Fel aelod o'r Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu, hoffwn ddechrau drwy ganmol ymdrechion ein Cadeirydd, Bethan, a chyd-aelodau'r pwyllgor a'r clercod am eu gwaith diwyd a phwysig yn cynhyrchu'r adroddiad hwn. Yn aml, gofynnir i mi pam rwy'n rhoi cymaint o flaenoriaeth i addysg cerddoriaeth, ac er nad fi yw'r unig un, yn ystod mis Medi 2016, cyn i mi wasanaethu ar y pwyllgor, fel y gwyddoch, fe ofynnwyd i'r cyhoedd beth ddylai blaenoriaethau'r pwyllgor fod, a daeth hyn i'r brig wrth gwrs. Y rheswm am hynny yw bod y cyhoedd yn deall gwerth addysg cerddoriaeth yn ein hysgolion i'n pobl ifanc—nid yn unig i'r bobl ifanc hynny, ond i ni fel gwlad, i ni fel cenedl, ac i ni fel diwylliant.

Fel Cadeirydd ein pwyllgor, rwy'n gerddor, a diolch i fy nghyd-Aelodau yn y coridor yn Nhŷ Hywel, gan gynnwys Lee Waters a Jack Sargeant, sydd wedi gwneud sylwadau ar fy chwarae, ac fel dysgwr gydol oes rwy'n dal i fod yn fyfyriwr cerddoriaeth ac rwy'n addo cyrraedd y nodyn cywir hwnnw iddynt, ond yn fwy felly i fy etholwyr. [Chwerthin.] Ac os yw'n golygu cymaint i mi yn bersonol fel Aelod Cynulliad i ddysgu a pherffeithio a chwarae offeryn cerdd, ni allaf ddweud wrthych pa mor hollbwysig yw hi i mi wybod nad oes unrhyw blentyn yng Nghymru yn colli cyfle i godi offeryn a chael cyfle i ddysgu ei chwarae, nid yn seiliedig ar allu i dalu, ond yn seiliedig ar y gallu i chwarae.

Mae'n ymwneud â mwy na dysgu chwarae offeryn. Mae'n ymwneud â sicrhau cyfle cyfartal i bob un o'n myfyrwyr ledled Cymru, a'n hunaniaeth yn rhyngwladol fod rhaid inni barhau i fod, yng geiriau'r adroddiad a gomisiynodd fy swyddfa gan yr Athro Carr, yn 'wlad y gân'. Ni all hynny fod mewn enw'n unig. Rhaid inni gael y seilwaith yn sail i'r gwasanaethau sydd eu hangen arnom er mwyn cyflawni ar ran ein holl ddisgyblion. Felly, edrychaf ymlaen yn fawr at glywed sut y mae'r Cadeirydd ac Ysgrifennydd y Cabinet yn mynd i weithio drwy'r argymhellion hyn, ac rwy'n arbennig o falch fod argymhelliad 13 wedi'i dderbyn mewn egwyddor gan Lywodraeth Cymru, argymhelliad sy'n sicrhau ac yn ceisio sicrwydd fod gwasanaethau cerddoriaeth yn parhau i fodoli, er mwyn sicrhau bod y gallu gan ddisgyblion o bob cefndir mewn bywyd i gyrraedd y lefel o ragoriaeth sy'n ofynnol ar gyfer cael lle mewn ensembles cenedlaethol. Ac fel y clywsom eisoes, yn gynyddol nid yw hynny'n wir.

Mae'n iawn y dylai ein holl ddisgyblion, beth bynnag am incwm, gael yr un gallu a chyfle i gael hawl i ddysgu offeryn cerdd—cyfle cyfartal i bob un o'n myfyrwyr. Rydym yn wynebu adeg allweddol iawn ar berfformiad addysg cerddoriaeth yng Nghymru. Rydym yn gwybod ein bod wedi cael gormod o flynyddoedd o gyni, a bellach mae'n iawn i ni asesu a chydnabod effaith wirioneddol colli gwasanaethau cymorth cerddoriaeth ledled Cymru, i ni gydnabod yr anghydraddoldebau sy'n bodoli, ac fel gwleidyddion, i ni ddod at ein gilydd i ddarparu'r atebion. Mae diogelu a darparu addysg cerddoriaeth a gwasanaethau cymorth cerddoriaeth mor allweddol—maent yn darparu'r dechrau, ensembles elfennol, canolraddol ac uwch, sy'n darparu cyfleoedd i'r rhai na allant dalu—a rhaid i hyn ddod yn genhadaeth genedlaethol y gall Aelodau ein holl bleidiau, a'r rhai heb bleidiau, uno y tu ôl iddi. Credaf fod Bethan, fel gwleidydd Plaid Cymru, fi fy hun fel gwleidydd Llafur, ac Ysgrifennydd y Cabinet fel Democrat Rhyddfrydol, yn dangos sut rydym yn ceisio cytundeb ar draws y rhaniadau gwleidyddol. Hoffwn ddiolch hefyd am y cyfraniadau gan eraill yn y pwyllgor.

Ond rwy'n credu mai'r thema heddiw yw ei bod yn bryd gweithredu yn awr dros Gymru ac yn awr dros ein disgyblion. Gwelir hyn yn amlwg yn argymhelliad 1, sy'n galw ar Lywodraeth Cymru i drosglwyddo cyfrifoldeb am ddarparu'r gwasanaeth i gorff cenedlaethol hyd braich. Nawr, mae yna ddadl ynglŷn â hyn o hyd, a beth bynnag yw'r dull, gwn ei bod yn galonogol fod Llywodraeth Cymru wedi derbyn yr argymhelliad hwn mewn egwyddor i ariannu gwasanaethau cymorth cerddoriaeth. Edrychaf ymlaen at weld Llywodraeth Cymru'n adrodd yn ôl i'r pwyllgor ar gynnydd yr ymarfer dichonoldeb, ond hoffwn danlinellu'r ffaith mai yn awr y mae gwasanaethau cymorth cerddoriaeth yn dadfeilio fel gwasanaethau anstatudol. Os ydynt yn mynd i barhau i fod yn anstatudol, mae cyfrifoldeb arnom i ariannu gwasanaethau cymorth cerddoriaeth ledled Cymru, beth bynnag fo'r dull, a rhaid gwneud hynny'n gyflym. Diolch.