Part of the debate – Senedd Cymru am 5:18 pm ar 18 Medi 2018.
Rwyf wedi drysu braidd gan ddiwedd araith Michelle Brown. Roeddwn wedi deall ei bod hi'n cefnogi egwyddorion cyffredinol y Bil yn y Pwyllgor, ond yn amlwg mae hi wedi rhoi mwy a mwy o ystyriaeth iddo neu efallai wedi ymgynghori â chydweithwyr dros yr haf a bydd bellach yn pleidleisio yn eu herbyn.
Fodd bynnag, mae'r un mor anodd neu'n fwy anodd deall safbwynt y Gweinidog ar hyn. Roeddwn yn edrych ymlaen at ei glywed yn jyglo heddiw rhwng ei ddwy het, (1) fel y Gweinidog sy'n cefnogi cyfyngu ar hyn i rieni sy'n gweithio, a (2) fel ymgeisydd am yr arweinyddiaeth yr oedd ei brif bolisi'n ymwneud ag agor hyn i bawb a sicrhau y byddai'r teuluoedd tlotaf yn elwa. Fodd bynnag, mae wedi datrys y sefyllfa drwy ddod â'i ymgyrch arweinyddiaeth i ben cyn dod yma. Mewn sawl ffordd, mae hynny'n drueni. Ond credaf fod pos ynglŷn â'r Bil hwn, oherwydd ymddengys i mi fod Aelodau Llafur yn awyddus yn gyffredinol bod y Comisiynydd Plant, yr hyn a ddywed—y dylai'r budd fynd i'r teuluoedd sy'n ennill y cyflogau isaf, ac eto i gyd mae ganddyn nhw Fil sy'n eu heithrio'n benodol o hynny—neu nifer fawr ohonynt—drwy ddweud, 'Dim ond i rieni sy'n gweithio y gall y cymorth hwn fynd.'
Dywed y Gweinidog yn ei adroddiad ar dudalen 5:
'Mae gan Weinidogion Cymru y pwerau angenrheidiol eisoes i gyflwyno rhaglenni ychwanegol o gymorth yn ôl y gofyn'.
Ond nid wyf yn credu bod hynny'n wir, o leiaf gyda'r hyn yr ydym ni'n ceisio ei wneud gyda'r Bil hwn, sef cael system lle mae Cyllid a Thollau EM, gan fod ganddynt systemau ar waith eisoes, yn gwirio cymhwystra yn effeithlon. A'r hyn yr ydym yn ei wneud yw cael darn o ddeddfwriaeth, beth bynnag y mae'r Gweinidogion yn awyddus i'w wneud yn y dyfodol, faint bynnag o arian sydd ganddynt, beth bynnag yw eu blaenoriaethau, beth bynnag y dywed y Gweinidog y mae'n ei gredu fel ymgeisydd am yr arweinyddiaeth—y bydd y ddeddfwriaeth yn atal eu gallu i ymestyn y cynllun i rieni nad ydynt yn gweithio.
Nawr, rwy'n deall bod yr adnoddau'n brin, ac rwyf o blaid cael hyn ar gyfer rhieni sy'n gweithio oherwydd credaf y bydd yn caniatáu i fwy o rieni, yn enwedig menywod, ar ôl cael plant, allu dychwelyd i'r gweithlu os ydynt yn dymuno gwneud hynny. A chredaf hefyd, pan fydd gennym ddatganoli treth incwm o fis Ebrill nesaf ymlaen, efallai y bydd rhywfaint o fudd i raglenni gwariant eraill neu hyd yn oed o bosibl ar gyfer gostyngiad yn y dreth, er fy mod yn amau hynny gyda'r Llywodraeth hon mewn grym. Oherwydd os yw'n helpu mwy o bobl i ymuno â'r gweithle, bydd hynny'n arwain at dreth uwch, o bosibl, a all, yn ei dro, ariannu rhaglenni eraill. Ond nid wyf yn deall pam mae Aelodau Llafur a Gweinidogion, o leiaf pan fydd ganddyn nhw un het ar eu pen, yn dweud wrthym nad ydyn nhw'n cefnogi'r rhaglen hon, ond eto i gyd, pan fyddant yn dod i'r tŷ hwn i ddadlau dros hynny, mae'n hanfodol eu bod yn rhieni sy'n gweithio yn unig. Yr unig beth sydd gan y Pwyllgor i'w ddweud yw hyn: pam na allwch fod yn hyblyg os penderfynwch, ar ryw adeg yn y dyfodol, fod adnoddau yn caniatáu hynny a'ch bod yn dymuno ymestyn hyn i gynnwys grwpiau eraill—pan na allwch fod yn hyblyg? Ac eto rydych yn dod yma ac yn dweud na, ni allwch wneud hynny. [Torri ar draws.] Rwy'n ildio.