5. Dadl ar adroddiad y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau: 'Wrth eich gwaith: rhianta a chyflogaeth yng Nghymru'

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 26 Medi 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 3:46, 26 Medi 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i'r pwyllgor am gynnal yr ymchwiliad hwn a chynhyrchu adroddiad mor gynhwysfawr ac ystyriol. Mae'n faes pwysig iawn o ystyried y goblygiadau pellgyrhaeddol i gynifer o bobl yng Nghymru. A hoffwn ddiolch yn arbennig i'r Cadeirydd, John Griffiths, a lywiodd yr ymchwiliad mewn modd sensitif a diwyd drwyddo draw. Ddirprwy Lywydd, hoffwn ddiolch hefyd i'r holl unigolion a sefydliadau a roddodd dystiolaeth i'r pwyllgor, rhywbeth nad yw bob amser yn dasg hawdd, ond sy'n werthfawr dros ben serch hynny wrth lunio argymhellion y pwyllgor, fel y gwnaed yn eglur gan bawb o'r siaradwyr a gyfrannodd at y ddadl.

Mae'r Llywodraeth hon yn ymrwymedig i wella amodau i'r holl bobl sy'n gweithio yng Nghymru, ac rydym yn arbennig o awyddus i leihau anghydraddoldeb rhwng y rhywiau mewn gwaith a gofal plant o fewn cwmpas ein cyfrifoldebau datganoledig. Fel y nodwyd gennym yn ein hymateb ffurfiol i'r pwyllgor, mae Prif Weinidog Cymru wedi arwain y ffordd o ran lleihau anghydraddoldeb rhwng y rhywiau ac mae wedi pennu targed beiddgar ac uchelgeisiol ar gyfer Llywodraeth Cymru i ddod yn arweinydd byd mewn hawliau menywod a chydraddoldeb rhwng y rhywiau. I'r perwyl hwnnw, mae'r adroddiadau o gam 1 yr adolygiad cydraddoldeb rhywiol a gynhaliwyd gan Chwarae Teg a Chanolfan Polisi Cyhoeddus Cymru wedi cyflwyno canfyddiadau heriol i Lywodraeth Cymru, a byddwn yn ystyried y rheini ymhellach wrth inni symud at gam 2. Wrth gwrs, yr her yw sicrhau gweithio trawslywodraethol effeithiol a gwaith amlasiantaethol di-dor. Mae'r rheini'n ymadroddion hawdd i'w dweud, ond yn llawer anos eu cyflawni. A hefyd, ar yr un pryd, ceisio dylanwadu ar y meysydd hynny lle nad yw cymhwysedd wedi'i ddatganoli ond sydd er hynny'n rhan bwysig iawn o'n heconomi.

Clywsom heddiw am gydraddoldeb yn gyffredinol a rheoliadau dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus yn benodol, ac rwy'n fwy na pharod i dalu teyrnged i fy rhagflaenydd, Jane Hutt, am lywio'r ddyletswydd cydraddoldeb drwodd, ond bellach mae'n gyfrifoldeb i mi, ac rwyf wedi'i gwneud yn glir iawn fy mod yn disgwyl i weithredu cynnar wella'r modd yr adroddir ar y bylchau cyflog rhwng y rhywiau. Fel rhan o ddull cam 2, ac i ateb Siân Gwenllian a Jane Hutt yn benodol ar y cwestiwn hwn, rwy'n bwriadu gosod targed uchelgeisiol ar gyfer haneru, neu ddileu hyd yn oed, os meiddiaf ddweud, y bwlch cyflog rhwng y rhywiau yn Llywodraeth Cymru. Yr unig reswm nad wyf wedi cefnogi'r targed 'pryd' yw am fy mod eisiau gweld a allwn fod hyd yn oed yn fwy uchelgeisiol na hynny. Felly, rwy'n edrych ar hynny, ac erbyn diwedd y tymor hwn, Ddirprwy Lywydd, byddaf yn cyflwyno adroddiad i'r Siambr ar yr hyn y credwn y gallwn ei gyflawni o fewn amserlen resymol, oherwydd nid wyf yn meddwl ei bod yn dderbyniol o gwbl fod gennym fwlch cyflog rhwng y rhywiau yn Llywodraeth Cymru. Mae angen inni fod yn esiampl yn hyn o beth. Sut y gallwn annog sefydliadau eraill yng Nghymru i wneud hyn yn briodol os nad ydym yn gallu ei wneud ein hunain?

Ar sail hynny, mae'n hanfodol fod gennym sylfaen dystiolaeth gywir ar gyfer gweithredu, ac felly rwy'n ei gwneud yn glir hefyd fod egwyddorion data agored—data sy'n dryloyw, yn hygyrch, ac yn hawdd ei ddefnyddio—yn ganolog i drefniadau adrodd cyrff cyhoeddus yng Nghymru fel  nad oes unrhyw le i guddio. Gyda hynny mewn golwg, rwyf hefyd wedi dweud yn glir iawn y byddwn yn edrych i weld pa reoliadau sydd angen eu rhoi ar waith i sicrhau bod pob corff cyhoeddus yng Nghymru yn adrodd ar y materion hyn mewn un man hygyrch, a chyda data tryloyw, hwylus a hawdd ei gael. Felly, unwaith eto, Ddirprwy Lywydd, byddaf yn dod â hynny'n ôl fel rhan o fy adroddiad cyn diwedd tymor yr hydref y Cynulliad hwn. Ai dyna'r ffordd gywir o'i ddweud? Cyn y Nadolig eleni, beth bynnag.