4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Gwasanaethau Cyhoeddus: Diwygio Trefniadau Llywodraethu a Chyllid Awdurdodau Tân ac Achub

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:37 pm ar 13 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 3:37, 13 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Cyn imi ddechrau, mewn gwirionedd, mae'n gwbl briodol eich bod yn y gadair ar gyfer y datganiad hwn, Dirprwy Lywydd, gan mai chi yw'r ysbrydoliaeth y tu ôl i'r ddeddfwriaeth systemau chwistrellu rhag tân, ac mae hi'n briodol inni gydnabod hynny unwaith eto.

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet hefyd am ei ddatganiad a chroesawu llunio'r Papur Gwyn hwn? Mae'n briodol inni dalu teyrnged i ddiffoddwyr tân—mae hi'n briodol inni fod yn falch iawn ohonyn nhw a'u holl wasanaethau achub. Maen nhw, yn briodol iawn, fel y dywedir bob amser, yn peryglu eu cyrff. Ac fel y crybwyllwyd, ceir heriau cynyddol eraill hefyd—mae pobl yn byw'n hwy fel y soniodd Ysgrifennydd y Cabinet. Ac, ie, yn sicr yn y maes gofal cymunedol a gofal sylfaenol, rydym ni'n cadw pobl yn eu cartrefi yn awr nad oeddem ni'n arfer eu cadw yn eu cartrefi. Yn rheolaidd, mae gennym ni bobl eiddil iawn 80 a 90 mlwydd oed sy'n byw ar eu pen eu hunain, ac mae hynny'n her benodol, ac mae'n her, o bryd i'w gilydd, yr wyf yn ei thrafod gyda chydweithwyr o'r gwasanaethau tân ynghylch sut i fynd i'r afael â'r heriau hynny. Felly, yn sicr, mae'r maes yn newid, gyda mwy o bwyslais ar waith ataliol, wrth i nifer y tanau, fel yr ydym ni wedi clywed, leihau. Yn wir, mae hynny wedi dod yn amlwg wrth edrych ar y cartŵn Cymraeg sy'n cynnwys eicon y diffoddwyr tân, Sam Tân. Yn amlwg, rwy'n gwylio'r fideos hyn bellach gyda'r ŵyr ac maen nhw'n fideos hollol wahanol i'r rhai yr oeddwn i'n eu gwylio genhedlaeth yn ôl gyda'm plant, sy'n seiliedig ar gymuned Pontypandy lle mae rhywbeth o hyd yn mynd o chwith—ac mae llawer mwy o bwyslais ar atal y dyddiau hyn, ac ar swyddogaeth ehangach y gwasanaethau tân yn gyffredinol, sydd i'w groesawu, yn naturiol.

Nawr, ym 1999, dim ond un o'r gwasanaethau 999 oedd wedi'i ddatganoli i'r Cynulliad hwn. Erbyn 2005, roedd yr ail wasanaeth 999 wedi ei ddatganoli, sef y gwasanaeth tân. Rydym ni'n dal i ddisgwyl i wasanaethau 999 eraill gael eu datganoli, megis yr heddlu. Felly, rwy'n croesawu sylwadau Ysgrifennydd y Cabinet ynghylch peidio â datganoli unrhyw reolaeth dros y gwasanaethau tân i'r heddlu, nad ydyn nhw, yn sicr wedi eu datganoli ar hyn o bryd. Felly, rwyf yn croesawu'r sylwadau hynny. Ond o ran cysondeb, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi o ran—? Rwy'n sylweddoli eich bod wedi cyflwyno eich cynigion, ond fe wnaethoch chi ddweud hefyd ei fod yn Bapur Gwyn, felly rydych chi'n croesawu safbwyntiau eraill. O ran cydweithio rhwng gwasanaethau 999 gwahanol, sut ydych chi'n teimlo y byddai cysondeb o ran ffiniau a chysondeb o ran y dull o ariannu gwasanaethau 999 gwahanol yn helpu i gael mwy o gyd-leoli a chydweithio rhwng y gwasanaethau brys o ran ymateb i achosion o argyfwng?  

A sôn am eich Papur Gwyn, ar yr ail dudalen, rydych chi wedi nodi rhai cynigion yma. Oes gennych chi syniad cychwynnol o ymateb yr awdurdodau tân ac achub i'ch diwygiadau arfaethedig? I siarad yn blaen, rydym ni'n dal i gofio y cawsoch chi ychydig o anhawster lleol yn ddiweddar, o ran diwygio awdurdodau lleol. Ydych chi wedi cael unrhyw argoel o farn yr awdurdodau tân ac achub am y cynlluniau hyn, oherwydd, yn amlwg, nid ydym ni eisiau gweld y llanast hwnnw'n cael ei ailadrodd, nac ydym? Diolch.