Part of the debate – Senedd Cymru am 5:14 pm ar 27 Mehefin 2018.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd dros dro. Mae'n dda gen i gynnig hwn, sy'n seiliedig ar waith a gomisiynwyd gen i fel rhan o arian ymchwil y Cynulliad. Mae wedi cael ei gyhoeddi fel adroddiad, 'Potensial Hydrogen yn y Datgarboneiddio o Drafnidiaeth yng Nghymru'. Os oes unrhyw Aelod am gael copi, mae croeso iddyn nhw gysylltu am hynny. Hoffwn hefyd ddiolch i Riversimple, cwmni ceir hydrogen yn Llandrindod, a wnaeth gynnal lansiad y papur a rhoi cyfle i mi gael fy ngyrru o gwmpas mewn car hydrogen—a nifer o bobl eraill hefyd—a phrofi'r dechnoleg yma. Mae'n wych i weld nid yn unig fod ymchwil yn digwydd yng Nghymru ond bod ymgais i wireddu yr ymchwil yn brosiect go iawn, a hynny yn digwydd yng nghanolbarth Cymru ac nid, efallai, yn y llefydd arferol.
Mae'r adroddiad yn edrych i mewn i'r posibiliad o ddefnyddio hydrogen fel tanwydd yn y system drafnidiaeth yng Nghymru, ond yn ehangach yn manteisio ar y cyfle i ddatblygu economi seiliedig ar hydrogen yn ogystal. Rydym yn edrych ar nifer o ffyrdd ar draws y byd, yn enwedig yng ngorllewin Ewrop, lle mae hydrogen yn cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd, a sut y mae arian Ewropeaidd ac arian ymchwil yn cael ei ddefnyddio i hyrwyddo'r dechnoleg—technoleg a aned yng Nghymru yn nwylo Syr William Grove, ond sydd â photensial ar gyfer y dyfodol.
Mae hydrogen yn bwysig i ni oherwydd ein bod ni angen pob arf yn y ffordd rydym ni'n ymladd yn erbyn y ddwy her o newid hinsawdd a llygredd awyr. Nid wyf yn dadlau bod hydrogen yn rhagori ar bob dull arall. Beth rwy'n dadlau yw bod hydrogen â rôl a photensial i'w chwarae wrth fynd i'r afael ochr yn ochr â phethau megis ceir trydan a phethau mwy penodol megis lleihau nifer y teithiau rydym yn eu gwneud mewn trafnidiaeth yn y lle cyntaf.
Y prif rinwedd sydd gan hydrogen yw nad yw yn cynhyrchu unrhyw nitrogen deuocsid na mater gwenwynol wrth gael ei ddefnyddio, a dim ond dŵr yw'r allyriadau o beiriant neu gell hydrogen, ac mae hynny'n golygu ein bod ni'n glanhau ein trefi ag awyr glân ac yn manteisio ar gyfleoedd—