7. Datganiad gan Arweinydd y Tŷ a’r Prif Chwip: Gweithredu ar Anabledd: Yr Hawl i Fyw’n Annibynnol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:42 pm ar 16 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Labour 4:42, 16 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y datganiad ar y fframwaith ar gyfer byw'n annibynnol, sydd i raddau helaeth iawn, wrth gwrs, yn un o'm prif flaenoriaethau gwleidyddol ac mae gennyf brofiad mawr yn y maes. Rwy'n falch o gyfrannu at y datganiad hwn fel un o ymddiriedolwyr Vale People First, ar ôl gweld y gweddnewid ym mywydau pobl ag anableddau dysgu dros y 40 mlynedd diwethaf, ers i'r ymchwiliad i ysbyty Trelái arwain at strategaeth arloesol ar gyfer cau ysbytai arhosiad hir a chael mwy o fyw yn y gymuned. Fel cyn-gynghorydd yn Sir De Morgannwg, cadeiriais Nimrod a gweld gweddnewid yr adsefydlu o ysbyty Trelái. Roedd arddangosfa yn y Senedd yn ddiweddar o gartref cyntaf gwasanaethau cymdeithasol Prifysgol Caerdydd, a sefydlwyd yn Cathays.

Un o'r camau cyntaf a gymerais fel Gweinidog iechyd a gwasanaethau cymdeithasol oedd ariannu a chyflymu'r broses o gau ysbytai arhosiad hir yng Nghymru. Credaf fod cael Dai Lloyd, David Melding ac eraill yn y Siambr yn golygu bod llawer iawn o gefnogaeth drawsbleidiol i hynny. Ond fi oedd y Gweinidog yn 2013 hefyd a wnaeth dderbyn deiseb, a dyna pryd y daeth y Pwyllgor Deisebau i chwarae rhan. Roedd deisebydd o Anabledd Cymru yn galw am fframwaith ar gyfer gweithredu ar fyw'n annibynnol. Yr hyn oedd yn allweddol oedd ein bod yn sefydlu panel strategol ar draws Lywodraeth Cymru dan arweiniad uwch was sifil. Sicrhawyd ymrwymiad ledled y Llywodraeth i gyflawni'r model cymdeithasol o anabledd, ac mae'n ddiddorol bod gennych mewn gwirionedd ddau  Weinidog yma y tu cefn i chi a oedd fel ei gilydd yn allweddol i gyflawniad eich fframwaith mewn gwirionedd, oherwydd oni bai i chi dorri'r seilos a chael y camau trawslywodraethol hynny, ni fyddai gennych chi fframwaith ar gyfer byw'n annibynnol.

Hefyd, fel Helen Mary, rwyf innau yn awyddus i gael gwybod sut yr ydych chi'n gweld hyn fel ffordd o ddarparu'r model cymdeithasol o anabledd, y gwnaethom ni, mewn gwirionedd, ei groesawu yn sesiwn cyntaf y Cynulliad hwn. Sut mae symbylu'r polisi trawslywodraethol hwnnw i ymsefydlu'r fframwaith mewn polisi a deddfwriaeth? Ac a ydych chi'n croesawu gwaith sefydliadau fel Vale People First yn cael ei ailadrodd ledled Cymru, sy'n rhoi arweiniad ar hawliau a grymuso pobl ag anableddau dysgu?