10. Datganiad gan y Gweinidog Plant, Pobl Hŷn a Gofal Cymdeithasol: Wythnos Mabwysiadu

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:40 pm ar 16 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Michelle Brown Michelle Brown UKIP 6:40, 16 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am eich datganiad, Gweinidog. Hoffwn ymuno â'r Gweinidog i roi teyrnged i'r rheini a gynigiodd eu hunain i fabwysiadu plentyn sydd angen cartref cariadus a sefydlog, ac rwy'n croesawu'r datganiad hwn. Er nad yw'r Gweinidog wedi sôn am niferoedd o ran y gwelliannau a oedd yn nodi yn ei ddatganiad, croesawaf y newyddion y lleolir plant yn gynt gyda theuluoedd sy'n mabwysiadu, bod cyfran sylweddol o grwpiau o frodyr a chwiorydd yn cael eu rhoi gyda'i gilydd, a bod mwy o bobl eisiau mabwysiadu. Mae'n newyddion da, yn yr un modd, fod y mwyafrif o achosion o fabwysiadu yn barhaol ac yn llwyddiannus. Fel y dywed y Gweinidog, mae'r wythnos mabwysiadu yn cynnig cyfle i ganolbwyntio ar fabwysiadu a chydnabod llwyddiannau Cymru.

Fodd bynnag, mae hefyd yn gyfle i'r Gweinidog a'i adran feddwl a oes rhwystrau i bobl sy'n gwneud cais i fabwysiadu neu sy'n parhau gyda'r broses fabwysiadu. Mae hefyd yn gyfnod priodol i'r Gweinidog ystyried a yw'r canllawiau y mae ef a'i adran yn eu darparu i asiantaethau mabwysiadu a gwasanaethau y gorau y gallan nhw fod, er mwyn sicrhau nad yw unrhyw blentyn yn aros am rieni mabwysiadol yn hirach nag sy'n gwbl angenrheidiol. Felly a yw'r Gweinidog yn bwriadu adolygu'r canllawiau hynny ac a fydd yn adrodd yn ôl i'r lle hwn ar ganlyniadau ei adolygiad?

Rwy'n credu'n gryf mai'r ansawdd rhianta y gall mabwysiadwr ei gynnig i blentyn ddylai droi'r fantol pan leolir plentyn gyda rhieni mabwysiadol, cyn yr holl ystyriaethau eraill. Mae gwefan Barnardo's yn awgrymu bod anhawster ychwanegol i ganfod cartrefi mabwysiadol ar gyfer plant duon a lleiafrifoedd ethnig, grwpiau o frodyr a chwiorydd a phlant sydd ag ymddygiad heriol.

Tybed a yw'r Gweinidog yn ymwybodol o'r fenter o'r enw Mabwysiadu Gyda'n Gilydd, a gefnogir gan y Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol ac y soniwyd amdani mewn erthygl ar wefan y BBC yn gynharach yr wythnos hon? Rwy'n cymryd ei fod ef. Mae'n ymddangos ei bod yn ffordd dda i leoli plant. Ond, er y dywed ei bod wedi'i thargedu i ddod o hyd i gartrefi cariadus ar gyfer plant pedair oed a hŷn, grwpiau o frodyr a chwiorydd, plant ag anghenion ychwanegol, a phlant ag anghenion meddygol neu ansicrwydd meddygol—mewn geiriau eraill, y plant hynny y nodwyd eu bod yn aros hwyaf am deulu—nid yw'n sôn am blant o gefndir lleiafrif ethnig.

Pam, gofynnaf imi fy hun, pan fo Barnardo's wedi nodi bod plant duon a lleiafrifoedd ethnig yn grŵp sydd angen ystyriaeth arbennig, y mae Mabwysiadu Gyda'n Gilydd yn eu hepgor, onid ydyn nhw hefyd yn perthyn i un o'r categorïau eraill? Mae hynny, wrth gwrs, yn gwestiwn sy'n fwy priodol i'w ofyn i Mabwysiadu Gyda'n Gilydd, ond a ydych chi'n pryderu am y gwahaniaeth ymagwedd tybiedig ac a allai gwahaniaeth o'r fath effeithio ar y nifer o rieni sy'n cynnig eu hunain i fabwysiadu plant duon a lleiafrifoedd ethnig?

Mae'n anodd canfod a yw asiantaethau ac awdurdodau lleol sy'n gweithredu gwasanaethau mabwysiadu yng Nghymru yn hollol agored i fabwysiadu rhwng yr hiliau. A ydych chi'n cytuno â mi y dylai gallu'r rhiant neu'r rhieni sy'n mabwysiadu i ddarparu cartref sefydlog a chariadus fod y pryder pennaf wrth ddod o hyd i gartref teuluol parhaol ar gyfer plant sy'n derbyn gofal? Ac, fel yr ydym ni yn hollol briodol yn gwbl agored i gyplau hoyw fabwysiadu, dylem ni hefyd fod yn agored i fabwysiadu plant mewn teuluoedd o ethnigrwydd gwahanol iddynt eu hunain.

Pwynt arall y gallai fod darpar fabwysiadwyr yn ei ystyried yn annymunol yw bod un asiantaeth yn dweud bod yn rhaid i ddarpar fabwysiadwyr fod yn berchnogion cartrefi neu gael tenantiaeth sicr. Rwy'n bryderus bod hyn yn eithrio nifer enfawr o ddarpar fabwysiadwyr. Mae tenantiaethau sicr yn eithaf anodd i ddod o hyd iddyn nhw erbyn hyn yng Nghymru ac mae rhentu yn cynyddu, yn enwedig gyda phrisiau a gofynion blaendal fel y maen nhw. Rydym yn mynd i gael problem enfawr i ddod o hyd i gartrefi cariadus a sefydlog i blant os ydym ni'n eithrio pobl sy'n rhentu o'r gronfa o ddarpar fabwysiadwyr.

Mae'n ymddangos yn eironi creulon iawn y byddai asiantaeth yn fodlon gadael plentyn mewn sefyllfa lle bydd yn rhaid iddo symud o gartref maeth i gartref maeth yn rheolaidd neu o gartref gofal i gartref gofal dim ond oherwydd nad yw'r asiantaeth eisiau ei roi mewn teulu y gallai fod angen iddyn nhw symud. Mae symud i dŷ gwahanol yn gam ffisegol, nid yw yr un fath â symud i deulu gwahanol.

Felly, a ydych chi'n fodlon y dylai morgais neu denantiaeth sicr fod yn rhagofyniad ar gyfer mabwysiadu? Os ydych chi, yn hytrach nag atal pobl sy'n rhentu ar sail byrddaliol rhag dod yn rhieni mabwysiadol, oni ddylech chi gyflwyno polisïau i gynyddu hyd y tenantiaethau byrddaliol? Sut mae'r Gweinidog yn sicrhau bod y Gwasanaeth Mabwysiadu Cenedlaethol a Mabwysiadu Gyda'n Gilydd yn cydgysylltu eu gwaith er budd plant a phobl ifanc?

Mae'n galonogol bod byrddau iechyd hefyd yn ystyried cydweithio i'w gwneud hi'n haws cael mewnbwn seicoleg glinigol. Ac fe hoffwn i ofyn i'r Gweinidog sut bydd ef yn dysgu gwersi o'r gwaith hwn, a chyflwyno'r gwersi hynny ledled Cymru. Yn olaf, hoffwn ymuno â'r Gweinidog i ddathlu mabwysiadu. Ac rwy'n gobeithio, y tro nesaf y daw'r Gweinidog i'r lle hwn i roi adroddiad ar fabwysiadu yng Nghymru, y bydd yn gallu adrodd bod y mesurau y mae'n eu gweithredu yn awr, wedi arwain at ganlyniadau cadarnhaol iawn. Diolch.