Part of the debate – Senedd Cymru am 3:58 pm ar 23 Hydref 2018.
Diolch yn fawr iawn. Rwy'n croesawu'r weledigaeth y tu ôl i'r datganiad, sef gwneud y Gymraeg a'r Saesneg yn gyfartal â'i gilydd fel bod modd iddyn nhw weithio ar yr un pryd ar yr un llwyfannau, a'r uchelgeisiau sydd gennych chi o wneud yn siŵr y gall dyfeisiau fel Siri ac Alexa sgwrsio'n ddidrafferth â ni yn y ddwy iaith. Hon yn amlwg yw'r weledigaeth gywir. Y pwyslais ar gyfieithu peirianyddol gwell a botiaid iaith Gymraeg yw'r ffocws priodol yn gwbl sicr hefyd.
Rwy'n credu bod y gwrthbleidiau yn iawn i'n herio o ran diffyg nodau a therfynau amser. Rwyf hefyd o'r farn bod angen inni feddwl yn glir iawn am yr hyn yr ydym yn ceisio'i gyflawni a beth yw swyddogaeth Llywodraeth Cymru yn hynny. Ai pennu cyflenwr dewisol, fel Microsoft, yr ystyrir ei fod ar flaen y gad o ran ansawdd cyfieithu Cymraeg, neu ddylanwadu, fel y trafodwyd, ar y farchnad ehangach? Yn amlwg, gan ddibynnu ar ba un o'r llwybrau hyn yr ydym yn ei ddymuno, bydd y llwybr a ddilynwn ni ychydig yn wahanol. Wrth inni edrych ar yr adran amcanion yn y cynllun gweithredu, mae nifer o'r amcanion yn sôn am ryddhau meddalwedd dan drwydded gymwys, sydd yn awgrymu ein bod yn rhoi mantais i Microsoft wrth ganiatáu i eraill wedyn ddefnyddio ei eiddo deallusol. Credaf y byddai'n well pe baem yn mynnu llwyfan agored, a meddalwedd agored, gan warchod budd y cyhoedd, yn hytrach na dim ond ffafrio un gwerthwr arbennig o'r cychwyn cyntaf gan greu cyfres o ddibyniaethau a chyfyngu ar arloesi yn y farchnad ehangach. Mae hwn yn aml iawn yn llwybr cul i'w droedio, yn enwedig mewn ardal fel Cymru lle nad oes ond ychydig o weithgarwch yn y farchnad a bod yn rhaid i hynny gael ei ysgogi gan y Llywodraeth. Ond rwy'n gwahodd y Gweinidog i roi rhywfaint o ystyriaeth i hynny gyda'i harbenigwyr, oherwydd credaf ei bod yn bwysig inni gael hyn yn iawn ar y dechrau fel y gallwn ddylanwadu ar yr ecosystem wrth inni fynd yn ein blaenau.
Yn yr un modd, mae'n bwysig bod hyn yn digwydd ochr yn ochr â gwaith ehangach Llywodraeth Cymru ar yr elfen ddigidol, yn enwedig yn y sector cyhoeddus. Mae'n rhaid imi ddweud mai tenau yw'r adran ar y sector cyhoeddus yn y cyflwyniad. Rwy'n credu bod cyfle i gynyddu'r ddarpariaeth Gymraeg drwy ddefnyddio technoleg ac rwy'n credu bod eisiau rhoi ychydig mwy o ystyriaeth i hynny.
Fy mhwynt olaf yw sylw a wnaeth y Gweinidog mewn ymateb i Suzy Davies yn ei sicrhau nad oedd hyn yn mynd i gymryd lle yr athrawon yn ein hystafelloedd dosbarth. Rwy'n annog pob un ohonom i gadw meddwl agored i'r posibiliadau yma. Mae Bill Gates wedi siarad yn y gorffennol am y ffaith ein bod yn goramcangyfrif maint y newid yr ydym yn debygol o'i weld yn y ddwy flynedd nesaf ac yn tanamcangyfrif maint y newid a welwn yn y 10 mlynedd nesaf. A phan feddyliwch chi, 10 mlynedd yn ôl prin fod ffonau clyfar yn bodoli, roedd Skype yn ei fabandod, a chymaint, er enghraifft, mae pethau wedi newid ers hynny, yn sicr nid oedd cyfieithu peirianyddol yn bodoli a nawr mae'n rhan o'n bywyd bob dydd ni. Pan ystyriwch y ffaith bod Google yn datblygu clustffonau lle gallwch gael cyfieithu ar y pryd mewn unrhyw iaith, mae'r posibilrwydd yn syfrdanol. Ac nid yw'n golygu bod hyn yn mynd i gymryd lle athrawon, ond gall wella ein defnydd ni o iaith a'r ffordd yr ydym yn ei dysgu ar gyfer helpu athrawon i gael mwy o bobl i ddeall a defnyddio iaith a chwalu'r rhwystrau cyfathrebu, mae hynny'n beth aruthrol. Peidiwch â gadael inni ddechrau ar y cychwyn gyda meddylfryd amddiffynnol o ran, 'Peidiwch â phoeni, ni fyddwn yn cael gwared ar swyddi yn y sector hwn', na bygwth buddiannau proffesiynol yn un arall. Mae angen inni fod yn agored o ran yr hyn y gall hyn ei gyflawni er ein mwyn ni fel cymdeithas, a sut y gall roi mwy o fywyd i'r iaith. Diolch.