A gaf i ofyn, os gwelwch yn dda, am ddau ddatganiad gan Lywodraeth Cymru? Mae'r cyntaf yn ymwneud â chleifion clefyd interstitaidd yr ysgyfaint—ILD yn gallu defnyddio gwasanaeth adsefydlu cleifion yr ysgyfaint. Roedd yr wythnos diwethaf yn wythnos IPF neu ffibrosis idiopathig yr ysgyfaint, ac, yn ôl Sefydliad Prydeinig yr Ysgyfaint, mae ffibrosis yr ysgyfaint yn fath ar glefyd interstitaidd yr ysgyfaint. Mae gwasanaeth adsefydlu cleifion yr ysgyfaint yn aml wedi canolbwyntio ar gyflyrau eraill megis COPD—clefyd rhwystrol cronig yr ysgyfaint—oherwydd ei fod mor gyffredin, gyda dros 70,000 o bobl yng Nghymru—neu 2.3 y cant o'r boblogaeth—wedi eu heffeithio. Ond ceir tystiolaeth gynyddol fod darparu gwasanaeth adsefydlu cleifion yr ysgyfaint ar gyfer clefydau interstitaidd yr ysgyfaint yn gallu cyfrannu'n sylweddol at wella ansawdd bywyd yn unol â chanllawiau NICE. Yr wythnos diwethaf, ysgrifennodd yr Ysgrifennydd iechyd ataf yn nodi fod y cynllun cyflawni ar gyfer iechyd anadlol Cymru, sy'n cael ei ddiweddaru a'i gyhoeddi ym mis Ionawr, yn cynnwys ffrwd waith genedlaethol ar gyfer clefyd interstitaidd yr ysgyfaint a chynllun i sefydlu timau arbenigol rhanbarthol i gefnogi gofal lleol. Felly, rwy'n gofyn am ddatganiad yn rhoi manylion am y cynnydd, os o gwbl, sydd wedi bod wrth ddatblygu llwybr adsefydlu cleifion yr ysgyfaint a phryd y mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl i hynny fod ar waith.

Mae fy ail gais am ddatganiad yn ymwneud â Rhwydwaith Cysylltiadau Iechyd Cymru o Blaid Affrica. Yn ystod yr haf, cefais gyfarfod defnyddiol iawn gydag ymddiriedolwyr yr elusen gofrestredig Rhwydwaith Cysylltiadau Iechyd Cymru o Blaid Affrica, i drafod y gwahanol gysylltiadau iechyd ar draws Gogledd Cymru. Fe ddywedon nhw wrthyf am y cysylltiadau rhwng ysbytai Glan Clwyd a Maelor Wrecsam ac Ethiopia, a rhwng Ysbyty Gwynedd a Lesotho. Fe ddywedon nhw wrthyf eu bod yn gweld effaith fawr yn deillio o fewnbwn bach, oherwydd bod cymaint o wirfoddolwyr yn rhoi o'u hamser am ddim, yn enwedig gweithwyr iechyd proffesiynol sydd, o ganlyniad, hefyd yn gallu datblygu eu sgiliau meddal er budd y GIG gyda Llywodraeth Cymru yn cael gwerth am arian sylweddol o ran iechyd byd-eang, cyfrifoldeb byd-eang, cysylltiadau rhyngwladol a diplomyddiaeth feddal, yn ogystal â'r sgiliau meddal yr oedden nhw eu hunain yn eu datblygu.

Dywedon nhw wrthyf fod ymrwymiadau allweddol y GIG ar gyfer cysylltiadau iechyd rhyngwladol yn cael eu cynrychioli gan y siarter ar gyfer partneriaethau iechyd rhyngwladol, ond fod y GIG a'r byrddau iechyd yn araf iawn yn gweithredu eu hymrwymiadau, ac er i raglen Llywodraeth Cymru—Cymru o Blaid Affrica—fod yn llwyddiant a chael effaith er budd cymunedau yng Nghymru ac Affrica, a hybu enw da Cymru fel gwlad, nid yw Llywodraeth Cymru wedi rhoi rhagor o gefnogaeth i'r rhaglen ers blynyddoedd. A fyddech chi felly yn ystyried darparu datganiad yn y cyd-destun hwn, lle y ceir tystiolaeth i ddangos y byddai gwneud ychydig yn fwy yn gallu cael effaith buddiol iawn ar Gymru ac ar y cymunedau yn Affrica y mae'r gweithwyr proffesiynol hyn yn rhoi o'u hamser yn wirfoddol i'w cefnogi?