Part of the debate – Senedd Cymru am 5:29 pm ar 3 Gorffennaf 2018.
Rwy'n credu y gwnaed llawer o addewidion byrbwyll gan y Brexitwyr. Un ohonyn nhw oedd y byddai gadael yr UE yn galluogi'r DU i fod yn wladwriaeth annibynnol arfordirol, sef yr hyn yr oeddem ni bron i 50 mlynedd yn ôl, ond credaf fod hynny'n llwyr anwybyddu rhai o wirioneddau bywyd, un ohonynt yw nad oes angen pasbort ar bysgod i groesi ffiniau, a bydd pa bolisïau bynnag a gaiff eu mabwysiadu gan yr Undeb Ewropeaidd wedi inni adael yn effeithio ar nifer y pysgod sy'n nofio yn ein dyfroedd, cymaint ag o'r blaen.
Cytunaf nad yw polisi pysgodfeydd yr UE yn un o'r polisïau mwyaf llwyddiannus i'r UE eu llunio, ac roedd hynny oherwydd bod gwleidyddion wastad yn ymyrryd â'r hyn oedd yn fesurau cynaliadwyedd ac amgylcheddol yn eu hanfod. Felly, bob amser yn y negodiadau munud olaf am 4:00 y bore byddai pobl yn glastwreiddio'r cynigion a luniwyd gan yr arbenigwyr. Felly, rydym ni yn y sefyllfa yr ydym ni ynddi am sawl rheswm, ond nid oherwydd ein bod ni neu nad oeddem ni yn aelod o'r Undeb Ewropeaidd.
Fel mae Simon Thomas eisoes wedi nodi, nid oes cwotâu o gwbl ar y rhan fwyaf o'r pysgod sy'n cael eu dal gan bysgotwyr Cymru, ond, serch hynny, mae angen inni sicrhau nad yw'r cytundebau y deuir iddynt gyda'r Undeb Ewropeaidd yn osgoi neu'n colli'r masnachu a wneir gyda rhai o'n porthladdoedd yma yng Nghymru. Rwy'n deall y daw traean o werth y pysgod sy'n dod i'r lan ym mhorthladdoedd Cymru o gychod yr Undeb Ewropeaidd, ac mae'n debyg ein bod ni eisiau parhau i elwa ar y fasnach honno. Os yw hanner y cychod yn Aberdaugleddau yn gychod o Wlad Belg, os nad oes gennym ni drefniant synhwyrol â'n cymdogion Ewropeaidd, yna bydd hynny'n niweidiol i'r porthladdoedd hynny ac i'r fasnach sy'n deillio o hynny.
Ond rwy'n cytuno'n llwyr â David Melding a Simon Thomas, ac yn wir, ag Ysgrifennydd y Cabinet, bod cynaliadwyedd amgylcheddol yn rheidrwydd ym mhopeth a wnawn o ran y pysgod oherwydd, os na wnawn ni hynny, byddwn yn mynd yn groes i'n buddiannau ein hunain. Yn amlwg, byddai'n wych pe byddai mwy o bobl Cymru yn magu archwaeth at flas rhyfeddol pysgod cregyn Cymru, y mae David Melding wedi eu canmol i'r cymylau lawer gwaith, ac mae angen inni gofio bod rhinweddau niferus i ddefnyddio cynnyrch cartref yn hytrach na phethau sy'n cael eu mewnforio. Arferai wystrys fod yn brif gynhwysyn lobsgows ymhlith pobl dlawd ym mhorthladd Lerpwl. Mae arna i ofn bod wystrys bellach yn ddanteithfwyd prin; Felly nid oes arnom ni eisiau gweld yr un peth yn digwydd i bysgod cregyn eraill, fel cregyn gleision.
Mae'n rhaid i mi sôn am yr achos ofnadwy o bysgotwyr cregyn bylchog ychydig flynyddoedd yn ôl, a gafodd ddirwy bitw o £50,000 am ysbeilio gwelyau cregyn bylchog yng Nghymru, pan oedd y ddalfa ei hun yn werth £400,000, yn ardal gadwraeth arbennig Bae Ceredigion. Felly, mae hwn yn dal yn fater o bwys pa un a ydym ni yn aelodau o'r UE ai peidio. Mae'n rhaid inni sicrhau nad yw pobl yn torri'r gyfraith o ran cynnal hyfywedd ein hadnoddau.
Yn amlwg, un o'r materion eraill enfawr sy'n ein hwynebu yw'r ffaith bod yr holl bysgod y dyddiau hyn—gallwch weld bod plastig i'w ganfod ym mhob pysgodyn, mae'n debyg, sy'n cael ei ddal. Mae hynny, wrth gwrs, mewn gwirionedd yn tanseilio ein mwynhad o bysgod. Felly, mae angen i'r ddau bolisi fynd law yn llaw: dileu plastig o'n cefnforoedd, a sicrhau nad yw pobl yn gorbysgota, er mwyn sicrhau y bydd pysgotwyr Cymru yn parhau i allu ennill bywoliaeth weddus o bysgota—sy'n waith peryglus iawn, ac yn rhywbeth y byddwn ni'n parhau i fod eisiau ei fwynhau ar gyfer y dyfodol.