Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 27 Mehefin 2018.
Testun siom i mi yw bod yma heddiw i siarad ar y cynnig hwn o ddiffyg hyder yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru. Dylai fod yn llais Cymru yn San Steffan, ond mae'n amlwg nad yw'n hynny o gwbl. Mae ganddo record o fethiant llwyr. Gydag Alun Cairns yn Ysgrifennydd Gwladol, rydym wedi gweld y cynlluniau i drydaneiddio'r rheilffyrdd yn cael eu canslo. Mewn sawl gwlad yn y byd y mae'n amhosibl i chi deithio ar drên trydan rhwng y ddwy ddinas fwyaf? A oes unrhyw le arall yn Ewrop? Mae'n sefyllfa hollol gywilyddus.
Yn awr mae morlyn llanw Abertawe wedi cael ei ganslo. Roedd hwn yn gyfle i Gymru arwain y byd ym maes ynni adnewyddadwy. Y math o ail-ddiwydiannu y mae Cymru ei angen yn daer yn yr unfed ganrif ar hugain, ond nid oedd Alun Cairns yn ei gweld hi felly. Mae wedi gadael i'r Llywodraeth hon gael gwared ar y prosiect hwnnw o dan ei oruchwyliaeth ef. Pe bai ganddo unrhyw ddewrder—dewrder gwleidyddol—byddai wedi ymddiswyddo dros hyn, neu efallai ei bod hi'n amlwg nad oes ots ganddo.
Os meddyliwn am Bont Hafren, mae'r Ysgrifennydd Gwladol yn parhau i honni bod mwyafrif tawel eisiau gweld y bont yn cael ei hailenwi, pan fo holl dystiolaeth yr arolygon barn gan y cwmnïau mwyaf blaenllaw yn y DU yn dangos mai canran eithriadol o fach o bobl sy'n cefnogi newid enw'r bont.
Y cwestiwn go iawn i mi yma yw, pam fod y Blaid Lafur yn pleidleisio yn erbyn y cynnig hwn, a pham mai tua 10 yn unig o ACau Llafur sydd yma i gael dadl ar y cynnig hwn. Mae'n amlwg fod ganddynt hyder yn Ysgrifennydd Gwladol Cymru o hyd. Nid yw'n syndod i mi, oherwydd rwyf wedi gwybod ers amser maith fod y Ceidwadwyr a'r Blaid Lafur yn ddwy ochr i'r un geiniog—Torïaid coch a glas, yn gweithio gyda'i gilydd i sathru ar Gymru.
Mae pobl Cymru wedi colli hyder yn y Ceidwadwyr gyda chymaint o brosiectau na chawsant eu cyflawni a chymaint o addewidion wedi'u torri. Ond eto gallwn gael adweithyddion niwclear, mwd niwclear a charchardai mawr wedi'u dadlwytho arnom. A dyma'r Gymru rydym yn byw ynddi heddiw. Y gwir amdani yw bod y Blaid Lafur yr un mor wael â'r Ceidwadwyr. Ni fyddent hyd yn oed yn cyfaddef eu bod wedi cefnogi'r cynlluniau i newid enw'r bont. Cymerodd gais rhyddid gwybodaeth i ddarganfod hynny. Ddydd Llun, tybed a welwn y Prif Weinidog yn plygu glin i'r frenhiniaeth yn union fel y Prif Weinidog Ceidwadol o'i flaen.
Mae angen i Gymru sefyll ar ei thraed ei hun ac mae'r Blaid Lafur yn ein rhwystro rhag gwneud hynny. Mae'r Ceidwadwyr yn ein rhwystro rhag gwneud hynny. Felly, mae'n bryd i bobl Cymru sefyll ar eu traed, oherwydd yn amlwg ni chawn unrhyw beth tra bôm yn parhau i gael ein hanwybyddu dro ar ôl tro, fel rhan o'r Deyrnas Unedig honedig, a thra anghyfartal hon.