Part of the debate – Senedd Cymru am 5:21 pm ar 10 Gorffennaf 2018.
Ac mae'n troi ar David Melding, ac yntau'n gyfalafwr. [Chwerthin.] Felly, rwy’n credu bod hynny’n dangos, hyd yn oed os ydych chi wedi eich rhannu ar delerau ideolegol, ei bod hi'n dal yn bosib dod o hyd i rai elfennau cyffredin o arfer—rhai elfennau cyffredin o arfer.
Mae angen i’r model traddodiadol o adeiladu tai newid. Fe wnes gyfarfod yn fy nghymhorthfa, fore Sadwrn, â Cerianne Thorneycroft. Cafodd hi ei geni yng Nghaerdydd, mae hi'n bensaer siartredig ac yn amgylcheddwr, ond mae hi bellach yn byw yn swydd Gaerloyw. Mae hi’n ceisio hyrwyddo'r cyniad o hunan-adeiladu, a hithau wedyn yn gweithredu yn rheolwr prosiect. Dywedodd hi nad oes angen, yn ei model hi, cynnwys unrhyw ddatblygwr tai. Does dim costau i’w harbed, dim cyfleoedd i’w colli yn seiliedig ar elw’r nod terfynol. Mewn e-bost imi, meddai hi, 'Wrth hunan-adeiladu, rwy’n golygu bod perchnogion y cartrefi yn y dyfodol yn cymryd rhan o'r dechrau, cyn y ceir safle hyd yn oed.' Felly, mae’r bobl hynny’n cael eu cynnwys ac mae hi’n hwyluso hynny. Mae'n fodel arloesol. Rwy’n credu y dylai Llywodraeth Cymru siarad â Cerianne Thorneycroft a thrafod gyda hi y busnes hwn o'r enw Green Roots E-cohaus. Rwy’n credu ei bod hi’n werth gwrando arni.
Ac yn olaf, o ran ffrwd gwaith 9, pwerau presennol sydd gan Lywodraeth Cymru, rwy’n credu bod problemau, fel y dywedodd Bethan Sayed, â thaliadau rheoli ystadau, ac rydym ni wedi trafod y rheini. Rwy’n credu bod angen ombwdsmon eiddo annibynnol yng Nghymru a bod angen addasu a chryfhau Rhentu Doeth Cymru fel corff achredu a rheoleiddio hyd braich i’r cwmnïau rheoli ystadau hynny, oherwydd yr hyn y mae’r cwmnïau rheoli ystadau’n ei wneud yw ychwanegu costau ar ben eich morgais, ar ben eich treth gyngor, sy'n gwneud tai’n llai fforddiadwy. Does neb yn eu rheoleiddio nhw. Dewch imi ddweud wrthych: pe baen ni i gyd am ddod at ei gilydd a sefydlu cwmni rheoli ystadau yfory, fe allem ni, ac fe allem ni flingo pobl, ond wrth gwrs fyddem ni ddim yn gwneud hynny. Ond mae yna bobl allan yna a fyddai, ac rwy’n credu bod angen corff rheoleiddio. Rwy’n credu, yn unol â ffrwd gwaith 9—rwy’n credu bod gan Lywodraeth Cymru adnodd, sef Rhentu Doeth Cymru, a allai weithredu fel corff hyd braich, ac mae Cymdeithas yr Asiantau Rheoli Preswyl yn credu bod hynny'n gwbl bosibl.
Felly, mae hwn yn gam mawr i Lywodraeth Cymru, ond rwy’n credu bod angen gwneud mwy yn unol â byrdwn y ddadl hon.