Diolch i Gadeirydd y pwyllgor am gyflwyno'r ddadl heddiw. Rhoddwyd sylw i lawer o faterion. Mae gan Bethan lawer mwy o wybodaeth na mi am yr arferion cloddio glo brig eu hunain.

Hoffwn fynd i'r afael â rhywbeth a gododd Lynne Neagle, sef pam y mae wedi cymryd cymaint o amser rhwng cael deiseb yn 2013 i'w thrafod yma yn y Siambr. Nid yw'r holl atebion gennyf. Roeddwn yn aelod o'r Pwyllgor Deisebau am flwyddyn gyntaf y tymor hwn a chredaf mai un broblem a gawsom ar y Pwyllgor Deisebau, y ceisiodd y Cadeirydd, sef Mike Hedges ar y pryd, ymdrin â hi'n go gyflym, oedd ein bod wedi etifeddu llawer iawn o ddeisebau. Ceir llawer o ddeisebau, ac eir ar drywydd rhai ohonynt yn fwy egnïol nag eraill, ac roedd yn ymddangos i ni mai'r broblem oedd bod gormod ohonynt heb eu cau pan oeddent y tu hwnt i'r cam lle y gallem wneud unrhyw beth ystyrlon â hwy mewn gwirionedd. Felly, roedd gennym gymaint o wahanol ddeisebau fel na allem weld beth oedd beth yn iawn, a chredaf fod Mike wedi ceisio symud yn gyflymach drwy'r deisebau, gan gau'r rhai na allem wneud unrhyw beth â hwy, ac yna gallem edrych ar y rhai lle y gallem wneud rhywbeth â hwy. Credaf eich bod yn iawn fod angen i'r broses fod yn llawer cyflymach os yw'r Pwyllgor Deisebau yn mynd i weithio mewn ffordd ystyrlon. Credaf ei fod yn gweithio'n well erbyn hyn. Yn amlwg, nid wyf yn aelod ohono mwyach, ond rwy'n siŵr ei fod yn gweithio mewn ffordd symlach nag o'r blaen. Felly, gobeithio y bydd hynny'n ateb y broblem, gyda deisebau'n cyrraedd yma yn llawer cyflymach, oherwydd fel y dywedwch, mae'n hurt ei bod wedi cymryd cyhyd i drafod y mater hwn.

Ar y materion sy'n ymwneud â glo brig, mae'n amlwg fod yna lawer o broblemau. Mae Bethan, Dawn Bowden ac eraill wedi rhoi sylw iddynt. Mewn llawer o ffyrdd, mae cloddio glo brig yn waeth na chloddio tanddaearol, am ei fod yn digwydd uwchben y ddaear, fel bod y baw a'r llwch yn lledaenu i'r atmosffer lleol, ac mae'n llai llafurddwys na chloddio tanddaearol hefyd, felly mae llai o bobl yn cael budd masnachol ohono. Yn sicr mae gennym gyfres gyfan o gymunedau'r Cymoedd yng Nghymru a adeiladwyd ar gloddio glo tanddaearol, ond nid oes gennym unrhyw gymunedau yng Nghymru a adeiladwyd ar gloddio glo brig. Yr hyn a gawsom dros y 25 mlynedd diwethaf yw llawer o gymunedau'n cwyno ynglŷn â chloddio glo brig, yn protestio ynghylch cloddio glo brig ac yn ymgyrchu yn erbyn cloddio glo brig. Weithiau, ni wrandawyd ar leisiau'r cymunedau hynny'n iawn, ac maent wedi cael cam gan y broses cynllunio, o ran y cynlluniau a ganiatawyd a hefyd y problemau a nodwyd heddiw ynglŷn ag adfer y safleoedd ar ôl iddynt orffen eu gweithio.

Nawr, gan droi at y deisebau eu hunain, y ddwy ddeiseb rydym yn edrych arnynt, cafodd y gyntaf ei chychwyn gan Dr Cox, sy'n awyddus i wneud y MTAN yn orfodol yn y gyfraith—felly, pan wneir penderfyniadau cynllunio, ni all fod yn ganllaw yn unig; mae angen iddo fod yn orfodol. Un o'r pwyntiau y mae'n ei godi yw nad yw ceisiadau glo brig i fod i gael caniatâd oni bai bod o leiaf 500m rhwng y gwaith a'r tai agosaf. Yn amlwg, yn achos y Farteg, nid oedd hynny'n wir, ac ni chymhwyswyd y canllaw. Nawr, mae Dr Cox yn honni bod yr arolygydd cynllunio a oedd yn dyfarnu yn y gwrandawiad hwnnw wedi dweud nad oedd yn bwriadu dilyn MTAN 2 gan mai arweiniad yn unig ydoedd. Mae'n ymddangos bod gennym broblem gyda hyn. Os nad yw'r arolygwyr cynllunio yn dilyn canllawiau'r Llywodraeth, i bwy y maent yn atebol? A ydynt yn rhoi digon o sylw i bryderon lleol? Yn UKIP rydym wedi dadlau drwy gydol y pumed Cynulliad nad yw'r system gynllunio'n ddemocrataidd iawn. Technocratiaeth ydyw lle y gall arolygwyr cynllunio sy'n fiwrocratiaid anetholedig sathru ar benderfyniadau democrataidd a wnaed gan gynghorwyr etholedig. Yna mae gennym y cynghorwyr yn ofni dyfarnu yn erbyn ceisiadau cynllunio dadleuol ar gyngor eu swyddogion cynllunio eu hunain, sy'n dweud wrthynt y bydd y cais yn sicr o ennill ar apêl i'r arolygiaeth gynllunio.

Rhaid inni ddod â'r arolygwyr cynllunio hyn o dan ryw fath o reolaeth ddemocrataidd. Rhaid inni geisio democrateiddio'r broses gynllunio ac yn UKIP rydym yn dweud mai'r ffordd o wneud hynny yw cyflwyno darpariaeth ar gyfer refferenda lleol wedi'u rhwymo mewn cyfraith pan geir ceisiadau cynllunio sydd o bwys mawr yn lleol ac yn achosi pryder mawr yn lleol. Rydym yn parhau i wneud yr alwad honno. Hyd yn hyn, ni yw'r unig blaid yng Nghymru sy'n galw am y mesur hwnnw. Hyd nes y caiff y system gynllunio ei democrateiddio, rydym yn cytuno y dylid gwneud MTAN 2 yn orfodol, fel yr awgryma Dr Cox, ac fel y mae ei ddeisebwyr yn cytuno. Rydym hefyd yn cytuno gyda'r ail ddeiseb y dylai Gweinidog cynllunio Cymru alw i mewn yr holl geisiadau cloddio glo brig o faint penodol ac o oedran penodol yn awtomatig. Mae'r system gynllunio yn gwbl anghywir ac mae angen ei diwygio ar frys. Ni yw'r unig blaid sy'n dweud hynny, ond yn y cyfamser rydym yn hapus i gefnogi'r cynnig heddiw. Diolch yn fawr iawn.