn ceisio cymorth. Ond mae'r Bil hwn yn ymdrin â'r realiti bod gan Gymru, fel cynifer o wledydd gorllewinol eraill, broblem gydag alcohol rhad a chryf sydd ar gael yn rhwydd. Mae'r ddeddfwriaeth hon yn ein helpu ni i wneud cyfraniad pwysig i fynd i'r afael â'r mater hwn a gwella iechyd y cyhoedd, ac rwy'n gofyn i'r Aelodau bleidleisio drosti heddiw.