Eitem 9 ar ein hagenda y prynhawn yma yw cynnig i gymeradwyo'r penderfyniad ariannol ynghylch Bil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru). Rwy'n galw ar yr Ysgrifennydd Cabinet dros gyllid, Mark Drakeford.

Cynnig NDM6770 Julie James

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, at ddibenion unrhyw ddarpariaethau sy’n deillio o’r Bil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru), yn cytuno i unrhyw gynnydd mewn gwariant o’r math y cyfeiriwyd ato yn Rheol Sefydlog 26.69, sy’n codi o ganlyniad i’r Bil.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Bydd yr Aelodau yn cofio, yn ystod dadl Cyfnod 1 Bil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus (Cymru), a gafodd ei gefnogi gan bob plaid o ran ei egwyddorion cyffredinol, nad oeddwn i'n gallu cynnig penderfyniad ariannol yn y modd confensiynol oherwydd cafwyd nifer o argymhellion gan y Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol ynghylch newidiadau yr oedd eu hangen yn y memorandwm esboniadol a'r asesiad effaith rheoleiddiol, gan gynnwys dadansoddiad mwy cadarn o'r costau mewn rhai ardaloedd.

Hoffwn ddatgan yn gyhoeddus fy niolch, Dirprwy Lywydd, i'r Aelod â gofal, yn enwedig am y ffordd y mae wedi gweithio gyda'r Llywodraeth dros yr wythnosau a aeth heibio ers y ddadl Cyfnod 1 honno, a'r sylw manwl iawn a roddodd i wneud y newidiadau sy'n caniatáu imi ddweud heddiw bod y Llywodraeth yn gallu argymell bod y Cynulliad Cenedlaethol yn cytuno i'r penderfyniad ariannol a fydd yn caniatáu i'r Bil symud ymlaen i'r cam nesaf o waith craffu? Diolch.

Rwy'n galw yn awr ar Gadeirydd y Pwyllgor Cyllid, Simon Thomas.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd, a diolch i Ysgrifennydd y Cabinet, yn wir, am y cyfarfodydd adeiladol sydd wedi cael eu cynnal rhyngof i ac yntau, a rhwng swyddogion y Pwyllgor Cyllid a swyddogion y Llywodraeth, sydd wedi arwain at sefyllfa lle mae'r penderfyniad ariannol yn cael ei gyflwyno heddiw. Hoffwn ddweud wrth Aelodau bod y newidiadau sydd wedi cael eu hawgrymu ac wedi cael eu trafod bellach wedi’u gwneud i’r memorandwm esboniadol yn sgil yr argymhellion a nodwyd yn adroddiad Cyfnod 1 y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau. Rydym ni, fel Pwyllgor Cyllid, wedi cyhoeddi memorandwm esboniadol diwygiedig gydag agenda’r cyfarfod hwn i ddangos y newidiadau i’r asesiad effaith rheoleiddiol.

Mae’r newidiadau’n cynnwys esboniad o gostau staff, rhoi mwy o eglurder o ran costau fesul uned ar gyfer ymchwiliadau ar eu liwt eu hunain, a chyfiawnhad o gostau ychwanegol staff sy’n deillio o dderbyn cwynion llafar. Nid yw’r amcangyfrif o’r costau hyn wedi newid, ond mae’n cynnwys mwy o esboniad. Mae’r asesiad effaith rheoleiddiol bellach hefyd yn cynnwys y goblygiadau ariannol o ran darparwyr gwasanaethau iechyd preifat sy’n deillio o’r estyniad arfaethedig yn y Bil i bwerau’r ombwdsmon i ymchwilio i elfen o wasanaeth iechyd preifat yn ystod llwybr cyhoeddus a phreifat gyda’i gilydd.

Effaith net yr holl newidiadau i’r amcangyfrif o oblygiadau ariannol y Bil yw i gynyddu’r gost rhwng oddeutu £39,000 a £56,000 dros bum mlynedd. Cyfanswm cost diwygiedig y Bil i’r ombwdsmon, cyrff cyhoeddus a darparwyr gofal iechyd preifat—mae'r amcan, bellach, yn amrywio o £1.9 i £2 filiwn dros bum mlynedd. Wrth gwrs, nid costau yw bwriad y Bil, ond mae barn yr arbenigwr i’r pwyllgor cydraddoldeb hefyd wedi awgrymu bod potensial i’r Bil wireddu arbedion cost i’r sector cyhoeddus ehangach. Rwy’n gobeithio, ar sail y memorandwm esboniadol diwygiedig sydd wedi’i gyflwyno, y bydd y Cynulliad yn cytuno â’r cynnig y prynhawn yma.

Ni allaf gefnogi'r cynnig hwn sydd gerbron y Senedd heddiw. Rwy'n datgan buddiant fel un sy'n gweithredu mewn Llywodraeth Leol, felly rwyf yn gwbl ymwybodol o sut mae Swyddfa'r Ombwdsmon yn cael ei chamddefnyddio. [Torri ar draws.] Os wnewch chi roi ychydig o eiliadau imi, gallaf egluro. Yr hyn y mae fy nghydweithwyr mewn Llywodraeth Leol yn ei ganfod yw, pan fyddant yn ceisio—[Torri ar draws.] Diolch. Yr hyn y mae fy nghydweithwyr mewn Llywodraeth Leol yn ei ganfod yw pan fyddant yn ceisio craffu ar swyddogion, pan fyddant yn gofyn cwestiynau anodd, yna mae cyfeirio at yr Ombwdsmon mewn gwirionedd yn cael ei ddefnyddio fel bygythiad. Mae hynny'n fater difrifol iawn—[Torri ar draws.] Yma mae gennym ni Weinidog a oedd cyn hyn mewn busnes gyda'r ombwdsmon, felly os gwelwch yn dda, Gweinidog, trowch a gwrandewch ar yr hyn sydd gennyf i i'w ddweud. Beth—[Torri ar draws.]

Ewch ymlaen, Neil McEvoy.

Wel, rwy'n credu bod gan y Gweinidog bwynt da iawn, oherwydd ei fod yn honni y cafwyd fi'n euog o fwlio. Yr hyn y cafwyd fi yn euog ohono oedd dweud fy mod eisiau ailstrwythuro'r Cyngor, a thorrwyd ar fy nhraws, yn wrthnysig, gan ffrind neu gyn bartner busnes y Gweinidog, neu beth bynnag yw ef, yn ôl pob sôn—

Mae'n ddrwg gennyf i. Nid yw hyn yn berthnasol i'r cynnig sydd ar bapur y drefn—[Torri ar draws.] Un eiliad, rwy'n dal i siarad. Trowch at y cynnig ar bapur y drefn a pharhewch gyda'r penderfyniad ariannol i Fil Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus. Parhewch â'ch araith.

Fel y dywedais i, nid yw'n rhywbeth y gallaf ei gefnogi. Mae swyddfa'r ombwdsmon yn cael ei chamddefnyddio. Mae'r cyhoedd yn dweud wrthyf y ceir amheuon difrifol ynghylch gonestrwydd y swyddfa hon. Dyna ddiwedd ar fy sylwadau i, a byddaf yn pleidleisio yn erbyn.

Diolch yn fawr iawn. Rwy'n galw yn awr ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid i ymateb i'r ddadl.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. 

Mae'r Llywodraeth yn awyddus i symud y Bil ymlaen at y cyfnod nesaf, ac ar ôl clywed beth ddywedodd Simon Thomas, gobeithio bydd Aelodau eraill y Cynulliad yn fodlon cefnogi y cynnig sydd o flaen y Cynulliad nawr. Nid oes dim byd yn beth ddywedodd yr Aelod arall sy'n berthnasol i'r cynnig, so gobeithio bydd Aelodau eraill yn fodlon helpu'r Bil i symud at Gyfnod 2. 

Diolch yn fawr iawn. Y cynnig yw cytuno ar y cynnig. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, fe ohiriwn ni'r bleidlais ar yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

Y cyfnod pleidleisio sydd nesaf ar yr agenda. Oni fydd tri Aelod yn dymuno canu'r gloch, rwyf yn bwriadu symud ymlaen at bleidlais.