Part of the debate – Senedd Cymru am 6:16 pm ar 18 Gorffennaf 2018.
Wel, fel erioed, Gareth, rwy'n credu bod y rheini'n faterion cymhleth iawn na allwch eu datrys yn syml drwy ddweud y dylem gael llai o fewnfudo i'r DU a Chymru. Wyddoch chi, rydym wedi bod mewn oes o gyni ers oddeutu 10 mlynedd bellach, yn anffodus. Mae'n ddewis polisi bwriadol gan Lywodraeth y DU a arweiniodd at gyflogau'n sefyll yn eu hunfan yn ogystal â llawer o effeithiau niweidiol eraill, buaswn yn dadlau.
Roedd yn ddiddorol fod Jenny wedi sôn am Wlad y Basg a'r ffaith bod ganddynt gwmnïau yno nad ydynt erioed wedi diswyddo'r un gweithiwr, a chredaf fod honno'n enghraifft wych o gyflogwyr cyfrifol a chymdeithasol gyfrifol. Nodaf fod Gareth wedi dweud wrthym ei fod wedi cael 35 o swyddi, sy'n gryn dipyn o nifer, Gareth, a phrofiad da i'w ddwyn i'r math hwn o waith pwyllgor, ond fe wnaeth fy nharo y gallech feddwl, os nad ydych yn llwyddiannus yn yr etholiad Cynulliad nesaf, am gael rhagor o fanylion y cyflogwr hwnnw gan Jenny Rathbone yng Ngwlad y Basg, sy'n darparu cyflogaeth mor gynaliadwy a dibynadwy dros gyfnod o amser. Ond wrth gwrs, rwy'n siŵr fod ganddynt agwedd wahanol i'ch un chi tuag at fewnfudo, a fyddai'n ei gwneud hi'n hawdd i chi symud, pe baech yn dymuno gwneud hynny.
A gaf fi ddweud hefyd, Lywydd, ei bod yn bwysig iawn, rwy'n meddwl, fel y soniodd Gareth, ein bod yn mynd â chaffael i lawr i lefel is-gontractwr? Rydym yn ymdrin â hynny yn yr adroddiad, a gwn fod Llywodraeth Cymru yn effro i'r angen i edrych nid yn unig ar y rheini sy'n cael contractau cychwynnol gan Lywodraeth Cymru, ond hefyd ar yr is-gontractwyr sy'n bwydo oddi ar y busnes hwnnw, oherwydd, yn amlwg, mae'r is-gontractwyr hynny'n cyflogi nifer o bobl ac mae angen inni wneud yn siŵr eu bod yn cael eu cyrraedd gan y math o arfer da a chod moeseg cyflogaeth gyfrifol a ddisgwyliwn gan y contractwyr gwreiddiol o dan y polisi caffael.
Lywydd, fel y dywedais, ceir nifer o faterion y byddwn yn dychwelyd atynt fel pwyllgor. Rydym yn croesawu'r newid yn ymagwedd Llywodraeth Cymru tuag at ddatblygu economaidd. Rydym am weld y bwriadau da yn cael eu dilyn gan gamau pendant a fydd yn cyflawni o ddifrif ar gyfer y rheini sydd yn rheng flaen yr economi, a byddwn yn cadw llygad manwl ar ddatblygiadau perthnasol a gweithrediad yr argymhellion a dderbyniwyd—y rhai a dderbyniwyd yn llawn a'r rhai a dderbyniwyd yn rhannol. Yn benodol, byddwn yn ailedrych arnynt yn dilyn cyhoeddi'r adolygiad caffael ac allbynnau'r comisiwn gwaith teg. Byddwn hefyd yn parhau i ddadlau'r achos o blaid strategaeth wrth-dlodi drawsbynciol.
Hoffwn gloi drwy ddiolch i bawb a gyfrannodd at ein hymchwiliad unwaith eto. Diolch yn fawr.