4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Cynllun Cyflawni ar Awtistiaeth wedi'i Ddiweddaru a'r Cod Ymarfer Awtistiaeth

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:48 pm ar 25 Medi 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:48, 25 Medi 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch am y gyfres fwy cryno o sylwadau a chwestiynau gan lefarydd Plaid Cymru. Rwy'n cydnabod yr her gyffredinol ynglŷn â deddfwriaeth neu beidio, ac mae'n un onest hefyd. Nid wyf yn honni bod pobl yn cymryd rhan yn y ddadl hon yn annidwyll—ddim o gwbl. Rwy'n cydnabod bod pryder dilys ym mhob plaid ynglŷn ag a ydym ni'n darparu'r gwasanaethau cywir gyda'r lefel gywir o ymgysylltu i gyflawni canlyniadau gwell ar gyfer pobl awtistig, eu teuluoedd a'u gofalwyr, ac rwy'n deall hyn yn iawn o fewn fy nheulu fy hun hefyd. Felly, rwyf yn wirioneddol sensitif o sut yr ydym ni'n diwallu anghenion pobl nad ydynt yn cael bargen ddigon da ar hyn o bryd. Dyna pam yr ydym ni wedi rhoi amser, ynni ac ymdrech i wella gwasanaethau gyda ac ar gyfer pobl awtistig. Dyna pam yr ydym ni wedi rhoi arian ychwanegol i wneud hyn. Dyna holl amcan a diben cyflwyno'r gwasanaeth awtistiaeth integredig. Ond nid wyf yn credu y bydd deddfwriaeth ynddo'i hun yn gwarantu goresgyn rhai o'r rhwystrau cymdeithasol hynny. Mae'n ymwneud â sut yr ydym ni'n defnyddio'r dyfeisiau gwahanol sydd ar gael i ni i wneud hynny.

Rwy'n cydnabod yr heriau a nodwyd gennych chi, ond mewn gwirionedd, credaf o fewn y gwasanaeth awtistiaeth integredig sydd eisoes yn cael ei gyflwyno a'n cynigion i ymdrin â'r rheini, gan gynnwys y cod, mae gweithredu gwirioneddol a ddylai wneud gwahaniaeth gwirioneddol i helpu pobl i gyflawni'r amcanion sydd ganddynt ar eu cyfer eu hunain, a chredaf fod yn rhaid i hynny fod yn rhan o sgwrs wirioneddol ynglŷn â sut y diwellir eu hanghenion, yn arwain at fan terfyn, fel y gallant weld eu hanghenion yn cael eu bodloni'n fwy effeithiol, hefyd. Ond rwy'n cydnabod eich pwynt; os nad yw pobl yn gweld gwelliannau ac yn credu nad oes neb yn gwrando arnynt, yna rwy'n deall pam mae'r posibilrwydd o ddeddfwriaeth yn ddeniadol—wyf yn wir. Yr her yw: a yw pobl mewn gwirionedd yn teimlo iddynt gael eu siomi, felly deddfwriaeth yw'r ateb, neu ai'r ddeddfwriaeth a gynigir?

Yn yr un modd, credaf mai'r hyn yr ydym ni yn ei wneud yw edrych mewn gwirionedd i gymell gwelliant o ran ymgysylltu â phobl yn uniongyrchol yn y gwasanaeth—y bobl sy'n darparu'r gwasanaethau hynny a phobl awtistig eu hunain—dyna mewn gwirionedd yr hyn yr ydym ni yn ei wneud gyda'r arian sydd ar gael. Credaf, os edrychwch chi ar y dystiolaeth gan bobl sy'n defnyddio'r gwasanaethau hynny, ble mae'r gwasanaeth awtistiaeth integredig eisoes wedi'i gyflwyno, y byddwch yn gweld bod pobl yn gadarnhaol yn ei gylch. Mae'r her yn y dystiolaeth rwy'n gwybod eich bod yn ei chlywed yn uniongyrchol, ble mae gan bobl bryderon o hyd ynghylch lefel ac ansawdd y gwasanaeth fel y mae'n cael ei gyflwyno ar sail fwy diweddar mewn rhannau eraill o'r wlad.

Credaf o hyd nad deddfwriaeth yw'r ateb, a gobeithiaf y bydd pawb sy'n rhan o archwilio'r Bil presennol yn edrych mewn modd agored ar nid yn unig a oes mater y mae pobl yn poeni amdano, ond ai deddfwriaeth yw'r ateb cywir i helpu i fynd i'r afael â'r mater hwnnw ac i wneud gwahaniaeth ymarferol, ac yn cymharu hynny â'r hyn yr ydym ni yn ei wneud eisoes o ran yr hyn yr wyf yn ei osod allan heddiw. Gobeithiaf—oherwydd bod pobl, rwy'n credu, yn gyffredinol yn rhannu'r un amcan o ran gwella canlyniadau gyda ac ar gyfer pobl awtistig—y byddwn ni yn y pen draw yn gallu dod i safbwynt y gall pob un ohonom ni ei gefnogi.