Part of the debate – Senedd Cymru am 3:29 pm ar 17 Gorffennaf 2018.
Prif Weinidog, dim ond tri phwynt cymharol gryno sydd gen i. O ran pobl ifanc 16 i 17 mlwydd oed yn pleidleisio, tybed a wnewch chi efallai ymhelaethu ar eich barn ynglŷn â sut y gallai'r ddeddfwriaeth honno gael ei llunio, yn arbennig gan y byddai'n effeithio'n sylweddol ar sut y mae'r cwricwlwm addysg yn gweithredu a'r materion sy'n bodoli, er enghraifft, ynghylch ysgolion o fewn eu cwricwlwm yn sôn am faterion gwleidyddol, yn sôn am undebau llafur a chyrff fel hynny o fewn cymdeithas, sy'n amlwg yn bwysig i hwyluso pobl ifanc 16 a 17 oed i arfer y pŵer hwnnw os yw'r ddeddfwriaeth yn mynd rhagddi ac yn cael ei phasio. Fe wnes i rywfaint o ymgynghori â dwy ysgol yn fy etholaeth i—Bryn Celynnog ac Y Pant—a'r hyn oedd yn glir oedd bod mwyafrif llethol y disgyblion yn amlwg eisiau'r bleidlais yn 16 ac 17 oed, ar yr amod fod ganddyn nhw'r wybodaeth a oedd yn eu galluogi i'w defnyddio. Heb hynny, roedd i lawr i tua 50 y cant o ddisgyblion eisiau hynny mewn gwirionedd. Felly, ymddengys i mi fod hynny'n rhan sylfaenol o'r ddeddfwriaeth wrth fynd i'r afael â'r diffyg penodol hwnnw.
Er fy mod yn croesawu Bil Rhentu Cartrefi (Ffioedd etc.) (Cymru), byddwch yn ymwybodol hefyd yn y Siambr hon y cafwyd pleidlais unfrydol i gefnogi deddfwriaeth i ddiddymu lesddeiliadaeth. Rwy'n ymwybodol o'r datganiadau cadarnhaol iawn a wnaed gan y Gweinidog yn hyn o beth. Ymddengys i mi fod hwn yn ddarn syml o ddeddfwriaeth, a tybed a allech chi o leiaf gadarnhau nad yw wedi cael ei ddiystyru ar hyn o bryd, a'i fod yn dal i fod yn opsiwn penodol.
Yn drydydd, ar fater anghydraddoldeb, byddwch yn ymwybodol bod adran 1 o Ddeddf Cydraddoldeb 2010 yn benodol yn gosod dyletswyddau ar awdurdodau cyhoeddus i gymryd camau ar benderfyniadau mawr, i leihau anghydraddoldeb o ran canlyniadau mewn gwirionedd. Nawr, ataliodd y Torïaid weithrediad adran 1 o'r Ddeddf honno, ond wrth gwrs o dan adran 45 o Ddeddf Cymru 2017, mae'r pŵer hwnnw i sbarduno adran 1, a'i rhoi ar waith, bellach yn y Cynulliad hwn. Ymddengys i mi, heb faich y prosesau arteithiol ynghylch deddfwriaeth ac ati, y gellid cymryd cam syml drwy Orchymyn Gweinidogion Cymru i weithredu adran 1 o Ddeddf Cydraddoldeb 2010 mewn gwirionedd.