Diolch i chi, Dirprwy Lywydd. Mae'n bleser gennyf arwain y ddadl hon heddiw ar yr hyn sy'n fater pwysig iawn i bobl Cymru ac, yn enwedig, i'n trefi a'n cymunedau arfordirol wrth inni adael yr Undeb Ewropeaidd. 

Mae ein harfordir a'n moroedd yn ased naturiol anhygoel sy'n cyfrannu miliynau i economi Cymru, yn cefnogi miloedd o swyddi ac yn ffynhonnell treftadaeth a diwylliant cyfoethog. Roedd y gwerth ychwanegol crynswth a gynhyrchwyd gan y sector morol yng Nghymru yn 2014 yn unig oddeutu £370 miliwn. Mae mwy na 60 y cant o boblogaeth Cymru yn byw ger ein glannau, gyda'n holl ddinasoedd mawr a sawl tref bwysig ar yr arfordir.

Yn fuan ar ôl y refferendwm, deuthum â grŵp bord gron o randdeiliaid cynrychioliadol at ei gilydd i geisio eu cymorth i ganfod a deall yr heriau a'r cyfleoedd posib y mae Brexit yn eu cyflwyno i Gymru. Mae'r is-grŵp moroedd ac arfordir a ffurfiwyd o aelodau o fy ngrŵp bord gron a Grŵp Cynghori a Gweithredu Cymru ar Faterion Morol wedi helpu i gyfeirio ein hystyriaeth o Brexit a'n moroedd. Mae Aelodau wedi gweithio gyda'r Llywodraeth i lunio pum thema allweddol i weithio tuag atynt wrth inni adael yr Undeb Ewropeaidd. Bydd hyn yn arwain datblygiad polisi pellach ac yn cyfrannu at gyflawni ein gweledigaeth gyffredin o foroedd cynhyrchiol, iach a biolegol amrywiol.

Rwyf wedi gwneud trefniadau i ddosbarthu'r rhain i'r Aelodau heddiw, ac mae'r themâu yn cynnwys: cynllunio i wneud y defnydd gorau o'n moroedd, sy'n cynnwys cyflawni'r cynllun morol; stiwardiaeth effeithiol o'n moroedd a'n hadnoddau naturiol, gan gynnwys ein cyfraniad at rwydwaith o ardaloedd morol gwarchodedig; parhau i fod yn bartneriaid cyfrifol yn y DU, gan gynnwys gweithio'n agos gyda'n partneriaid ledled y DU o ran gwyddoniaeth a gorfodi, a byddwn yn gweithio gyda'r rhai hynny yr ydym ni'n rhannu ardal forol â nhw; sicrhau bargen decach ar gyfer y diwydiant pysgota, gan gynnwys ail-fantoli cyfran y DU o'r cwota pysgod a datblygu cyfleoedd mewn marchnadoedd domestig a thramor; a sefyll ar ein traed ein hunain drwy wella ein gallu o ran gwyddoniaeth forol a chasglu data, ac adolygu ein deddfwriaeth pysgodfeydd i ymgorffori rheolaeth gynaliadwy o egwyddorion adnoddau naturiol, a sicrhau eu bod yn addas i'w diben. Gofynnaf i'r Aelodau ystyried y themâu hyn yn rhan o'r ddadl heddiw.

Mae gadael yr Undeb Ewropeaidd yn gyfle i gael polisi pysgodfeydd i Gymru sydd â buddiannau pysgodfeydd a chymunedau arfordirol Cymru wrth ei wraidd. I ddeall y cyfleoedd hyn yn llawn, comisiynais Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru i roi dirnadaeth annibynnol ar y goblygiadau i bolisi pysgodfeydd yng Nghymru yn dilyn Brexit. Hoffwn ddiolch i'r Ganolfan Polisi am eu gwaith, ac rwy'n falch o gyflwyno'r adroddiad hwn i'r Cynulliad heddiw.

Rwy'n gobeithio bod Aelodau yn cydnabod yr heriau sylweddol ac unigryw sy'n wynebu'r diwydiant. Fel yr amlinellwyd ym Mhapur Gwyn Llywodraeth Cymru, 'Diogelu Dyfodol Cymru', mae diwydiant pysgota Cymru yn haeddu cyfran decach o gyfleoedd pysgota yn y dyfodol. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig bod gan fflyd Cymru fodel busnes ffyniannus a chynaliadwy i annog buddsoddiad ac i ddenu cenedlaethau'r dyfodol i'r diwydiant. Rheolir cyfleoedd pysgota'r fflyd ar hyn o bryd drwy gyfuniad o ddeddfwriaeth wedi ei llunio yng Nghymru a'r polisi pysgodfeydd cyffredin. Mae'r rhain yn pennu cyfanswm y pysgod sydd ar gael ac yn sefydlu rheolau ar gyfer rheoli stociau pysgod sy'n treulio rhan o'u hamser yn ein dyfroedd. Fodd bynnag, mae'r polisi pysgodfeydd cyffredin yn rhoi llawer mwy o bwyslais ar bysgota diwydiannol ar raddfa fwy, a fy mwriad i mewn trafodaethau blynyddol yw sicrhau bod y sector bychan yn cael bargen decach. 

Mae rhai sylwebyddion yn sôn am fflyd Cymru yn dal llawer mwy o bysgod oherwydd Brexit. Nid yw'r polisi pysgodfeydd cyffredin wedi bod fawr o fudd i gychod y DU o ran cyfran y pysgod. Mae adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yn cadarnhau mai dim ond cyfran fach iawn o gyfran y DU yw cyfran Cymru. Bydd angen trafod unrhyw bysgod ychwanegol stoc wrth stoc, a bydd hynny'n cymryd amser. Mae unrhyw bysgod ychwanegol a fydd ar gael drwy'r trafodaethau hyn yn adnodd cyhoeddus, nid ased masnachol i'w prynu a'u gwerthu. Dylai fod ar gael i ail-fantoli cyfleoedd pysgota.

Mae natur pysgota ym mhedair rhan y DU yn wahanol o ran graddfa a'r rhywogaethau y maen nhw yn eu targedu. Mae gennym ni hanes hir o weithio gyda'n gilydd i reoli'n priod fflydoedd a'r rhywogaethau pysgod sy'n symud o un lle i'r llall. Yng Nghymru, am resymau hanesyddol, cychod bach llai na 10 metr o hyd yw'r rhan fwyaf o'r fflyd. Mae'r diwydiant pysgota yn ddibynnol ar rywogaethau pysgod cregyn di-gwota, megis crancod, cimychiaid a chregyn moch, tua 90 y cant ohonyn nhw yn cael eu hallforio i'r UE neu i wledydd eraill drwy gytundebau masnachu'r UE. Caiff y rhan fwyaf o'n pysgod cregyn eu hallforio yn gynnyrch ffres neu fyw. Mae hyn yn golygu bod amseriad yn hollbwysig. Gallwch ddychmygu'r anawsterau y bydd allforwyr yn eu hwynebu os caiff pysgod cregyn eu dal yn ôl ym mhorthladdoedd y DU neu'r UE oherwydd rhwystrau di-dariff.

Mae'n amlwg na all unrhyw bolisi yn y dyfodol lwyddo oni bai ein bod yn parhau i gael mynediad llawn a dilyffethair i farchnad yr Undeb Ewropeaidd ar gyfer y cynnyrch sydd eisoes yn dod o'n pysgodfeydd. Roedd adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru ac adroddiad ein grwpiau rhanddeiliaid yn glir yn hyn o beth. Byddaf yn parhau i bwyso'n galed am hyn mewn cyfarfodydd gyda'm cymheiriaid yn Whitehall er mwyn cael y fargen orau i Gymru wrth i'r trafodaethau masnach ddatblygu, ac rwy'n gobeithio y gall y Cynulliad gefnogi ein hymdrechion yn y maes hwn hefyd.