Galwaf am ddau ddatganiad, yn gyntaf ar rywbeth y cyfeirir ato’n aml fel gostyngiad mewn plastigau untro, ond yng nghyd-destun poteli y gellir eu hailddefnyddio. Gofynnwyd i mi gan gwmni dŵr Hafren Dyfrdwy Limited, Hafren Dyfrdwy, i ymuno â nhw i hyrwyddo eu menter Refill in Wrexham, sy'n cael ei lansio yfory, rwy'n credu, gan weithio ar y cyd â Llywodraeth Cymru a’r sefydliad nid er elw City to Sea, lle bydd ymgyrch genedlaethol dŵr tap yn annog busnesau, caffis, amgueddfeydd a bwytai i ddarparu ail-lenwadau’n rhad ac am ddim, gyda busnesau’n arddangos sticer ail-lenwi glas yn eu ffenestri, ac ap ffôn clyfar ategol sy'n dangos lleoliadau’r holl orsafoedd ail-lenwi dŵr. 

Yn ail, a gaf i alw am ddatganiad ar enceffalopathi myelitis myalgig neu syndrom blinder cronig—ME/CFS—yng Nghymru, ar ôl imi lywyddu dair wythnos yn ôl ddangosiad o Unrest yn y Senedd a’r drafodaeth ar ran cefnogaeth ME ym Morgannwg a Chymdeithas ME Support a CFS Cymru? Clywsom mai £3.5 biliwn y flwyddyn yw cost y cyflyrau hyn i economi’r DU. Clywsom fod Cymdeithas ME Support a CFS Cymru yn galw ar Ysgrifennydd y Cabinet i fynd i'r afael â’r angen parhaus am well mynediad at ddiagnosis prydlon, i feddygon teulu ddeall symptomau’r cyflwr yn llawn, ac i ddatblygu arbenigedd clinigol yng Nghymru, gyda rhaglen hyfforddi a chodi ymwybyddiaeth safonedig fel mater o frys. Hefyd, gwelsom gopi o strategaeth ME Trust 2018-21, y papur 'Vision into Action', sy’n dweud bod rhannau o'r DU, megis Cymru, lle nad oes unrhyw wasanaethau arbenigol. Ac yn olaf yn y cyd-destun hwn, hoffwn ystyried y dystiolaeth a gawsom gan Dr Nina Muirhead, sydd nid yn unig yn feddyg y GIG ond hefyd yn academydd sy'n gweithio gyda Phrifysgol Caerdydd wrth weithredu prawf arbrofol, cyflwyno ME/CFS i gwricwlwm yr ysgolion meddygol yma, sy’n unigryw yn y DU hyd yn hyn. Mae hi'n dweud ei bod hi’n bryderus iawn bod canllawiau NICE yn dweud mai therapi ymarfer wedi ei raddio, GET, a therapi gwybyddol ymddygiadol, CBT, yw'r triniaethau a argymhellir yng nghanllawiau NICE, gan ei bod hi'n dweud bod y rhain yn achosi niwed, o bosibl, i gleifion ac y dylid eu dileu, fel y maen nhw wedi ei wneud yn America gan y Centers for Disease Control and Prevention.