Felly, symudwn at eitem 4, sef y datganiad 90 eiliad. Mike Hedges.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Daeth Deddf Cynllunio Gwlad a Thref 1947 i rym ar 1 Gorffennaf 1948. Hoffwn ddathlu pen blwydd y ddeddfwriaeth arloesol hon yn 70 oed. Ystyrir Deddf Cynllunio Gwlad a Thref 1947 yn sylfaen statudol i gynllunio ffisegol ym Mhrydain ar ôl y rhyfel. Sefydlodd y Ddeddf y ddarpariaeth gynllunio sy'n angenrheidiol ar gyfer datblygu tir. Nid oedd perchnogaeth yn unig bellach yn rhoi hawl i ddatblygu'r tir. Er mwyn rheoli hyn, roedd y Ddeddf yn ad-drefnu'r system gynllunio o 1,400 o awdurdodau cynllunio i 145, wedi'u ffurfio o gynghorau sir a bwrdeistref, ac yn ei gwneud yn ofynnol iddynt baratoi cynllun datblygu cynhwysfawr. Ar ben hynny, rhoddwyd pwerau iddynt reoli hysbysebion awyr agored, ac i ddiogelu coetiroedd neu adeiladau o ddiddordeb pensaernïol neu hanesyddol, sef dechrau'r system fodern o adeiladau rhestredig rydym yn gyfarwydd â hi heddiw. Er bod y llythyrau a anfonir at holl Aelodau'r Cynulliad a'r Senedd, a chynghorwyr, yn llawn o wrthwynebiadau a chefnogaeth i geisiadau cynllunio, Deddf 1947 oedd dechrau'r broses o ddarparu cynllunio fel rydym yn ei adnabod yn awr—deddfwriaeth flaengar a phwysig arall gan Lywodraeth Lafur 1945-51.