7. Datganiad gan Gadeirydd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ar ymadawiad Archwilydd Cyffredinol Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:52 pm ar 18 Gorffennaf 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mr Neil Hamilton Mr Neil Hamilton UKIP 4:52, 18 Gorffennaf 2018

(Cyfieithwyd)

Hoffwn ychwanegu fy mhwt at folawd huawdl y rhai sydd wedi siarad yn y drafodaeth hon hyd yma, ac maent yn rhai diffuant iawn. Byddai'n hawdd iawn i drafodaeth o'r fath ddirywio'n ffurfioldeb gwag, ond mae'n gwbl groes i hynny. Credaf fod Huw Vaughan Thomas wedi bod yn was cyhoeddus rhagorol, nid yn unig yn swydd yr archwilydd cyffredinol, ond mewn llawer o rolau eraill y mae wedi'u cyflawni mewn gyrfa hir a nodedig o wasanaeth cyhoeddus.

Mae archwilio yn enwog am fod yn rhywbeth ar gyfer y rheini y mae cyfrifyddiaeth yn rhy gyffrous iddynt, ond mae bod yn archwilydd cyffredinol yn beth cwbl wahanol, ac mae'n hanesyn enwog fod Huw wedi dechrau ei amser yn yn y swydd drwy ddweud, 'Nid wyf yn gyfrifydd, ond mae gennyf brofiad o fod yn swyddog cyfrifyddu', ac mae'r ddwy rôl, wrth gwrs, yn wahanol iawn. Yn fy marn i, mae wedi bod yn llwyddiant ysgubol fel archwilydd cyffredinol, gan ddechrau gyda'r hyn y gallem ei alw'n sefyllfa anodd braidd. Bu'n rhaid iddo roi trefn ar ei swyddfa ei hun cyn y gallai ddechrau ar unrhyw beth arall, ac ar ôl cyfres anffodus iawn o gamgymeriadau yn ei adran ei hun cyn iddo ddechrau yn y swydd, bu'n rhaid iddo osod y math o uniondeb ariannol ar y swyddfa archwilio ag y ceisiodd ei osod ar bob cangen arall o Lywodraeth byth ers hynny.

Mae wedi bod yn llaw gadarn ar y llyw, ac wedi sefydlogi'r llong, ac yn ystod y saith neu wyth mlynedd diwethaf, credaf ei fod wedi trawsffurfio'r swyddfa archwilio yng Nghymru, ac rwy'n credu ei fod wedi dangos dyfnder y weledigaeth yma yn ogystal, nid yn unig yn yr ystyr ei fod wedi craffu'n fanwl ar gyfrifon adrannau'r Llywodraeth, ond hefyd oherwydd ei fod wedi arfer ei bŵer i ddewis mewn ffordd dda iawn, ac wedi canolbwyntio ar rai o'r pethau ehangach roedd angen eu canfod ynglŷn â'r ffordd y caiff swm enfawr o arian cyhoeddus ei wario yng Nghymru, er budd parhaol y trethdalwr ac yn wir, llywodraethu da yn gyffredinol.

Am fy mod yn brin o ddeunydd darllen diddorol, darllenais adroddiad 2011 y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus, pan oedd Darren Millar yn Gadeirydd arno, ar broblemau Swyddfa Archwilio Cymru ei hun. Wedi dweud hynny, ar y dechrau un yn ei swydd, roedd Huw yn gadarn, yn agored ac yn dryloyw, a dyna'r egwyddorion y mae wedi eu dilyn yn ei swydd bwysig dros yr holl amser y bu ynddi. Mae wedi glynu at y gwir yn wyneb grym, ac nid oes unrhyw dasg sy'n fwy hanfodol mewn system ddemocrataidd yn fy marn i, oherwydd mae pob Llywodraeth o ba liw bynnag yn meddwl o bryd i'w gilydd ei bod yn ddihalog ac na all wneud dim o'i le, neu fawr o ddim yn anghywir. Mae'n bwysig iawn fod y consensws trawsbleidiol y cyfeiriodd Nick Ramsay ato yn peri iddynt ailfeddwl weithiau a gwella eu hunain.

Byddai'n ddiflas i mi fynd drwy'r rhestr hir o swyddi cyhoeddus y bu Huw Vaughan Thomas ynddynt, ond credaf mai un elfen bwysig o'i brofiad yw ei fod wedi bod yn brif weithredwr dau awdurdod lleol cyn iddo ddod yn archwilydd cyffredinol—yng Ngwynedd a sir Ddinbych. Cadeiriodd y Gronfa Loteri Fawr yng Nghymru hefyd, a chafodd brofiad mewn adrannau Llywodraeth mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig. Mae wedi gwasanaethu mewn sefydliadau fel Bwrdd Parôl Cymru a Lloegr. Mae ganddo brofiad helaeth, yn ogystal â dyfnder yn y meysydd rydym yn sôn amdanynt heddiw. Felly, credaf y dylem ei anrhydeddu am ei lwyddiant yn ei swydd, ac am y gwaddol y mae'n ei drosglwyddo i'w olynydd. Mae'n un anodd i'w ddilyn. Nid oes neb, wrth gwrs, yn anhepgor, ond serch hynny, credaf y caiff ei gofio fel un o'r archwilwyr mawr, nid yn unig yng Nghymru ond yn y Deyrnas Unedig hefyd, ac mae holl bobl Cymru yn ddiolchgar iddo am ei wasanaeth.