2. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddatganiad am newidiadau i gyflogau meddygon a deintyddion yng Nghymru? 214

Diolch i chi am y cwestiwn. Yn gynharach yr wythnos hon, roeddwn yn falch o gyhoeddi fy mod wedi derbyn argymhellion y corff adolygu meddygon a deintyddion annibynnol yn llawn. Mae hyn yn rhoi codiad cyflog i feddygon a deintyddion yng Nghymru sy'n uwch na'r hyn a roddwyd i'w cymheiriaid yn Lloegr a'r Alban. Mae'n brawf pellach o faint y mae'r Llywodraeth hon yn gwerthfawrogi ein meddygon a'n deintyddion.

Diolch yn fawr iawn am yr ateb hwnnw. A diolch i chi, Lywydd, am dderbyn y cwestiwn amserol. Hoffwn fod wedi gallu cael datganiad ar hyn lle gallem fod wedi gofyn rhai cwestiynau i chi, oherwydd, fel chithau, rwy'n croesawu'r cynnydd yng nghyflogau meddygon a deintyddion yng Nghymru, ond ceir un neu ddau o feysydd lle mae angen rhywfaint o eglurder.

Rydym wedi gweld gostyngiad o 4.6 y cant yn nifer y practisau meddygon teulu yng Nghymru dros y flwyddyn ddiwethaf a 10 y cant yn fwy o feddygon teulu locwm yng Nghymru yn 2017. A ydych yn credu y gall y dyfarniad cyflog hwn ein helpu i fynd i'r afael â'r prinder cronig sydd gennym yn y maes hwn? Ac a ydych yn credu y bydd y dyfarniad cyflog hwn hefyd yn mynd i'r afael â'r prinder cronig a wynebwn mewn ardaloedd gwledig yn arbennig? Ac a ydych yn credu y bydd y dyfarniad cyflog hwn yn ein galluogi i gynyddu, efallai, neu adfer rhai o'r practisau sydd wedi cau yn y 24 i 48 mis diwethaf?

A allech chi hefyd gadarnhau a fydd y cynnydd arfaethedig mewn cyllid yn effeithio ar weithwyr proffesiynol locwm ac asiantaeth? A beth fyddai eich barn, o ystyried faint o arian a wariwn yn y GIG ar staff locwm mewn ysbytai ac mewn ymarfer cyffredinol, ynglŷn â sut y bydd hyn yn effeithio ar faint o arian rydym yn ei wario ar weithwyr proffesiynol locwm ac asiantaeth?  Oherwydd rwy'n pryderu'n fawr, os yw'r cynnig locwm yn mynd yn fwy a mwy deniadol, y byddwn yn ei chael hi'n fwyfwy anodd recriwtio swyddi amser llawn, parhaol o fewn GIG Cymru.

Hoffwn ofyn hefyd i chi gadarnhau yn union beth fydd y cynnydd ar gyfer meddygon ymgynghorol. Mae pwynt 4.5 yn adroddiad y corff adolygu cyflogau yn sôn na ddylid cynyddu cyflogau meddygon ymgynghorol dros y gyfradd sylfaenol, a hoffwn ddeall rhai o'r newidiadau rydych wedi'u gwneud i gontractwyr annibynnol a rhai o'r swyddogion cyswllt arbenigol a meddygon a meddygon ymgynghorol arbenigol. Byddai'n ddefnyddiol iawn os gallwch egluro hynny i ni.

Ac yn olaf, rwy'n derbyn eich bod yn teimlo'n hapus iawn eich bod yn talu mwy o arian na Lloegr a'r Alban, ond roeddech yn glir iawn wrth y bwrdd iechyd, roeddech yn glir iawn wrth y corff adolygu, a dyfynnaf:

Rydym wedi nodi barn Llywodraeth Cymru yn y cyswllt hwn fod ystyriaethau o degwch yn mynnu y dylid alinio cyflogau ledled y DU ar gyfer yr unigolion sy'n cyflawni rolau cyfatebol ar draws GIG y DU er mwyn osgoi cystadleuaeth fewnol ddi-fudd rhwng staff o fewn gweithlu'r GIG.

A ydych yn teimlo y gallai hyn danseilio hynny? Diolch.

Diolch i chi am hynny. Credaf fod pedwar cwestiwn yno yn fras. O ran ai'r dyfarniad cyflog hwn yw'r ateb i'r ystod o heriau a nodwyd gennych mewn perthynas â recriwtio a chadw staff, ar ei ben ei hun, na, wrth gwrs nad dyma'r ateb, ond mae'r dyfarniad ei hun yn rhan bwysig o'r ateb mewn perthynas ag annog meddygon, deintyddion a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill i hyfforddi, gweithio a byw yng Nghymru. Mae'n rhan o gyfres o fesurau, mae'n rhan o'r dull rydym wedi'i fabwysiadu a'r bartneriaeth gymdeithasol ddilys sydd gennym, ac nid yn unig gyda meddygon a deintyddion, ond mae'n gyson â'r dull a fabwysiadwyd gyda'n staff 'Agenda ar gyfer Newid', lle roeddem yn gwrando ar yr hyn a oedd gan y corff annibynnol i'w ddweud, lle roedd negodiadau rhwng staff a chyflogwyr, a llwyddasom i ddod o hyd i ffordd i fuddsoddi yn eu cyflog, oherwydd, fel y byddwch yn gwybod, Angela Burns, ni ddarparodd Trysorlys y DU gyllid ychwanegol i dalu am argymhellion y corff adolygu annibynnol. Bu'n rhaid inni fuddsoddi adnoddau ychwanegol gan Lywodraeth Cymru yn y cynnig cyflog hwn, fel gyda chynnig yr 'Agenda ar gyfer Newid'. Felly, rydym wedi gwneud dewis bwriadol gydag adnoddau Llywodraeth Cymru. Mae hwnnw'n ddewis Llafur Cymru rwy'n falch o fod wedi'i wneud.

O ran cyflogau locwm, mae cyflogau locwm yn wahanol. Yn gyffredinol, cânt eu negodi ar wahân i drefniadau cytundebol arferol, ond bydd gennyf fwy i'w ddweud am gyflogau locwm yn ddiweddarach yn y flwyddyn pan fyddaf yn adrodd ar effaith y cap a gyflwynais yng Nghymru a'i effaith ar gyflogau newidiol ar draws y gwasanaeth iechyd gwladol—unwaith eto, mesur a gyflwynais y llynedd—ac rwy'n fwy na pharod i adrodd yn ôl wrth yr Aelodau ar effaith hynny ar ôl blwyddyn lawn o weithrediad.

Mewn perthynas â chyflogau meddygon ymgynghorol a meddygon arbenigol, rwy'n falch o gadarnhau bod hwn yn gynnydd sylfaenol o 2 y cant yng nghyflog meddygon a deintyddion, gan gynnwys meddygon dan hyfforddiant a meddygon ymgynghorol. Ceir 2 y cant yn ychwanegol ar gyfer ymarfer cyffredinol. Hefyd, ceir 1.5 y cant yn ychwanegol ar gyfer meddygon arbenigol. Felly, rydym yn mynd i'r afael â'r argymhellion a ddarparwyd ar ein cyfer.

O ran eich pwynt ynglŷn ag osgoi cystadleuaeth fewnol ddi-fudd, mae'r ffordd rydych wedi geirio'r cwestiwn yn awgrymu y dylem fod wedi dilyn yr hyn a wnaeth Lloegr neu'r Alban wrth ddewis peidio â gweithredu cyngor y corff adolygu annibynnol ar ôl ei gael. Dewis gwneud toriad a wnaethant yn hytrach na dilyn argymhelliad y corff adolygu, a dewisodd eich cydweithwyr yn Lloegr nid yn unig eu bod am dorri'r hyn a argymhellwyd, ond eu bod am ei roi ar waith ym mis Hydref yn hytrach na mis Ebrill, fel yr argymhellwyd. Mae'n rhaid i mi ddweud, yn eich datganiad i'r wasg, roedd awgrymu ein bod wedi dal hyn yn ôl yn beth go wael i'w wneud ac nid oedd yn gwbl gywir. Rydym wedi cael sgwrs go iawn mewn partneriaeth â Chymdeithas Feddygol Prydain a Chymdeithas Ddeintyddol Prydain ac rwy'n falch o gadarnhau bod y Llywodraeth hon yn parchu argymhellion cyrff adolygu cyflog annibynnol, ac rydym wedi buddsoddi yn ein staff, yn nyfodol ein gwasanaeth iechyd, ac ni ellid cael cyferbyniad cliriach rhwng Llywodraeth Lafur Cymru a'r Torïaid dros y ffin.

Diolch, Llywydd. Wrth ddatgan eich penderfyniad ar gyflogau, mi ddywedasoch chi nad yw Trysorlys Prydain wedi rhoi unrhyw gyllid ychwanegol ac felly eich bod chi wedi trafod efo Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid er mwyn i'r cytundeb cyflog yma allu cael ei ddelifro heb effeithio ar wasanaethau. Fy nghwestiwn i, yn syml iawn, ydy: beth sydd wedi newid? Peidiwch â fy nghamddeall i—rydw i'n hapus iawn bod y cyflog yn mynd i fod yn uwch ar gyfer meddygon a deintyddion yma, ond safbwynt y Llywodraeth yn y gorffennol fu i ddweud, 'Dim codiad cyflog oni bai bod yna ragor o arian yn dod gan y Trysorlys.'

Rydw i'n falch iawn eich bod chi wedi derbyn rŵan fod modd i chi weithredu heb yn wastad aros am y Trysorlys. Rydw i'n meddwl am enghreifftiau eraill fel y cytundebau sero oriau neu'r cap ar gyflog gweithwyr eraill yn y sector gyhoeddus, ac mae'ch plaid chi hefyd wedi gwrthod yn y gorffennol y syniad o ganiatáu neu gefnogi gwahaniaethu cyflog mewn gwahanol rannau o'r Deyrnas Unedig ar y sail y byddai hynny'n siŵr o yrru cyflogau is yng Nghymru. Drwy deilwra pethau i'n hanghenion ni yng Nghymru, rydym ni'n dangos, fel yn yr achos yma, fod modd i gyflogau fod yn uwch yng Nghymru. Felly, a ydy'r egwyddor sylfaenol y mae'r Llywodraeth yn gweithredu wrthi hi wedi newid?

Na, credaf ein bod wedi bod yn gwbl gyson. Yr hyn rydym wedi'i wneud, fodd bynnag, yw defnyddio arian o'r cronfeydd wrth gefn i ariannu'r dyfarniad cyflog am y flwyddyn hon, a bydd yn rhaid i ni amsugno'r gost ychwanegol honno yn y dyfodol. Daw hyn yn sgil dewisiadau anodd iawn y mae Llywodraeth Lafur Cymru yn parhau i'w gwneud, ac mewn hinsawdd o wyth mlynedd o gyni parhaus mae ein dewisiadau yn mynd yn fwyfwy tynn ac yn anos bob blwyddyn. Rydym yn deall cymaint yw gwerthfawrogiad ein cyhoedd o'r gwasanaeth iechyd gwladol. Mae pawb ohonom wedi gweld hynny eleni a hithau'n ddeng mlynedd a thrigain ers creu ein gwasanaeth iechyd gwladol. Felly, dyna pam rydym yn parhau i wneud y penderfyniadau anodd hynny, ond mae'r gost yn fawr; nid oes unrhyw ddewis y gall y Llywodraeth hon ei wneud heb ganlyniadau ynghlwm wrtho. Dyna pam rwy'n dweud, nid yn unig wrth yr Aelodau y tu ôl i mi, ond wrth yr holl Aelodau yn y Siambr hon: os ydym eisiau parhau i fuddsoddi yn ein gwasanaeth iechyd gwladol, yn niferoedd y staff, ac yn eu cyfraddau cyflog wrth symud ymlaen, bydd angen i ni barhau i wneud mwy a mwy o ddewisiadau anodd. Mae ein gwerthoedd yn parhau i'n harwain. Rwy'n falch ein bod wedi gwneud y dewis cywir, nid yn unig ar gyfer staff ein gwasanaeth iechyd gwladol, ond y dewis cywir ar gyfer pobl Cymru.

Diolch i'r Ysgrifennydd Cabinet. Mae'r cwestiwn nesaf i'w ofyn i Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, ac mae'r cwestiwn gan Steffan Lewis.