2. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet roi'r wybodaeth ddiweddaraf am y cynllun Grant Datblygu Disgyblion - Mynediad? 209

Diolch i chi, Lynne. Mae'r cymorth hwn ar gael i rieni wneud cais amdano drwy eu hawdurdod lleol. Rwy'n falch iawn ein bod wedi gallu cyflwyno cynllun newydd, mwy hael a mwy hyblyg yn barod ar gyfer dechrau'r flwyddyn ysgol newydd.

Diolch. Roeddwn yn falch fod Ysgrifennydd y Cabinet wedi cadarnhau cynllun newydd yn lle'r grant gwisg ysgol, a bod hwn yn gynllun gwell a fydd yn darparu cymorth i fwy o deuluoedd. Roedd wrth fy modd hefyd nad yw Cyngor Torfaen, i gydnabod yr angen i gael yr arian i deuluoedd yn gyflym yn barod ar gyfer y tymor ysgol newydd ym mis Medi, yn mynd drwy broses o wneud cais, ond yn hytrach eu bod yn mynd ati'n rhagweithiol i nodi teuluoedd sydd angen y cymorth a chyfeirio arian iddynt yn awtomatig. Fel y gwyddoch, mae cost gwisg ysgol yn straen mawr i deuluoedd, ac rwy'n bryderus na fydd awdurdodau lleol eraill mor rhagweithiol ag y mae Torfaen wedi bod. Pa gamau a gymerwch fel Ysgrifennydd y Cabinet i sicrhau bod pob awdurdod lleol yn deall bod angen i'r arian hwn fod ar gael ar gyfer teuluoedd mewn da bryd cyn dechrau'r tymor newydd ym mis Medi?

Diolch. Buom yn cydweithio'n agos iawn ag awdurdodau lleol, yn bennaf drwy gyfrwng Cymdeithas Cyfarwyddwyr Addysg Cymru, i'w gwneud yn ymwybodol o'u dyraniadau dangosol—yr unig reswm pam eu bod yn ddangosol wrth gwrs yw am fod hwn yn grant a arweinir gan y galw—ac i gadarnhau telerau ac amodau'r grant yn ffurfiol gyda hwy. Rydym hefyd yn gweithio gyda hwy i sicrhau bod y fiwrocratiaeth sy'n gysylltiedig â cheisiadau yn y cynllun wedi'i chyfyngu i gyn lleied ag y bo modd, a byddwn yn parhau drwy gydol yr haf i ddefnyddio sianeli Llywodraeth Cymru, yn ogystal â'r cyfryngau, i roi gwybod i'r rhieni fod y cymorth hwn ar gael.

Diolch i chi am eich ateb i Lynne Neagle. Mae'n bwysig i hyn gael ei hyrwyddo'n eang ar draws y wlad, ac nad ydym yn ei adael i awdurdodau lleol, yn enwedig dros gyfnod yr haf pan fydd llawer o deuluoedd yn llai abl i gyfathrebu'n uniongyrchol ag ysgolion ynglŷn â pha gymorth sydd ar gael. A gaf fi ofyn ichi, Ysgrifennydd y Cabinet—? Mae gennym gylch cyllidebol arall ar y gorwel. Un o'r problemau gyda'r cylch cyllidebol diwethaf oedd na ddywedoch eich bod yn cael gwared ar y grant blaenorol, ac ni chafwyd unrhyw dryloywder ynghylch hynny, ac ni wnaed asesiad o effaith y newidiadau yn eich cyllideb a arweiniodd at dorri'r grant blaenorol ar hawliau plant. Nawr, wrth gwrs, rydym yn falch eich bod wedi camu'n ôl, eich bod wedi gwneud tro pedol ar hyn, a bod rhywbeth sy'n fwy hael ar gael, ac y gellir defnyddio hwnnw at ddibenion eraill yn hytrach na'r grant gwisg ysgol yn unig. Ond a allwch ddweud wrthym—a rhoi rhywfaint o sicrwydd inni—sut y mae eich prosesau cyllidebol yn mynd i fod yn addas ar gyfer y gyllideb a gaiff ei chyflwyno yn yr hydref, ac a allwch gadarnhau y bydd asesiad o'r effaith ar hawliau plant ar bob llinell yn y gyllideb lle mae'n effeithio ar blant a phobl ifanc?

Darren, gallaf gadarnhau y byddwn yn defnyddio, fel y dywedais, amrywiaeth o gyfryngau dros yr haf i roi gwybod i rieni fod y grant hwn ar gael. Yn wir, y cynnwys mwyaf llwyddiannus ar y dudalen addysg Cymru ar Facebook yn y mis diwethaf oedd y deunydd a dynnai sylw pobl at fodolaeth y grant hwn. Cafodd ei rannu'n amlach nag unrhyw ddeunydd arall, a byddwn yn parhau, fel y dywedais, i roi cyhoeddusrwydd i fodolaeth y grant. Rydych yn iawn i ddweud ei fod yn fwy hael. Mae ar gael i rieni plant sy'n cael prydau ysgol am ddim ac sy'n mynd i mewn i flwyddyn 7, hyd at uchafswm o £125. Y llynedd, roedd yn £120. Ond mae'n unigryw yn yr ystyr ei fod bellach ar gael hefyd ar gyfer rhieni sydd â phlant yn dechrau yn yr ysgol. Mae hefyd ar gael ar gyfer amrywiaeth ehangach o eitemau a allai fod yn gysylltiedig â manteisio ar gyfleoedd nid yn unig o fewn yr ysgol ond cyfleoedd chwaraeon hefyd, cyfleoedd allgyrsiol neu offer sydd ei angen ar blant i gael mynd ar drip ysgol er enghraifft, megis offer awyr agored sy'n eithaf drud o bosibl. Wrth i ni weithio gyda fy nghyd-Aelod o'r Cabinet, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, i gwblhau cyllidebau Llywodraeth Cymru, gallaf gadarnhau y byddwn yn ceisio manteisio ar bob cyfle i wella'r modd y caiff cyllidebau eu portreadu i bwyllgorau unigol ac adolygu sut yn union y cynhaliwn asesiadau effaith ar linellau cyllideb unigol.

Mae awdurdodau lleol y siaradais â hwy yn pryderu bod hyn oll yn cael ei wneud ar y funud olaf, ac yn amlwg mae hynny'n tanlinellu'r ffaith mai gweithredu mewn ymateb i gael gwared ar y grant gwisg ysgol oedd hyn. Felly, rwyf fi hefyd yn croesawu'r tro pedol hwn gan y Llywodraeth. Mae awdurdodau lleol wedi dweud wrthyf eich bod wedi cyhoeddi eich datganiad ysgrifenedig yn amlinellu'r cynigion ar gyfer y cynllun newydd, ond cafwyd oedi wedyn, o ran cael eu llythyr cynnig a bod yn glir ynglŷn â'r cylch gorchwyl. O ganlyniad, wrth gwrs, cafwyd oedi pellach yn y system iddynt weithredu eu systemau'n lleol er mwyn hyrwyddo a rhoi systemau ar waith i'r cynllun hwn allu gweithio. Rhaid imi ofyn a yw'n edifar gennych am y ffordd y cyrhaeddwyd y sefyllfa hon. Pam nad oedd awdurdodau lleol wedi cael rhybudd digonol a digon o amser i baratoi ar gyfer hyn? Pam nad ymgynghorwyd yn briodol arno, er enghraifft, cyn gwneud y cyhoeddiad? Pam nad oedd y cynllun yn barod i gychwyn, yn hytrach na bod yr hyn ydyw yn awr, sef gweithred funud olaf?

Gadewch inni fod yn gwbl glir: ymgynghorwyd ag awdurdodau lleol, drwy gyfrwng Cymdeithas Cyfarwyddwyr Addysg Cymru, drwy gydol mis Mai. Gwneuthum fy natganiad yn y Siambr hon ar 7 Mehefin. Darparwyd diweddariad i gyfarwyddwyr addysg unigol ar 8 Mehefin. Erbyn 29 Mehefin, roedd yr holl awdurdodau lleol wedi cael eu dyraniadau dangosol a'r meini prawf ar gyfer y grant, a chadarnhawyd hynny'n ffurfiol ar 9 Gorffennaf.

Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet.