Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 20 Tachwedd 2018.
Oes. Roedd hwn yn fater pwysig, yn dilyn y refferendwm, inni weld cynnydd sydyn mewn troseddau casineb. Un o'r pethau a wnes i oedd ymweld â chymunedau ledled Cymru—cymuned Bwylaidd yn Llanelli, wrth gwrs, ac es i gyfarfod yn Abertawe—er mwyn tawelu meddyliau pobl bod Llywodraeth Cymru a phobl Cymru yn groesawgar iddynt, ac nad oedd unrhyw wirionedd, fel y credai rhai pobl, y bydden nhw'n cael eu taflu allan o'r wlad rywsut cyn hir. Dywedodd un person wrthyf, hyd yn oed, ei bod hi'n ofni clywed y gnoc ar y drws. Dyna pa mor ddrwg y gallai pethau fod, yn eu tyb nhw.
Ar fater hawliau dinasyddion, mae'r cytundeb tynnu'n ôl yn ein tywys ni ymhellach ac yn rhoi rhyw fath o sicrwydd o'i chymharu â'r sefyllfa yr oeddem ynddi hi o'r blaen. Ond, wrth gwrs, yr hyn y mae busnesau yn ei ddweud wrthyf i yw, ydyn, maen nhw'n deall y pwynt bod angen cael gweithwyr proffesiynol a medrus yn y gwasanaeth iechyd—ac rydym ni i gyd wedi siarad am hynny—ond mae angen cael gweithwyr heb sgiliau hefyd, pobl a fydd yn gweithio mewn swyddi nad ydyn nhw'n ennill cyflog mor uchel, sy'n anneniadol mewn hinsawdd o gyflogaeth lawn, fel lladd-dai. Rwy'n dal i sôn amdanyn nhw; nid oes gennyf i ddim yn eu herbyn nhw, ond y maen nhw'n ei chael hi'n anodd recriwtio oherwydd natur annymunol y swydd yng ngolwg y rhan fwyaf o bobl. O ble y daw eu gweithwyr? Os na allan nhw gael eu gweithwyr o'r UE, bydd hynny'n golygu na fyddan nhw'n gallu gweithredu, ac ni fydd pobl sy'n byw yn lleol yn gallu cael swydd yno ychwaith, oherwydd ni fydd y cyfleoedd i'w cael yno. Felly, mae'r pethau hyn wedi mynd ar goll gan Lywodraeth y DU.
Ac, wrth gwrs, y drychineb yw bod pobl yn dathlu'r ffaith bod y rhyddid i symud yn dod i ben. Beth mae hyn yn ei olygu yn ymarferol? Mae'n golygu na fydd dinasyddion y DU yn gallu teithio na byw yn ddilyffethair mewn 26 o wledydd eraill fel yr oedden nhw'n gallu o'r blaen—mur yw hwn. Er hynny, os ydych chi o Awstria neu o'r Almaen neu o Ffrainc, gallwch deithio i 26 o wledydd eraill, ond nid i'r DU. Felly, mewn gwirionedd, gallwch chi deithio i'r holl wledydd hyn ledled Ewrop heb unrhyw gyfyngiadau. Os ydych chi o Iwerddon, gallwch deithio i bob un ohonyn nhw—y DU a phob gwlad arall yn yr Undeb Ewropeaidd. Felly, yr hyn sydd wedi digwydd mewn gwirionedd yw bod cyfyngiadau ar y rhyddid i symud yn llymach ar ein pobl ni ein hunain nag ar unrhyw un arall yn Ewrop. Ein pobl ni ein hunain yw'r rhai na fyddan nhw bellach yn gallu byw a theithio a gweithio fel y buon nhw, tra bydd pob dinesydd eraill yn Ewrop yn gallu gwneud hynny, ond ni fyddant yn gallu dod i'r DU yn yr un modd. Felly, mewn gwirionedd, bu hon yn weithred hunandrechol sy'n cyfyngu ar y mannau lle gall dinasyddion y DU fynd iddyn nhw a byw ynddyn nhw yn yr hirdymor, a gweithio yn yr hirdymor. Ni fydd y cyfyngiadau hynny'n berthnasol i wledydd eraill yn Ewrop. Felly, mae'n dangos mai'r hyn yr ydym wedi ei wneud yw nid creu sefyllfa lle mae mewnfudo yn cael ei reoli'n well gan y DU; mae wedi golygu y bydd rheolaethau ar ddinasyddion y DU bellach pan fydd yn rhaid iddyn nhw deithio i wledydd eraill yn Ewrop.