7. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Brexit — Y Risgiau i Ddyfodol Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 26 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:50, 26 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu eich bod yn iawn i nodi'r cwymp trychinebus sydd wedi digwydd eisoes yn nifer y nyrsys o'r Undeb Ewropeaidd a'r ardal economaidd ehangach sy'n gweithio yma yn y Deyrnas Unedig. I raddau helaeth mae'n effeithio ar Loegr ar hyn o bryd, ond dyna'r pwynt: ar hyn o bryd. Ni allwn esgus os bydd hyn yn parhau, os nad oes gennym ni fwy o synnwyr yn y ffordd y mae ein trefniadau yn gweithio yn y dyfodol, na fydd effaith andwyol arnom ni yma hefyd.

Er gwaetha'r hyn y dymunwn ei wneud, ac rydym wedi ymrwymo i'w wneud, i gynyddu'r gweithlu nyrsio yma—rwy'n credu y bu cynnydd o 67 y cant mewn hyfforddiant nyrsio yn ystod y pum mlynedd diwethaf fwy neu lai, felly rydym ni'n gwneud nid dweud drwy hyfforddi’r genhedlaeth nesaf; ac mae'r bwrsari hefyd yn cadw pobl yma yng Nghymru, yn cadw pobl yn y GIG yma yng Nghymru ar ôl iddyn nhw orffen eu hyfforddiant—bydd mwy o reidrwydd nag erioed i wneud hynny os na chawn ni fargen yn y pen draw, oherwydd bydd hi'n anos fyth i recriwtio nyrsys o'r Undeb Ewropeaidd.

Mae'n fy nharo wrth fynd i gwrdd â chynrychiolwyr nyrsys, boed yn Unison, y Coleg Nyrsio Brenhinol neu mewn undebau llafur eraill, eu bod yn wirioneddol bryderus ynghylch y rhagolygon ar gyfer dyfodol eu proffesiwn os byddwn yn gadael. Maen nhw eisoes yn clywed cydweithwyr yn sôn nad oes croeso iddyn nhw a'u bod yn ystyried gadael oherwydd eu bod yn poeni am drefniadau yn y dyfodol.

Yn Lloegr, maen nhw wedi newid rhai o'r swyddogaethau yn rhan o'r ymateb. Maen nhw'n cyflwyno gradd newydd o'r enw cydymaith nyrsio. Mae'r prif swyddogion nyrsio y tu allan i Loegr yn credu mai dirprwyo swyddogaeth yw hyn, a'r hyn y maen nhw'n ei wneud mewn gwirionedd yw trosglwyddo dyletswyddau nyrsys cofrestredig i bobl heb y radd broffesiynol honno. Mae gennym ni ateb gwahanol. Mae gennym ni rwydwaith iawn o weithwyr cymorth gofal iechyd—bu rhywun yn yr ystafell hon yn helpu i negodi'r fframwaith hwnnw er mwyn iddyn nhw gael llwybr gyrfa iawn hefyd. Mae angen inni barhau i wneud hynny, i ddatblygu ein gweithlu ein hunain yma, ond ni allwn i ddweud yn onest wrth unrhyw un yn yr ystafell hon o unrhyw barti pe byddem ni'n gadael yr Undeb Ewropeaidd heb fargen y byddwn ni'n gallu osgoi'r canlyniadau hynny o ran ein gweithlu a phwy sydd gennym. Bydd yn cynnwys yr arian a wariwn—yr ydym ni'n barod i'w wario—ac, a dweud y gwir, y swyddi y mae ein pobl ni yn barod i ymgymryd â nhw o fewn maes iechyd a gofal cymdeithasol ehangach.

Felly, mae'r risgiau yn real. Ni ddylai neb eu hanwybyddu. Dylen nhw sylweddoli, heb fargen iawn, bydd rhaid inni wynebu'r canlyniadau ofnadwy hynny a dewisiadau anos fyth.