Diolch yn fawr, Llywydd. Nawr, ym mis Gorffennaf 2017, fe gyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei strategaeth ar gyfer Cymraeg, Cymraeg 2050. Nawr, prif darged Cymraeg 2050, mae'n bwysig ei nodi, oedd i ni gael gweld miliwn o siaradwyr Cymraeg. Ond y pwynt arall roedd yn rhaid inni ei danlinellu yn y broses yna oedd ein bod ni eisiau gweld pobl yn defnyddio'r Gymraeg hefyd, a hefyd sicrhau bod y Gymraeg wrth wraidd arloesi mewn technoleg ddigidol, i’w gwneud yn bosib defnyddio’r Gymraeg ym mhob cyd-destun digidol.

Nawr, nod y datganiad heddiw yw lansio cynllun manwl i ddangos sut y byddwn ni'n gwneud hyn. Nawr, mae bron pawb—yn arbennig plant a phobl ifanc—yn dod i gyswllt â thechnoleg rywbryd yn ystod eu diwrnod. Ac mae’r cynllun gweithredu rŷm ni'n ei lansio heddiw yn cydnabod bod technoleg yn faes y mae'n rhaid i ni fynd i’r afael ag ef er mwyn sicrhau bod y Gymraeg yn parhau'n hygyrch—yn accessible—yn ein byd digidol newydd ni. Ac rydw i'n meddwl mai’r maes yma sy’n mynd i newid y gêm yn 2018.

Nawr, mae’r cynllun yn nodi sut rŷm ni am sicrhau bod mwy o gyfle gan blant, pobl ifanc ac oedolion i ddefnyddio technoleg Cymraeg, ac mae hyn yn arbennig o bwysig mewn ysgolion, yn y gweithle, ac yn y cartref. A beth sy'n bwysig yw bod yn rhaid i’r cyfleoedd i ddefnyddio’r Gymraeg a’r dechnoleg fod yn hawdd dod o hyd iddynt; rhaid iddynt fod yn hygyrch—yn accessible. Rydw i'n un sy'n defnyddio technoleg bob dydd, ond anaml iawn y byddaf i'n cael y cyfle, a'r cynnig, i’w ddefnyddio yn Gymraeg heb fy mod i'n mynd i edrych amdano—heb fy mod i'n gorfod gofyn.

Ac, os oes dewis Cymraeg ar gael, nid yw hi bob amser yn amlwg ei bod hi ar gael heb fy mod i’n mynd i chwilio amdani. A nawr mae bywyd yn brysur—a phwy sydd â'r amser i chwilio? Ac, mewn gwirionedd, y cwestiwn yw: pam ddylai unrhyw un chwilio er mwyn defnyddio’r Gymraeg ar dechnoleg? Nawr, mae’r cynllun yn nodi sut rydym ni am i’r Gymraeg gael ei chynnig ar dechnoleg heb i chi orfod gofyn nac edrych amdani. Rŷm ni am i’r Gymraeg fod ar gael trwy beiriannau technolegol—o weithio ar gyfrifiadur i ddefnyddio’ch ffôn neu’ch tabled. Ac rŷm ni am ddatblygu’r dechnoleg a fydd yn eich galluogi i allu siarad â’ch peiriannau yn y Gymraeg, ac, yn hollbwysig, i'r peiriant wedyn eich deall chi.

Rŷm ni am i’r adnoddau technolegol y byddwn yn eu creu ar sail y cynllun fod ar gael yn rhwydd a chael eu rhannu, ac i bawb gael y cyfle i'w defnyddio eto ac eto. Ac, er mwyn i hyn ddigwydd, mae’r cynllun yn nodi bod yn rhaid inni wneud yn siŵr bod gennym ni'r seilwaith ddigidol gywir i gefnogi’r Gymraeg. Felly, dyma’r tri maes seilwaith penodol y bydd y cynllun yn mynd i’r afael â nhw: technoleg lleferydd Cymraeg, cyfieithu gyda chymorth cyfrifiadur, a deallusrwydd artiffisial yn y Gymraeg, fel bo peiriannau yn gallu deall Cymraeg ac yn gallu rhoi cymorth i ni yn y Gymraeg.

Nawr, o ran cyfieithu, byddwn ni'n edrych i weld sut y gallwn ni ddefnyddio technoleg i gynyddu faint o Gymraeg sydd i’w gweld a faint sy’n cael ei defnyddio, ac i helpu, ond nid i gymryd lle, cyfieithwyr proffesiynol. Ond mae'n rhaid i mi bwysleisio nad technoleg, na dogfennau technoleg er lles technoleg, sy’n mynd â fy mryd i. Nid y rheini sy’n bwysig. Yn hytrach, os gall technoleg ddod â rhagor o gyfleoedd i fyw trwy gyfrwng y Gymraeg, neu i ddysgu Cymraeg, mae angen i ni afael yn y cyfleoedd hynny. Ac fe wnawn ni afael ynddyn nhw.

Os gall technoleg hwyluso cyfleoedd i weithio ac i ddarparu gwasanaethau yn y Gymraeg, mae angen datblygu’r cyfleoedd hynny. Os gall technoleg wella safon bywyd pobl sy’n byw â heriau o ran hygyrchedd neu anabledd, mae angen iddyn nhw gael y dechnoleg honno yn y Gymraeg. A dyna fyddan nhw’n ei chael, a dyna beth maen nhw'n ei haeddu, ac mae angen i’r pethau hyn oll gael eu defnyddio’n eang.

Nawr, fel fi, mae’r mwyafrif o siaradwyr Cymraeg yn byw neu’n gweithio yn ddwyieithog. Wrth i mi wneud fy ngwaith, felly, bydd angen i’r dechnoleg rwy’n ei defnyddio ddelio â’r Saesneg a’r Gymraeg ar yr un pryd a dyma hefyd yn un o egwyddorion y cynllun. Mae hwn yn gynllun uchelgeisiol, ac nid y Llywodraeth fydd yn gyfrifol am ei weithredu ar ei phen ei hun, ond fyddwn ni ddim yn swil o ran arwain nac ariannu, lle bo hynny'n briodol.

Dylwn i hefyd nodi fy mod i'n ddiolchgar i aelodau’r bwrdd o arbenigwyr rwy’n ei gadeirio am yr holl fewnbwn maen nhw wedi ei roi, ac i bawb a fu’n rhoi cyngor wrth ddatblygu’r cynllun.

Felly, i grynhoi: mae gweledigaeth glir gyda ni ar gyfer technoleg a’r Gymraeg, ac mae’r cynllun rŷm ni yn ei lansio heddiw yn dangos yr hyn yr ydym ni am ei wneud er mwyn sicrhau bod y  weledigaeth yna yn dod yn realiti. Rŷm ni am weld y Gymraeg wrth wraidd arloesi mewn technoleg. Rŷm ni am iddi fod yn bosibl i sefydliadau, teuluoedd ac unigolion ddefnyddio’r Gymraeg mewn niferoedd cynyddol o sefyllfaoedd, boed rheini’n uniaith Gymraeg neu’n ddwyieithog, heb orfod gofyn am gael gwneud hynny. Nawr, mae'r dechnoleg yn symud yn gyflym ac rŷm ni am i’r Gymraeg symud gyda’r dechnoleg yna a dyna nod y cynllun yma.