7. Datganiad gan y Gweinidog Tai ac Adfywio: Buddsoddi mewn Ymyrraeth Gynnar a Dulliau Traws-Lywodraeth i fynd i'r afael â Digartrefedd ymysg Pobl Ifanc

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 20 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Labour 4:55, 20 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

Rwyf felly yn falch o gyhoeddi y bydd £3.7 miliwn o gyllid yn cael ei ddyrannu i grant cymorth ieuenctid i ddatblygu a chryfhau systemau a gwasanaethau presennol, gan ganolbwyntio ar atal digartrefedd ymhlith pobl ifanc, a defnyddio egwyddorion y model Geelong ymhellach a'u haddasu ar gyfer y cyd-destun Cymreig. Bydd y cyllid hefyd yn darparu ar gyfer hyfforddiant ac adnoddau i gefnogi cwnselwyr mewn ysgolion, swyddogion lles addysg, gweithwyr ieuenctid ac aelodau staff rheng flaen eraill i sicrhau eu bod yn cael gwybodaeth ehangach am ddigartrefedd a'r cysylltiadau i ffactorau risg eraill er mwyn gallu atal pobl ifanc yn well rhag bod yn ddigartref.

Mae'n hanfodol bod egwyddorion Geelong yn cael eu gwneud yn rhan annatod ar draws y gwasanaethau presennol i sicrhau y nodir yn ddi-dor y bobl ifanc sydd mewn perygl o ddigartrefedd a'r gwasanaethau sydd ar gael iddynt. Bydd y cyllid gwerth £3.7 miliwn hefyd ar gael i ariannu cydlynydd digartrefedd ieuenctid ym mhob awdurdod lleol i ddatblygu'r agenda gydweithredol hon.

Mae adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yn cydnabod mai elfen hanfodol wrth fynd i'r afael â digartrefedd ymhlith pobl ifanc yw sefydlogrwydd tai, sy'n ei gwneud yn ofynnol i ddarparu amrywiaeth o opsiynau cymorth a llety addas i bobl ifanc.  Mae'r rhaglen Cefnogi Pobl bresennol yn ariannu ystod o brosiectau i helpu pobl ifanc i gael mynediad i lety a'i gynnal, ac mae'r adolygiad tai fforddiadwy yn ystyried rhai o'r cwestiynau strwythurol ehangach.

Fodd bynnag, mae adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yn dweud wrthyf fod angen pendant am hyrwyddo ac annog dewisiadau newydd ac arloesol i letya a chefnogi pobl ifanc. Felly, mae'n bleser gennyf gyhoeddi £4.8 miliwn o gyllid i sefydlu cronfa arloesi newydd sbon i ddatblygu opsiynau tai a chymorth addas i bobl ifanc. Gallai'r rhain, er enghraifft, gynnwys tai yn gyntaf ar gyfer pobl ifanc, neu brosiectau penodol ar gyfer pobl ifanc a ryddheir o'r carchar neu sy'n gadael gofal.

Mae'n hanfodol ein bod yn deall yr amgylchedd presennol o opsiynau tai sydd ar gael i sicrhau bod y buddsoddiad hwn yn cael ei yrru gan anghenion pobl ifanc. Felly, rwyf wrthi'n comisiynu darn byr o waith i asesu'r opsiynau tai presennol ar gyfer pobl ifanc sy'n agored i niwed, gyda golwg ar ddeall y bylchau yn well, a cheisio adeiladu ar yr opsiynau sydd ar gael a'u datblygu.

Agwedd arall a amlygwyd yn adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru yw'r hyn y maent yn ei ddisgrifio fel atal systemau. Gwyddom fod plant sy'n gadael y system gofal yn wynebu mwy o risg o fod yn ddigartref. Mae llawer o'r rhai sy'n gadael gofal yn dweud eu bod yn ansicr ynghylch sut i reoli cyllideb neu broblemau yr aelwyd, eu bod yn teimlo'n unig, ac, fel llawer o bobl ifanc, mae angen cymorth arnynt i wneud y trosglwyddiad i fyw'n annibynnol. I gydnabod hyn, cefnogodd Llywodraeth Cymru ddatblygiad fframwaith llety a chymorth y rhai sy'n gadael gofal, drwy Barnardo's Cymru, yn benodol ar gyfer pobl ifanc sy'n gadael gofal yng Nghymru.

Mae fy adran i wedi bod yn cydweithio'n agos â'r adran gwasanaethau cymdeithasol i nodi'r rhwystrau i weithredu'r llwybr yn effeithiol a mesurau eraill a allai fod eu hangen i gefnogi'r rhai sy'n gadael gofal. Mae grŵp dan arweiniad gwasanaethau tai a gwasanaethau cymdeithasol ar y cyd yn cael ei sefydlu i eistedd dan y grŵp gorchwyl a gorffen digartrefedd gweinidogol a'r grŵp cynghori gweinidogol plant sy'n derbyn gofal, a gadeirir gan David Melding, er mwyn cryfhau'r trefniadau sydd ar waith i sicrhau bod pobl ifanc trosglwyddo’n llwyddiannus o ofal i fyw'n annibynnol.

Rwyf hefyd yn falch o gyhoeddi y caiff £1 miliwn o gyllid ei ddyrannu i'r Gronfa Dydd Gŵyl Dewi. Bydd hyn yn dyblu'r gyfradd ac yn cryfhau'r cymorth ariannol uniongyrchol sydd ar gael i'r rhai sy'n gadael gofal i'w helpu i bontio a gallu byw'n annibynnol a helpu i'w hatal rhag bod yn ddigartref. Mae'r cyllid hwn yn ceisio darparu rhywfaint o gymorth ariannol ymarferol i'r rhai sy'n gadael gofal y byddai eraill yn ei ddisgwyl gan eu rhieni, gan ganiatáu iddynt symud yn llwyddiannus i fod yn oedolion ac yn annibynnol.

Mae atal systemau llwyddiannus hefyd yn cynnwys ymwybyddiaeth ehangach ymhlith holl weithwyr proffesiynol sy'n gweithio gyda'r bobl ifanc am beryglon digartrefedd a'r gwasanaethau a'r ymyriadau sydd ar gael i gefnogi pobl ifanc. Felly, rwy'n dyrannu £0.25 miliwn ar gyfer gwaith cyfathrebu ac ymgysylltu newydd, wedi'i dargedu. Bydd hyn ar ddwy ffurf, un yn benodol ar gyfer pobl ifanc a'r llall ar gyfer gweithwyr proffesiynol sy'n gweithio gyda phobl ifanc, i godi ymwybyddiaeth, dealltwriaeth a manteisio ar wasanaethau sydd ar gael. Byddwn yn cydweithio'n agos â'r ymgyrch Dileu Digartrefedd Ieuenctid Cymru, a bydd eu harbenigedd yn amhrisiadwy i brofi a rhoi cyngor ar y dull hwn o weithredu.

Tynnodd adroddiad Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru sylw at y cymhlethdod o ddeall yr wybodaeth sydd ar gael i bobl ifanc. Felly, yn ychwanegol at gyfathrebu wedi'i dargedu, rwyf hefyd yn dyrannu £0.25 miliwn i waith cymorth tenantiaeth, gan gynnwys gwaith gyda Shelter Cymru a'i  llinell gymorth bresennol, i sicrhau y gall pobl ifanc gael gafael ar wasanaethau gwybodaeth, cyngor a chymorth yn eang.

Dirprwy Lywydd, mae gormod o waith eisoes yn mynd rhagddo sy'n sail i'r agenda hon ar draws y Llywodraeth, gan gynnwys gwaith ar brofiadau plentyndod andwyol, agwedd ysgol gyfan at iechyd meddwl, a phwyslais ehangach ar gymorth emosiynol a llesiant ar gyfer pobl ifanc. Mae'n bwysig ein bod yn parhau i ategu, unioni ac atgyfnerthu gwaith presennol drwy weithio ar y cyd, ac mae'r cyllid hwn yn fwriadol yn gymysgedd o arloesi ac esblygiad er mwyn gwneud hynny.

Mae'r dyraniadau cyllid a gyhoeddwyd gennyf heddiw yn golygu dull o weithredu ar y cyd ac ataliol o ymdrin â'r mater cymhleth hwn, ac yn dangos ein hymrwymiad trawslywodraethol i fynd i'r afael â digartrefedd ymhlith pobl ifanc. Diolch.