8. Dadl: Rheoliadau'r Ddeddf Cyfraith sy'n Deillio o'r Undeb Ewropeaidd (Cymru) 2018 (Diddymu) 2018

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:47 pm ar 20 Tachwedd 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 5:47, 20 Tachwedd 2018

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddweud cymaint o anrhydedd yw hi i siarad am yr hyn yr wyf i'n dal i'w alw yn Ddeddf parhad, cyfraith a basiwyd gan y Cynulliad hwn gan ddefnyddio ei bwerau deddfwriaethol? Nid ydym ni wedi pasio cymaint â hynny o gyfreithiau gan ddefnyddio ein pwerau deddfwriaethol, ac i grefft a chelfyddyd fy nghyd-Aelod yn y fan yma, Steffan Lewis, y mae llawer o'r diolch am hynny, ond roedd ef yn amlwg yn rhoi'r sylw i bobl eraill yn ei araith.

Nawr, bu llawer o sôn am barchu canlyniad refferendwm. Wel, beth am barchu hefyd ganlyniad refferendwm 2011 yng Nghymru, pan bleidleisiodd 64 y cant o etholwyr Cymru i Gynulliad Cenedlaethol Cymru gael mwy o bwerau—mwy o bwerau deddfwriaethol? Nid yw Cymru wedi pleidleisio i golli pwerau, ac eto mae Deddf Cymru 2017 wedi ein gweld ni yn colli pwerau—193 o feysydd a gedwir. A, gyda Bil ymadael yr UE, rhoddwyd cydsyniad deddfwriaethol gan y Cynulliad hwn ar 15 Mai eleni fel bod pwerau mewn 26 o feysydd datganoledig—pwerau yr oedd gennym bob amser ers 1999; pwerau datganoledig—wedi cael eu rhewi am hyd at saith mlynedd. Ein pwerau datganoledig yn cael eu rhoi i ffwrdd yn llipa; unrhyw drosoledd a fu gennym wedi mynd—mewn amaethyddiaeth, yr amgylchedd, pysgodfeydd, caffael cyhoeddus ac yn y blaen. ...cyhoeddus, ... cyhoeddus—[torri ar draws.] Pleidleisiodd Plaid Cymru yn erbyn hynny. Gwrthododd yr Alban gydsyniad deddfwriaethol o'r fath hefyd. Roedd Mark Drakeford, wrth grynhoi ar 15 Mai, yn falch o alw ei hun yn unoliaethwr ac i glodfori'r agwedd fframweithiau cyffredin ar ymadael â'r UE. Cyd-lywodraethu oedd pwnc llosg y dydd. Byddai ysbryd newydd o barch ac ymddiriedaeth yn ymddangos rhwng Llywodraethau yr ynysoedd hyn. Byddai San Steffan a Llywodraeth Cymru yn bartneriaid cyfartal yn yr ucheldiroedd Brexit goleuedig newydd hyn. Byddai Cymru yn cymryd rhan ac yn cael ei pharchu yn yr holl benderfyniadau ar faterion datganoledig wedi'u rhewi.

A'r realiti? Wel, yn Sioe Frenhinol Cymru yr haf hwn—cawsom ddarlun o'r drefn newydd. Roedd y brif neuadd fwyd yn llawn cynnyrch Cymreig â brand baneri Jac yr Undeb coch, gwyn a glas—dim Cymraeg—'Food is Great—Britain & Northern Ireland.' Bachog iawn, iawn. Roedd Bil Amaethyddiaeth y DU ac ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar ddyfodol amaethyddiaeth yn dilyn y polisi yn Lloegr yn ddifeddwl wrth waredu taliadau fferm sengl er gwaethaf y ffaith bod ffermio yng Nghymru yn gwbl wahanol ac yn fwy tebyg i ffermio yn yr Alban a Gogledd Iwerddon, sy'n cadw taliadau sengl.

Y negodiadau Brexit arteithiol—a yw Cymru yn rhan ohonyn nhw o gwbl? Mae Llywodraeth Cymru yn cwyno nad oes neb yn gwrando arnyn nhw. A oes llywodraethu gyffredin? Y gronfa ffyniant a rennir—nid yw Cymru yn gwybod beth sy'n mynd ymlaen o ran yr hyn fydd yn cymryd lle arian Ewropeaidd. Llawer o huodledd gan Aelodau Llafur yr wythnos diwethaf, a gan rai Aelodau Llafur yn sesiwn craffu y Prif Weinidog ddydd Gwener, am San Steffan yn anwybyddu Cymru. Pum cant ac wyth deg pump o dudalennau o gytundeb Brexit gwael heb unrhyw sôn am Gymru; cytundeb Brexit gwael y mae Llafur yn y fan yma yn ei wrthwynebu. Cant o dudalennau am Ogledd Iwerddon; dim un am Gymru.

Nawr, mae gennym ni gytundeb rhynglywodraethol, meddai Llafur—y cytundeb rhynglywodraethol anstatudol, nad yw'n orfodadwy. Does bosib nad yw mewn perygl, wedi'i glymu i gytundeb Brexit y mae Llafur yn y fan yma yn ei wrthwynebu. Ychydig iawn o sylw y mae Llywodraeth San Steffan yn ei roi iddo. Mae'r Llywodraeth wedi dod yn ôl i'r fan yma yn dweud nad ydyn nhw'n gwrando. Pa obaith sydd gan ein cytundeb rhynglywodraethol anstatudol gyda Phrif Weinidog gwahanol yn y DU neu gyda Phrif Weinidog Llywodraeth Lafur y DU? Pa obaith? Cytundeb rhynglywodraethol, anstatudol—nid wyf yn dal fy anadl.

Gydag ansicrwydd rhemp o bob tu, mae angen inni gadw'r pwerau datganoledig a fu gennym erioed. Am lanastr. Mae Deddf parhad Cymru ar y llyfr statud. Gadewch iddi aros yno.