Roedd digwyddiad yn Senedd y DU ddoe gan yr Ymddiriedolaeth Ffeibrosis Systig i nodi tair blynedd ers iddyn nhw ymgyrchu i sicrhau bod y cyffur Orkambi ar gael drwy'r GIG. Cawsom gyfarfod trawsbleidiol yma yr wythnos diwethaf ynglŷn â'r mater pwysig hwn hefyd. Nawr, mae 'Cymru Iachach', eich strategaeth chi, yn dweud bod angen inni gael gofal mwy personol, mwy o feddyginiaethau manwl drwy'r GIG, ond mae Orkambi, a allai effeithio ar 200 o bobl yng Nghymru, yn dal heb fod ar gael drwy'r GIG. Nawr, rwyf yn deall bod Vertex, y cwmni sydd â'r cyffur, mewn trafodaethau â'r GIG bellach ynglŷn â chyflwyno'r cais newydd i NICE, ond nid yw hynny gennyf ar unrhyw gofnod gan Lywodraeth Cymru. Felly, tybed a allem ni gael datganiad wedi'i ddiweddaru gan Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd ynglŷn â'i drafodaethau gyda'r cwmni a chyda'r Ymddiriedolaeth Ffeibrosis Systig i geisio sicrhau bod y cyffur hwn ar gael drwy'r GIG yng Nghymru? Pe byddem yn gwneud hynny, gallem arwain ar lefel y DU, gan nad yw'r cyffur hwn yn bodoli yn unman arall yn y DU, ond, wrth gwrs, mae'r cyffur eisoes gan Weriniaeth Iwerddon, Denmarc, Norwy—a llawer o wledydd eraill—sy'n gallu edrych ar achos sylfaenol ffeibrosis systig yn hytrach na rheoli'r symptomau yn unig. Felly, byddwn yn eich annog i roi datganiad ar hynny.

Yr ail ddatganiad yr oeddwn yn bwriadu gofyn amdano oedd—. Ochr yn ochr ag Aelodau Cynulliad eraill yn yr ystafell hon, roeddem ni yn ysgol gyfun Joseff Sant ddoe yn rhan o'r ddadl Senedd Ieuenctid, a daeth un o'r myfyrwyr ifanc ataf wedyn a dywedodd ei bod hi wedi bod yn aros ar restr aros am gwnsela yn yr ysgol ers dros flwyddyn. Erbyn hynny, roedd hi eisoes wedi chwilio am driniaeth breifat gan nad oedd hi'n gallu aros ar y rhestr honno i gael unrhyw driniaeth. Nawr, gwn fod Lynne Neagle ac eraill wedi bod yn edrych yn fanwl ar iechyd meddwl pobl ifanc, ond roedd yn achos pryder mawr i mi glywed hynny gan berson ifanc pan fo gennym brosesau cwnsela ysgolion ar waith yng Nghymru. Felly, a gawn ni ddiweddariad ar y sefyllfa yma yng Nghymru? A oes rhestrau aros hir mewn ysgolion ledled Cymru? A oes rhywbeth y mae angen inni fynd i'r afael ag ef, gan y bydd pobl ifanc, wrth gwrs, yn disgyn drwy'r rhwyd os yw hynny'n wir?