Part of the debate – Senedd Cymru am 5:58 pm ar 27 Tachwedd 2018.
Bydd UKIP yn cefnogi cynnig Plaid Cymru y prynhawn yma, ond rwy'n credu mai camgymeriad oedd ei seilio ar yr adroddiad Cenhedloedd Unedig hwn gan Philip Alston. Mae e'n bell iawn o'r hyn y mae John Griffiths newydd ei ddweud, gwleidyddol niwtral, mewn gwirionedd mae'n athro yn y gyfraith ym mhrifysgol Efrog Newydd sy'n benboethyn adain chwith eithafol gwrth-Trump â chanddo gyllell wleidyddol i'w hogi. Ei fesur ef o dlodi—[Torri ar draws.] Ei fesur ef o dlodi yw unrhyw un sy'n ennill llai na 60 y cant o ganolrif incwm aelwydydd. Nid yw hynny'n fesur o dlodi, ond yn hytrach mesur o anghydraddoldeb, ac mae'r ddau beth yn dra gwahanol. Byddai cymdeithas heb unrhyw anghydraddoldeb, ni waeth pa mor isel yw lefelau incwm, pe byddai pawb yn enbyd o dlawd, yn byw mewn cytiau pren ac yn bwyta tywod, mewn gwirionedd yn lle heb unrhyw dlodi, yn ôl ei ddiffiniad ef.
Mae wedi ysgrifennu adroddiadau am wledydd eraill. Mae wedi ysgrifennu adroddiad am Mauritania, er enghraifft, ac wedi canmol yr Arlywydd Mohamed Ould Abdel Aziz am y cynnydd sylweddol y mae'n ei wneud wrth fynd i'r afael â thlodi, ac mae hon yn wlad lle mae 42 y cant yn byw mewn tlodi llwyr, gyda chyflog blynyddol cyfartalog o lai na £1,000, lle mae disgwyliad oes pobl 20 mlynedd yn llai nag yn y wlad hon a lle mae'r wladwriaeth yn llofruddio ei gwrthwynebwyr gwleidyddol ac yn eu harteithio, ac ni wnaeth dim o hyn ysgogi unrhyw ddrwgdeimlad ynddo. Felly, gadewch inni roi hyn yn ei wir oleuni. [Torri ar draws.] Nid yw'n warthus; y cwbl yr wyf yn ei wneud yw adrodd y ffeithiau. Os na all Aelodau ymdopi â nhw, mae'n rhaid i hynny fod yn fater iddyn nhw yn hytrach nag i mi.
Y peth arall hurt am y modd hwn o fesur tlodi yw bod dirwasgiadau, wrth gwrs, yn wych ar gyfer lleihau tlodi, oherwydd mewn dirwasgiadau ceir tueddiad cyffredinol o ostyngiad mewn incwm o gyfalaf, difidendau ac ati, ac felly, os yw'r bobl gyfoethog yn llai cyfoethog o'u cymharu â'r tlodion, does dim ots nad yw'r tlodion yn gyfoethocach mewn gwirionedd, mae llai o dlodi. Mae hynny'n hurt.
Ac os edrychwn ni ar y profiad mewn gwledydd eraill, mae'n rhoi sefyllfa Prydain yn ei gwir oleuni hefyd. Mae adroddiad y Swyddfa Ystadegau Gwladol ar dlodi parhaus yn y DU a'r UE yn 2015 gennyf yma yn fy llaw, ac roedd 7.3 y cant o boblogaeth y Deyrnas Unedig yn 2015 yn byw mewn tlodi parhaus. Mae hynny'n cymharu â 10.9 y cant fel y cyfartaledd yn yr UE. Mae un ar ddeg pwynt tri y cant o boblogaeth yr Almaen yn byw mewn tlodi parhaus wrth fesur yn yr un modd; 8.5 y cant yn Ffrainc; 14.5 y cant yn yr Eidal. Felly, mewn gwirionedd, mewn sawl ffordd, mae llai o dlodi ym Mhrydain, pan y'i diffinnir ar delerau cymharol, nag mewn rhannau eraill o'r UE ac mewn rhannau eraill o'r byd.
Nid tlodi cymharol yw'r gwir broblem yng Nghymru. Rwyf i eisiau gweld incwm pobl yn gyffredinol yng Nghymru yn codi o'i gymharu â gweddill y Deyrnas Unedig, wrth gwrs, oherwydd mae Cymru ar waelod y domen. Mae hynny'n drasiedi fawr, a chredaf bod hynny'n gondemniad o 20 mlynedd o Lywodraeth Lafur Cymru. Ond yr hyn sy'n fy synnu i yw bod y pleidiau ar y chwith mor frwdfrydig fel arfer i gosbi pobl dlawd. Mae'r cynigion treth niferus sydd ganddynt, mewn gwirionedd, yn gwneud bywyd yn fwy anodd i'r rhai sydd ar yr incwm isaf. Mae trethi gwyrdd, fel yr wyf yn ei godi yn aml yn y Siambr hon—nawr, mae trethi gwyrdd yn gyfrifol am 20 y cant o filiau trydan pobl, a phobl tlawd sy'n dioddef fwyaf yn sgil y trethi hyn. Yn y gaeaf, mae pobl yn gorfod gwneud dewis, yn anffodus, rhwng gwresogi a bwyta yn aml iawn. Mae trethi siwgr, isafswm prisiau ar gyfer alcohol—mae'r rhain i gyd yn drethi a fydd yn effeithio'n anghymesur ar y tlawd.
Mae'r pleidiau ar y chwith hefyd yn awyddus iawn, iawn, wrth gwrs, i barhau ein haelodaeth o'r Undeb Ewropeaidd, ond mae'r Undeb Ewropeaidd yn gynllwyn diffyndollol, a'r rhai sy'n dioddef waethaf yw'r rhai hynny sydd ar yr incymau isaf. Treth ar werth, er enghraifft—ni allwn ni gael gwared ar TAW ar danwydd gwresogi domestig, er enghraifft, ni allwn gael gwared ar TAW ar esgidiau a dillad, ac mae'r weithdrefn tariffau yn yr UE yn gwneud yr holl bethau hyn yn destun tariffau andwyol, fel na allwn ni gymryd mantais o'r prisiau is am yr holl eitemau a'r hanfodion sylfaenol hyn a fyddai'n digwydd yn sgil Brexit pe byddem ni'n negodi cytundebau masnach rydd gyda gweddill y byd. Mae'r polisi amaethyddol cyffredin yn gwneud bwyd yn y wlad hon yn llawer drutach nag y dylai fod. Edrychwch ar y tariffau ar hyn, sy'n aml yn 40 y cant neu'n 50 y cant. Gwn fod angen inni gadw ffermwyr ar y tir, a bod angen inni roi cymhorthdal iddyn nhw er mwyn llwyddo i wneud hynny mewn ardaloedd penodol, ond gellir gwneud hynny mewn ffyrdd heblaw am achosi dioddefaint i bobl dlawd drwy brisiau bwyd uchel.
Felly, yr hyn y mae angen inni ei wneud yw bod â dadansoddiad priodol o dlodi a'i achosion, a sut i'w liniaru ac, yn wir, swyddogaeth allweddol y Llywodraeth wrth sicrhau ei barhad a'i wneud, mewn gwirionedd, yn waeth. Roedd credyd cynhwysol yn syniad da, ond gwnaethpwyd traed moch mewn gwirionedd o'r ffordd y cafodd ei gyflwyno a'i weithredu. Felly, nid oes gennym broblem o ran cefnogi tôn gyffredinol cynnig Plaid Cymru ond, yn anffodus, nid ydyn nhw'n byw yn y byd go iawn os ydyn nhw'n ei seilio ar ymosodiad gwleidyddol gan Philip Alston.