Part of the debate – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 13 Tachwedd 2018.
Diolch yn fawr, Siân, ac mae'n flin iawn gyda fi am yr amhariad a gorfod gwneud ichi ailddechrau. Mae safon fy Nghymraeg yn gwella, ond hyd at flwyddyn 2 neu flwyddyn 3, ac nid yn ddigon da ar gyfer y Siambr.
Rwy'n credu mai'r hyn a groesawaf yn bendant yw eich dealltwriaeth na allwn ni sylweddoli, heb ragoriaeth yn y gweithlu addysgu, yr ymdrech ar y cyd ar draws y Siambr hon i ddarparu addysg o'r radd flaenaf. Dyna pam y tynnodd y Pwyllgor sylw at bwysigrwydd dod o hyd i'r adnoddau hyn. Os edrychwn ar adroddiadau blaenorol Estyn, tynnwyd sylw at yr angen i fuddsoddi yn ansawdd ein dysgu fel blaenoriaeth, a dyna pam mae hi'n hollol iawn dod o hyd i'r arian hwn.
Gallwn gael dadl am y dulliau y gall yr arian hwn fynd i'r rheng flaen, ond, fel yr ydych chi eich hunain wedi ei gydnabod, yn aml y peth cyntaf i ddiflannu yw buddsoddiad mewn staff a hyfforddiant. Ac, felly, os ydym eisiau buddsoddi yn ein staff, rwyf wedi penderfynu mai'r unig ffordd y gallwn fod yn gwbl sicr y bydd hynny'n digwydd yw drwy grant wedi'i neilltuo. Nid wyf i o'r farn y dylai fod yn ddewis deuaidd chwaith—ei fod yn arian ar gyfer y grant cynnal refeniw neu'n arian ar gyfer dysgu proffesiynol. Mae angen inni wneud yn well na hynny, a byddwn yn ailadrodd hefyd bod y Llywodraeth yn parhau i edrych ar yr hyn y gellir ei wneud i gefnogi'r grant cynnal refeniw yn y dyfodol.
Ond, Llywydd, defnyddiodd Siân Gwenllian y gair 'argyfwng'. Credaf i mai argyfwng fyddai ein cwricwlwm newydd yn cael ei gyflwyno ar sail statudol yn 2022 ac na fyddai ein hathrawon mewn sefyllfa i'w gyflawni. Byddai hwnnw'n argyfwng gwirioneddol. A heb i ni flaenoriaethu'r gwariant hwn ar gymorth a dysgu proffesiynol, ni fydd y cwricwlwm newydd yn cyflawni'r hyn y mae angen iddo'i gyflawni. Rwy'n credu y byddai hynny'n argyfwng gwirioneddol inni. Dyna pam yr wyf wedi gwneud y penderfyniad hwn i flaenoriaethu a rhoi'r adnoddau hyn yn benodol i fuddsoddi yn ein staff. Fel y dywedais, gwnaed hyn ar y cyd â'n cydweithwyr yn undebau'r athrawon ac maen nhw wedi croesawu'r adnodd hwn.
Rydych chi yn llygad eich lle i gydnabod bod gan gynorthwywyr addysgu ac athrawon cyflenwi hefyd yr un hawl i gael cyfleoedd dysgu proffesiynol. Maen nhw i raddau helaeth iawn yn aelodau gwerthfawr a werthfawrogir o'n gweithlu addysg ac mae ganddyn nhw swyddogaeth sylweddol wrth ddatblygu a chyflawni gydag addysg, ar ein cenhadaeth genedlaethol. Felly, yn rhan o'r broses fonitro, byddwn yn ceisio cael y consortia i adrodd ar y niferoedd sy'n manteisio ar yr hyfforddiant a faint ohono sydd ar gael i athrawon cyflenwi, ond hefyd yn edrych ar, ac yn rhoi, hyblygrwydd i ysgolion o ran eu gallu i ddefnyddio eu hadnoddau i gefnogi athrawon, a hefyd eu staff addysgu cynorthwyol. Mae rhai ysgolion yn gwneud hynny eisoes; mae rhai ysgolion yn dweud nad ydyn nhw mewn sefyllfa i wneud hynny. Felly, ceir hyblygrwydd ar gyfer ysgolion unigol a chlystyrau i wneud trefniadau ar gyfer staff addysgu a staff cynorthwyol addysgu a byddwn yn monitro materion sy'n ymwneud â chyflenwi.
Gwn fod materion ynghylch cyflenwi yn parhau i beri pryder i'r Aelodau ar draws y Siambr hon; maen nhw'n peri pryder i minnau. Dyna pam rydym yn parhau â'n gwaith o geisio ymgorffori telerau ac amodau gwell yn sgil ein caffael cenedlaethol o'r gwasanaethau hyn ac yn bwriadu sicrhau bod hyfforddiant proffesiynol ar gael fel rhagofyniad i asiantaethau sy'n gweithio yn y maes hwn. Fel y dywedais, nid wyf dan unrhyw gamargraff o ran yr heriau sy'n wynebu'r grant cynnal refeniw, ond, os ydym yn ddifrifol o ran sicrhau bod y proffesiwn yn barod ar gyfer y cwricwlwm newydd, a'n bod ni'n ddifrifol o ran llwyddiant y cwricwlwm, yna bydd yn rhaid inni fuddsoddi yn ein gweithlu ac mae'n rhaid inni wneud hynny nawr. Bydd yn rhy hwyr os arhoswn am flwyddyn neu ddwy arall, os neu pan fyddai neu na fyddai'r system ariannol—y sector ariannol, yr awyrgylch ariannol, yn well neu beidio. Mae'n rhaid achub ar y cyfle hwn nawr.