Diolch, Llywydd. Rwyf heddiw yn gosod cyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru gerbron y Cynulliad Cenedlaethol.

Yn 2010, cyflwynodd Canghellor y Trysorlys ar y pryd gyllideb frys pryd y dywedodd y byddai'r hyn a alwodd yn aberth angenrheidiol yn arwain at ddyled yn gostwng a chyllideb gytbwys erbyn diwedd y Senedd yn 2015. Mae'r aberthu, Llywydd, yn parhau, ond mae'r ucheldiroedd heulog o lwyddiant economaidd wedi symud i 2025 a thu hwnt. Ni fu erioed angen a mwy o frys i Lywodraeth y DU roi'r gorau i bolisïau cyni cyllidol a fethodd wrth i gysgod cynyddol Brexit daflu ei dywyllwch dros y gyllideb ddrafft hon. Mae dadansoddiad y prif economegydd, sydd hefyd wedi'i gyhoeddi heddiw, yn dangos bod Brexit eisoes yn costio hyd at £400 i bob person yng Nghymru ac yn y Deyrnas Unedig. Mae Llywodraeth bresennol Cymru yn ymdrechu'n ddiflino i ddiogelu gwasanaethau rheng flaen yn wyneb y gwyntoedd croes hynny, a chyllidebau sy'n crebachu a galw cynyddol.

Llywydd, pe na fyddai'r cyllid sydd ar gael i Gymru heb gynyddu dim yn ei werth ers 2010, heb godi yr un geiniog, byddai'r gyllideb gerbron Aelodau heddiw yn cynnwys £800 miliwn yn fwy i ofalu am bobl hŷn, i helpu plant i gael y dechrau gorau posibl mewn bywyd, i ddiogelu ein hamgylchedd ac i fuddsoddi yn nyfodol ein heconomi. Pe byddai'r gyllideb wedi tyfu yn unol â'r economi ers 2010, â ninnau'n cymryd yr un rhan yn union o'r gacen genedlaethol, byddai'r gyllideb heddiw yn cynnwys £4 biliwn yn fwy i'w fuddsoddi. A phe byddai wedi cynyddu yn unol â'r twf mewn gwariant cyhoeddus, rhywbeth a gyflawnwyd dros y 50 mlynedd cyn 2010, byddai'r gyllideb o flaen yr Aelodau £6 biliwn yn fwy ar gyfer y dibenion hanfodol hynny. Nid yw'n syndod, felly, mai hwn fu'r cylch cyllideb anoddaf hyd yma. Yn ogystal â'r heriau deublyg o gostau cynyddol a chyfyngiadau ar wariant, mae ein gwasanaethau cyhoeddus sydd o dan bwysau yn wynebu heriau cynyddol chwyddiant sy'n cynyddu, pwysau o ran cyflogau heb eu hariannu a phenderfyniad unochrog Llywodraeth y DU i newid arian pensiwn y sector cyhoeddus, gan drosglwyddo £300 miliwn bellach o gostau annisgwyl i wasanaethau cyhoeddus Cymru.

Llywydd, mae methiant y Canghellor presennol i gychwyn adolygiad cynhwysfawr o wariant yn golygu nad oes gennyf unrhyw gyllideb y gallaf gynllunio gyda hi y tu hwnt i 2019-20. O ganlyniad, heddiw, ni allaf gyhoeddi dim ond cynllun refeniw blwyddyn, ar gyfer 2019-20 yn unig, a chynlluniau cyfalaf ar gyfer dim ond y ddwy flynedd ariannol nesaf.

Nawr, yn unol â'r gweithdrefnau newydd a gyflwynwyd y llynedd gan y Cynulliad Cenedlaethol, eglurais heddiw brif elfennau'r gyllideb—o ble y daw yr arian a sut y caiff ei ddyrannu i adrannau y Llywodraeth. Yn ddiweddarach y mis hwn, bydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi cynlluniau gwariant manwl, gan esbonio sut y mae Gweinidogion portffolio unigol yn bwriadu defnyddio'r adnoddau sydd ar gael iddyn nhw.

Mae'r gyllideb ddrafft hon, Llywydd, yn adeiladu ar y cynlluniau a gyhoeddwyd gennym ni y llynedd ac yn adlewyrchu ail flwyddyn y cytundeb cyllideb dwy flynedd rhwng y Llywodraeth a Phlaid Cymru. Hoffwn ddiolch i Steffan Lewis am y trafodaethau adeiladol, sydd wedi parhau ers llunio'r cytundeb. Gan adeiladu ar y mesurau a gytunwyd yn flaenorol, byddwn nawr yn darparu cyfalaf ychwanegol o £2.75 miliwn i uwchraddio gwersylloedd yr Urdd yng Nglan-llyn a Llangrannog. Mae'r gyllideb ddrafft hefyd yn cynnwys £5 miliwn mewn cyfalaf i ddatblygu canlyniadau yr astudiaethau dichonoldeb y cytunwyd arnynt mewn trafodaethau cynharach. Edrychaf ymlaen at ystyried yr adroddiadau hynny ar y cyd rhwng ein dwy blaid pan fyddant ar gael.