Efallai fod darparu gofal plant â chymhorthdal gan y wladwriaeth, dan amgylchiadau priodol, yn syniad da mewn egwyddor, ar yr amod ei fod wedi ei dargedu yn y modd cywir. Gall gynorthwyo rhieni mewn cyflogaeth a gall i raddau helpu llawer o rieni sy'n gweithio i gael gwaith, yn enwedig menywod. Ond mae'n dal yn aneglur sut y bydd y cynllun gofal plant penodol hwn yn gweithio a pha mor llwyddiannus y bydd.

Rwy'n credu mai'r hyn y mae angen i bobl Cymru ei ddeall, mewn gwirionedd, yw bod Llywodraeth Cymru, yn ymarferol, yn prynu pleidleisiau gydag arian y trethdalwyr ar hyn. Mae'n amlygu ffolineb rhoi pwerau gwario i'r Blaid Lafur heb iddynt gael eu gorfodi i dderbyn y cyfrifoldeb a ddaw yn sgil codi trethi i dalu am eu cynlluniau. Mae fel rhoi allweddi'r siop losin leol i blentyn gan wybod y bydd y plentyn yn gwneud ei hun yn sâl.

O ran y cynnig gofal plant ei hun, ble mae eich blaenoriaethau? Mae yna rieni sydd angen y cymorth y mae gofal plant â chymhorthdal gan y wladwriaeth yn ei roi, fel y di-waith. Mae'r rhieni hyn yn absennol o'r Bil hwn. Does dim cymorth ar gyfer rhieni sydd angen gofal plant er mwyn dilyn hyfforddiant i'w helpu i ddychwelyd i'r gwaith ychwaith. Mae hynny'n ddiffyg amlwg ac yn un y mae'r Gweinidog wedi gwrthod mynd i'r afael ag ef dro ar ôl tro. Wrth wrthod argymhellion 7 a 8, dywed y Gweinidog fod yna gynlluniau eraill i roi cymorth, ac rwy'n siŵr bod hynny'n wir. Ond mae'r ffaith bod y Pwyllgor wedi galw ar i rieni o'r fath gael eu cynnwys yn y ddarpariaeth gofal plant yn dangos nad yw'r cynlluniau hynny yn rhoi sylw i'r broblem benodol. Ond er lles yr hyn a elwir yn gyffredinolrwydd, bydd rhieni yn y braced treth 40 y cant a chyfoethocach o lawer na hynny yn derbyn gofal plant am ddim. Ai cyffredinolrwydd yw hyn mewn gwirionedd? Nid yw Llafur Cymru yn cael unrhyw broblemau mewn meysydd eraill wrth wahaniaethu yn erbyn yr hyn y maen nhw'n ei ystyried yn gyfoethog, felly a yw hyn mewn gwirionedd oherwydd nad oes gan Llafur Cymru ddim dychymyg i wahaniaethu rhwng rhieni sydd angen cymorth a'r rhai nad ydynt? Mae'r Gweinidog wedi colli cyfle i ad-drefnu a symleiddio'r cynlluniau sydd ganddo ar waith i helpu rhieni sy'n ceisio dychwelyd i'r gwaith.

Diffyg difrifol arall yn y Bil yw'r methiant i gynnwys ysgolion. Pam? Dydw i ddim yn deall hynny. Mae plant yn treulio rhan fawr o'u bywyd yn yr ysgol, ac nid yw'n gwneud unrhyw synnwyr o gwbl i atal ysgolion rhag darparu gofal plant. Yn wir, mae'n gwbl resymegol y dylen nhw. Felly, efallai y gwnaiff y Gweinidog, yn ei ymateb i'r ddadl hon, egluro'r rheswm dros hyn heb gyfeirio at anhawster technegol a allai fod wedi cael sylw yn y Bil. Ymddengys bod y Gweinidog wedi ymateb yn rhyfedd hefyd i argymhelliad 17 yn adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg ar y Bil. Argymhellodd y Pwyllgor y dylai'r Gweinidog gynnal asesiad o'r effaith ar hawliau plant sy'n cynnwys pob plentyn, nid dim ond y rhai sy'n gymwys o dan y cynllun gofal plant. Mae'r Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwn mewn egwyddor, ond beth yn union ydych chi'n ei olygu gan hynny, Gweinidog? Oherwydd nid oes unrhyw arwydd yn eich ymateb i argymhelliad 17 y bydd unrhyw asesiad effaith yn y dyfodol yn ystyried yr effaith ar bob plentyn ac nid dim ond y rhai sy'n gymwys o dan y Bil. Siawns nad ydych chi'n deall bod y comisiynydd plant yn pryderu'n fawr iawn bod y ffordd y targedir y cynnig gofal plant hwn yn mynd i anfanteisio'r union blant sydd angen y cymorth fwyaf. Os gwelwch yn dda, rhowch esboniad. Os ydych chi'n mynd i ystyried yr effaith ar bob plentyn beth bynnag, pam na wnewch chi ddweud hynny yn eich ymateb?

Gan droi at ffurf wirioneddol y Bil, byddwn yn disgrifio hyn fel Bil galluogi ar steroids. Yn hytrach na phennu cyfyngiadau a therfynau ar y pwerau a gosod paramedrau'r cynnig gofal plant—yn hytrach na gosod y paramedrau a nodi rhai manylion a rhywfaint o arweiniad am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn cael ei hawdurdodi i'w wneud yn y fan hon, er mwyn gallu barnu'r cynllun yn y lle hwn ar ei rinweddau, maen nhw wedi llunio Bil sy'n caniatáu iddyn nhw feddwl beth i'w wneud wrth i bethau godi. Mae'n rhoi penrhyddid i Llafur Cymru gyflwyno pa bynnag gynllun a ddewisant gydag ychydig iawn o graffu gan y Cynulliad. O ganlyniad, byddwn ni'n pleidleisio yn erbyn y Bil hwn gan ei fod yn rhy eang, mae'n rhoi rhwydd hynt i Lywodraeth Cymru wneud yr hyn a fynnant ac i'w wneud wrth fynd ymlaen, ac mae wedi'i dargedu'n wael. Felly, byddwn yn pleidleisio yn ei erbyn. Diolch.