7. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Colli Babanoad

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:38 pm ar 3 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 4:38, 3 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Fe ymatebaf i'r ddadl hon ar ran fy nghyd-Aelod, Adam Price, sy'n un o'r enwau a'i cyflwynodd. Hoffwn ddechrau, wrth gwrs, drwy ddiolch i bob Aelod am gymryd rhan yn yr hyn a fu, rwy'n credu, yn ddadl deimladwy iawn. Nid yw bob amser yn briodol i wleidyddion ddod â'n profiadau personol i ddylanwadu ar ein gwleidyddiaeth, ond weithiau mae'n briodol iawn inni wneud hynny, ac roedd hynny'n arbennig o wir heddiw. Cyn imi ymateb i unrhyw beth a ddywedodd yr Aelodau eraill, hoffwn ddiolch i Dai Lloyd am ei gyfraniad. Roedd yn ysgytwol iawn, ac yn ysbrydoli hefyd yn fy marn i. Rwy'n ddiolchgar iawn i chi am hynny, Dai.

Gwnaeth Lynne achos pwerus iawn dros wella gwasanaethau, a nododd yr anghysondeb y mae teuluoedd yn gorfod ei ddioddef yn rhy aml. Ond mae'r Aelodau ar draws y Siambr sydd wedi cymryd rhan hefyd wedi tynnu sylw at y ffaith bod rhai arferion da iawn yn digwydd, a'r peth pwysig, rwy'n meddwl, yw dysgu o hynny. Mae sylwadau Jayne Bryant am rai o'r gwasanaethau ardderchog a ddarperir gan y trydydd sector, rhai o'r gwasanaethau sy'n cael eu harwain gan y rhieni, yn werthfawr iawn ac yn bwysig iawn.

Soniodd Lynne am y distawrwydd a geir yn aml ynghylch y materion hyn, ac mae Aelodau eraill wedi sôn am hynny. Gall fod yn anodd iawn. Yn aml er enghraifft, caiff camesgoriad ei drin fel pe na bai'n golled go iawn, fel pe na bai'n brofedigaeth mewn gwirionedd. Ond wrth gwrs, i'r rhieni hynny, mae'n blentyn go iawn, wrth gwrs ei fod. Credaf fod yr Aelodau wedi tynnu sylw hefyd—Lynne yn arbennig—at yr angen i ddarparu gwasanaethau ar gyfer tadau yn ogystal ag ar gyfer mamau. Yn rhy aml o hyd, ni chynigir unrhyw gefnogaeth profedigaeth, ond pan gaiff ei gynnig, i'r fam yn unig y caiff ei gynnig yn rhy aml fel pe na bai'r tad wedi dioddef colled, ac mae'n bwysig iawn inni sicrhau bod y golled i'r ddau riant ac i aelodau o'r teulu yn wir, ac fel y soniodd eraill, i frodyr a chwiorydd yr effeithir arnynt hefyd yn sgil colli baban, yn cael ei chydnabod.

Rwy'n ddiolchgar i Caroline am wneud y pwyntiau am yr angen am wasanaethau arbenigol ar gyfer menywod sy'n dioddef sawl camesgoriad. Mae'r syniad y gallwch ddweud wrth bâr, 'Wel, mae rhyw fath o anghymarusrwydd yma, ac ni fyddwch chi byth yn rhieni ac mae'n rhaid i chi dderbyn hynny' yn rhywbeth y credaf na fyddai neb ohonom am ei oddef yng Nghymru yn yr unfed ganrif ar hugain. Credaf hefyd fod y pwyntiau ynglŷn â hyfforddiant pellach a gwell ar gyfer staff yn rhai da iawn.

Rwy'n ddiolchgar i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ymateb ac yn gwerthfawrogi'r hyn a nododd o ran y gwaith sy'n cael ei wneud, ond rwy'n credu bod y dystiolaeth a gyflwynwyd heddiw, y dystiolaeth gan yr elusennau a oedd yn rhan o'r gynghrair ar gyfer Wythnos Ymwybyddiaeth Colli Babanod—ac yn fyr, hoffwn ddiolch i'r sefydliadau hynny am ddod at ei gilydd mor effeithiol i helpu i godi'r materion pwysig a hynod o anodd hyn, ac rwy'n sicr yn edrych ymlaen at gymryd rhan yn rhai o'r digwyddiadau coffáu hynny gyda theuluoedd a fydd yn digwydd yr wythnos nesaf fel y soniodd Jayne a Lynne ac eraill—.

Ond rwy'n siŵr y byddai Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno nad oes lle i laesu dwylo yma. Rwy'n falch iawn o'i glywed yn dweud wrthym y bydd gan bob gwasanaeth, drwy'r rhwydweithiau mamolaeth, lwybr profedigaeth dynodedig bellach. Nid oeddwn yn hollol glir o'i sylwadau am ba hyd y bu'r llwybrau hyn ar waith. Os yw'n newydd iawn, credaf y gallwn edrych ymlaen, fel y dywedodd, at glywed y wybodaeth ddiweddaraf am ba mor dda y caiff y gwasanaethau hynny eu darparu. Ond rydym yn gwybod y gall fod bwlch rhwng polisi cenedlaethol a darpariaeth ar lawr gwlad, ac rwy'n siŵr na fydd yr un ohonom yn y Siambr hon yn goddef bwlch o'r fath mewn perthynas â mater mor sensitif.

Ni ddylid gadael unrhyw fam, unrhyw dad sy'n colli plentyn yng Nghymru i ymdopi â hynny eu hunain. A gwyddom fod hynny'n dal i ddigwydd yn awr. Bydd llawer ohonom yn y Siambr wedi cael profiad teuluol o hyn. Credaf ein bod yn tueddu weithiau i feddwl am golli baban fel rhywbeth anghyffredin. Fel y mae Lynne ac eraill wedi nodi, nid yw hynny'n wir mewn gwirionedd, a'r dyddiau cyntaf hynny yw'r amser mwyaf peryglus i unrhyw blentyn yng Nghymru.

Felly, i gloi, Ddirprwy Lywydd, hoffwn ailadrodd fy niolch i bawb sydd wedi cyfrannu, diolch i bawb sydd wedi siarad am eu profiadau, yn enwedig rhieni a theuluoedd sydd wedi rhannu'r heriau a wynebwyd ganddynt gyda ni, diolch yn fawr i'r holl bobl wych sy'n darparu gwasanaethau rhagorol, a dweud fy mod yn edrych ymlaen at gael y wybodaeth ddiweddaraf gan Ysgrifennydd y Cabinet ynglŷn â'r modd y caiff gwasanaethau cwnsela seicolegol priodol eu darparu ar gyfer teuluoedd ym mhobman yng Nghymru sy'n cael profiad o hyn, os mai dyna maent ei eisiau. Os gadewir un teulu i ymdopi â'r profiad hwn ar eu pen eu hunain yn ein gwasanaethau iechyd yng Nghymru, bydd yn un teulu'n ormod, ac ni ellir goddef hynny. Diolch yn fawr.