Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 26 Mehefin 2018.
Diolch i chi am eich sylwadau. Mae pob un o'r materion a grybwyllais yn cael eu trafod rhwng y Llywodraethau yn y Deyrnas Unedig. Felly, mae trafodaeth adeiladol yn digwydd, ond rwy'n credu ei bod hi'n bwysig amlinellu'r ystod o risgiau sy'n bodoli cyn inni gyrraedd bargen derfynol. Ac o ran y materion a grybwyllwyd gennyf hyd yn hyn, nid oes yr un ohonyn nhw wedi eu cadarnhau ar gyfer y cyfnod ar ôl y cyfnod pontio; dyna'r her. Yn benodol, er enghraifft, rydych chi'n sôn am breswylio mwy hirdymor; mae cytundeb hyd at y cyfnod pontio, ond nid oes cytundeb ar ôl hynny. Felly, credaf ei bod hi'n gwbl briodol dweud bod y rhain yn faterion y mae angen eu datrys mewn unrhyw fargen derfynol ac nad ydyn nhw wedi eu datrys hyd yma. Nid yw hyn yn fater o greu helynt; rwy'n credu bod angen inni fod yn onest am yr ystod o risgiau fydd yn ein hwynebu os nad oes gennym ni fargen dda a gwybodaeth nad yw pobl yn aml yn ymwybodol ohoni o ran manylion pob un o'r meysydd hyn.
Fe wnaethoch chi ofyn cwestiwn am fargen wael—dim bargen neu fargen wael. Y broblem yw bod y fargen waethaf bosib yn gyfystyr â dim bargen. Dyna yw'r fargen waethaf bosib, ac felly ceir her yma ynglŷn â bod yn onest â'n gilydd am hynny, a'r anawsterau sydd gennym ni gyda'r safbwynt a arddelir yn y trafodaethau. Er enghraifft, mae swyddogaeth Llys Cyfiawnder Ewrop yn faen tramgwydd ar hyn o bryd i Lywodraeth y DU. Mae hynny'n peri problem oherwydd yr amrywiaeth o faterion y buom yn siarad amdanyn nhw ble ceir cydweithredu ar draws Ewrop, a gaiff ei oruchwylio ar hyn o bryd gan Lys Cyfiawnder Ewrop. Nawr, mae gwledydd eraill sydd â threfniadau gyda'r Undeb Ewropeaidd yn ymrwymo i gytuno'n ffurfiol sut mae'r oruchwyliaeth honno yn gweithredu. Os nad oes unrhyw oruchwylio, yna y sefyllfa anorfod yw y byddwn wedi ein heithrio o'r trefniadau rwy'n gwybod eich bod yn eu gwerthfawrogi, ac, mewn gwirionedd, y credaf fod adran iechyd y DU yn eu gwerthfawrogi hefyd. Felly, yr her yw p'un a allwn ni ddod ag ychydig o realiti i'r drafodaeth, y ddadl a'r negodiadau.
O'm rhan i, pan rydych chi'n sôn hefyd am bethau sydd ddim yn derfynol, fel cywerthedd cymwysterau, wel, nid yw hynny'n derfynol. Nid oes safbwynt terfynol o gwbl ynglŷn â hynny, ac mae'r sylwadau a wneuthum heddiw wedi eu pwysleisio, eu hategu a'u hymhelaethu arnynt gan amryw o sylwebyddion eraill yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol, nid gwleidyddion pleidiau. Fe rof i rai enghreifftiau i chi: Cydffederasiwn y GIG yn cydweithio â phartneriaid gofal cymdeithasol, Academi'r Colegau Meddygol Brenhinol, Y Coleg Nyrsio Brenhinol ac, yn wir, Cymdeithas Feddygol Prydain hefyd. Felly, nid yw hwn yn faes be mae pobl yn codi stŵr; mae hwn yn faes sy'n peri pryder gwirioneddol ac amlwg ar hyn o bryd y mae'n rhaid ei reoli nid yn unig o ran adrannau iechyd yn y DU yn cytuno ar yr hyn y credwn ni sy'n bwysig, ond mewn gwirionedd mae a wnelo hynny â Llywodraeth y DU yn sicrhau bargen ar gyfer Brexit ac nid gwneud yn siŵr fod pobl a bleidleisiodd i adael neu aros yn wynebu risgiau cwbl annerbyniol i'w hiechyd na bleidleisiodd neb drostynt ddwy flynedd yn ôl.