Fel aelod newydd sbon o'r pwyllgor hwn nad oedd yn ddigon ffodus i glywed llawer o'r dystiolaeth a gafwyd, fe fwynheais ddarllen yr adroddiad yn fawr, a darllenais ymatebion y Llywodraeth i'r argymhellion hefyd. Mae'n amlwg ein bod yn dal i wynebu heriau sylweddol wrth geisio cyflawni ein rhwymedigaethau newid hinsawdd yma yng Nghymru, a bydd gostyngiad o 80 y cant mewn allyriadau erbyn 2050 yn galw am gamau gweithredu hirdymor beiddgar a phendant gan Lywodraeth Cymru, ac mae gwneud tai yn elfen ganolog o gyflawni hynny o ran gwneud ein cartrefi'n fwy effeithlon o ran eu defnydd o ynni yn mynd i fod yn un o'r elfennau allweddol wrth gyflawni hynny, er yn un anodd iawn, yn amlwg, oherwydd oedran ein stoc dai—mae ymhlith yr hynaf yn Ewrop, ac mae'r adroddiad yn galw'n briodol am weledigaeth uchelgeisiol gan Lywodraeth Cymru. Mae angen cynyddu graddfa a chyflymder y gwaith o gyflawni cartrefi effeithlon iawn o ran eu defnydd o ynni ar frys, neu wrth gwrs, fe fyddwn yn methu ateb yr heriau a wynebwn. A byddaf yn ymhelaethu ar rai o'r negeseuon hyn yn ein dadl ddiweddarach ar newid hinsawdd.

Hoffwn ategu'r sylwadau a wnaeth y Cadeirydd a David Melding ynglŷn â'r duedd hon i dderbyn mewn egwyddor. Roedd yn amlwg yn nodwedd yn adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, 'Cadernid Meddwl'. Yn yr achos hwnnw, wrth gwrs, gyrrwyd y Gweinidogion a'r Ysgrifenyddion Cabinet yn ôl i edrych ar beth o hwnnw eto. Ac rydych yn iawn i gyfeirio at lythyr gan yr Ysgrifennydd Parhaol, David Melding, ond roedd y llythyr yn ymwneud yn benodol â'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus, ac rwy'n meddwl tybed—credaf ei fod wedi cyrraedd pwynt yn awr lle mae gwir angen inni ystyried a ddylid ei ymestyn i gynnwys yr holl bwyllgorau, neu o leiaf fod proses ar waith i edrych ar hyn i gyd.

Beth bynnag, mae gwir angen i Lywodraeth Cymru uwchraddio ei rhaglenni effeithlonrwydd ynni yn y cartref yn sylweddol er mwyn mynd i'r afael â thlodi tanwydd yn ogystal â materion newid hinsawdd wrth gwrs, fel y gwyddom, ac i fanteisio ar y swyddi a gaiff eu creu yn ogystal. Hoffwn ein gweld yn gosod targed i leihau'r galw am ynni, ac agregu hwnnw i lawr i lefel leol hyd yn oed, fel y gallwn annog mwy o berchnogaeth leol ar yr hyn sydd angen ei wneud mewn gwirionedd, a gwneud uchelgais byd-eang yn rhywbeth y gall pobl mewn cymunedau unigol uniaethu ag ef a theimlo y gallant gyfrannu mewn modd cadarnhaol tuag at ei wireddu.

Mae tua 23 y cant o aelwydydd yng Nghymru yn byw mewn tlodi tanwydd, ac rydym yn amcangyfrif bod tua 1,800 o farwolaethau ychwanegol yn ystod y gaeaf bob blwyddyn, ac yn 2016-17, gellid priodoli tua 540 ohonynt i gartrefi oer. Nawr, mae hynny'n adrodd ei stori ei hun yn ogystal. Mae'r Sefydliad Materion Cymreig wedi defnyddio dinas-ranbarth bae Abertawe fel astudiaeth achos o sut y gallai'r rhanbarth hwnnw ddiwallu ei ofynion ynni rhagamcanol yn gyfan gwbl o adnoddau adnewyddadwy erbyn 2035. Canfu bosibiliadau sylweddol ar gyfer cyfleoedd i gyflawni'r her honno. Er enghraifft, byddai angen i 200,000 o gartrefi—dyna 60 y cant o'r eiddo domestig yn y rhanbarth hwnnw—fabwysiadu mesurau effeithlonrwydd ynni er mwyn cyrraedd y nod ar gyfer 2035. Nawr, byddai hynny hefyd wrth gwrs yn sicrhau y byddai pob cartref yn arbed rhwng £350 a £420 y flwyddyn ar eu bil ynni blynyddol. Nawr, fel plaid rydym wedi dweud y byddem yn lansio rhaglen effeithlonrwydd ynni genedlaethol i helpu i wneud cartrefi'n gynhesach, lleihau biliau ynni, creu swyddi a helpu'r amgylchedd mewn rhaglen fuddsoddi gwerth biliynau lawer o bunnoedd dros ddau ddegawd.

Cyn i fy amser ddod i ben, nid wyf eisiau anghofio'r ail argymhelliad sy'n cyfeirio at Ran L y rheoliadau adeiladu. Yn y Cynulliad diwethaf, pan oeddwn yn llefarydd y blaid ar y mater hwn ar y pryd, cynhaliodd Llywodraeth Cymru ymgynghoriad ar wella effeithlonrwydd ynni, ac roedd ganddynt ddau opsiwn yn yr ymgynghoriad. Roedd un ar gyfer gwelliant o 40 y cant; roedd y llall ar gyfer gwelliant o 25 y cant. Cynhaliwyd yr ymgynghoriad, ac chytunwyd ar lefel o 8 y cant. Nawr, roedd hwnnw'n gyfle mawr a gollwyd yn fy marn i, i Gymru fod ar flaen y gad, i ennill mantais y symudwr cyntaf ar y daith, wrth gwrs, lle mae'n rhaid i bawb ohonom sicrhau lefel benodol erbyn adeg benodol mewn amser, felly nid oedd erioed yn fater o ddewis a oeddem am symud i'r cyfeiriad hwnnw, ac mae'n dda gweld pobl a bleidleisiodd yn erbyn hynny ar y pryd yn llawer mwy brwd ynglŷn â hyn, ac rwy'n falch fod y Llywodraeth yn symud i'r cyfeiriad hwnnw. Serch hynny, yn fwy cyffredinol, o gofio bod y cloc yn fy nhrechu, rhaid imi ddweud fy mod braidd yn siomedig o weld pa mor gymedrol yw ymateb Llywodraeth Cymru. Nid yw'n cyfleu'r brys sydd ei angen arnom, nac yn wir yr uchelgais y mae gennym hawl i'w ddisgwyl.