7. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Capasiti'r GIG

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:10 pm ar 17 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 5:10, 17 Hydref 2018

Yn amlach na pheidio, nid y nifer o bobl sy'n troi i fyny yn yr adrannau brys sydd yn achosi'r pwysau gaeaf—mae mwy o bobl yn mynychu adrannau brys yn ystod misoedd yr haf. Wrth gwrs, nid yw hi'n ddefnyddiol, nid yw hi'n llawer o help, pan fo pobl—lot o bobl—sydd ddim yn wir angen adran brys yn troi i fyny efo annwyd drwg neu oherwydd eu bod nhw wedi yfed gormod. Ond hyd yn oed pe baem ni'n atal y math yna o fynediad i adrannau brys, mae pwysau'r gaeaf yn dal i fodoli achos mae'r pwysau gaeaf yna yn ymwneud, mewn difri, â'r math o gleifion, y bobl sydd angen bod yna, sydd yn dod drwy'r drws, achos, yn nodweddiadol, maen nhw'n hŷn, maen nhw'n dioddef o nifer o gyflyrau gwahanol ar yr un pryd, sydd, o ganlyniad, yn creu achosion mwy cymhleth. Mae'n cymryd mwy o amser. Mae'n cymryd mwy o arbenigedd i ddelio â'r anhwylderau. Mae'n fwy cymhleth i drin salwch yn llwyddiannus. Mae angen cyfnod hirach yn yr ysbytai ar bobl fel hyn, ac, yn aml iawn, wrth gwrs, maen nhw'n methu cael eu rhyddhau oherwydd methiant i roi pecynnau gofal cymdeithasol addas mewn lle. 

Wrth gwrs, mae'r gaeaf yn ei gwneud hi'n fwy tebygol bod claf yn cael ei daro'n wael oherwydd tywydd oer. Pan yw'n llithrig y tu allan, mae'n fwy tebygol bod claf oedrannus yn llithro, a hefyd, mae yna broblemau ychwanegol sy'n cael eu hachosi gan, er enghraifft, dai o safon isel yn ystod misoedd y gaeaf. Ond mae tywydd cynnes hefyd yn gallu cael yr un effaith ar gleifion fel yma, drwy eu gwneud nhw yn wael, yn ddioddef o ddisychiad, o dehydration, strôc haul, ac yn y blaen. Felly, yng nghanol pwysau tymhorol, beth sydd gennym ni mewn difri ydy math o glaf sydd yn fwy bregus, ac mae deall hynny yn golygu y gallwn ni ddeall pa bolisïau, gobeithio, sydd angen eu rhoi mewn lle er mwyn helpu'r NHS i gynllunio ar gyfer y newidiadau mewn patrymau defnydd yma—ac yma mae ein gwelliannau ni yn dod i mewn.

Mae'n anhygoel, mewn difri, ein bod ni'n dal, drwy ein gwelliannau ni, yn gorfod tynnu sylw at ofal cymdeithasol a'i bwysigrwydd wrth helpu'r NHS. Mae'n anghredadwy bod y Ceidwadwyr fel petaen nhw'n briod i'r syniad ei bod hi'n bosib gwarchod cyllideb yr NHS ar un llaw, a thorri gwariant gofal cymdeithasol ar y llaw arall, heb unrhyw effaith. Rydw i'n meddwl bod methu cynnwys gofal cymdeithasol yn y cynnig gwreiddiol yn gwneud rhywfaint o ddrwg i'ch hygrededd chi yn hyn o beth. Mi fyddwn ni'n pleidleisio yn erbyn gwelliant y Llywodraeth, am ei fod o'n dileu ein gwelliant ni ac yn gwneud hefyd yr un camgymeriad esgeulus o fethu sôn am bwysigrwydd gofal cymdeithasol.

I gloi, ychydig o bolisïau eraill a fyddai'n help: buddsoddi mewn gwasanaethau i gadw pobl yn iach ac allan o'r ysbyty yn y lle cyntaf—gwasanaethau ataliol drwy wasanaethau gofal cymdeithasol; gofal meddygol allan o oriau gwell a all fod o gymorth i bobl ynghynt i gael triniaeth pan fydd anhwylder arnyn nhw, pigiadau ffliw—rydym ni'n gwybod bod yna broblemau ar hyn o bryd efo'r ddarpariaeth o bigiadau ffliw—ac, fel y gwnes i grybwyll, tai o ansawdd sâl, ychydig funudau yn ôl. Mae angen meddwl ar draws holl adrannau'r Llywodraeth ynglŷn â sut i greu poblogaeth fwy gwydn. Mae yna bethau y gallem ni edrych arnyn nhw o ran hyblygrwydd a chynyddu hyblygrwydd ymhlith staff ac ysbytai er mwyn sicrhau bod cyfnodau o dywydd gwael ddim yn effeithio mor ddrwg, er enghraifft, ar allu staff i gyrraedd eu gwaith, a drwy fonitro angen mewn amser real a diffinio'r angen yna mewn modd mwy ystyrlon na ffigurau yn unig, mi allem ni ymateb drwy symud staff a rhannu cyfleusterau ac yn y blaen.

Heb os, mae paratoi yn effeithiol ar gyfer pwysau tymhorol yn rhywbeth a ddylai fod yn arfer cyffredin, felly mae'n rhaid inni weld, rydw i'n meddwl, diwedd ar yr esgusodion sydd i'w clywed bob blwyddyn, ac mae'n rhaid inni fod mewn sefyllfa lle nad ydym ni'n gorfod dychweled at yr un testun flwyddyn ar ôl blwyddyn.