Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 28 Tachwedd 2018.
Nid wyf yn ymwybodol fod cyngor o'r fath wedi'i geisio na'i gymryd. Rwy'n siŵr y byddai, er hynny, pe baem yn y sefyllfa honno. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae'r ymgeiswyr—. Wel, nid yw un ohonynt wedi gwneud cyhoeddiad o'r fath. Byddai hwnnw'n fater i'r cyfreithwyr benderfynu yn ei gylch, a byddai'n rhaid inni gael cyngor priodol pe bai hynny'n digwydd.
Ond, fel y dywedaf, mae'n broses gymhleth. Ceir paramedrau cyfreithiol gwahanol iawn i'r hyn y gellir ac na ellir ei ystyried wrth gynnal y broses statudol. Mae hon yn broses a fydd bron yn sicr yn destun apêl ac adolygiad barnwrol, ac felly mae'r cyfreithwyr yn awyddus iawn i'r union ddarpariaethau—beth sy'n berthnasol, a beth nad yw'n berthnasol, beth y dylid ei ystyried a beth na ddylid ei ystyried—gael eu nodi i'r Prif Weinidog sy'n gwneud y penderfyniad ac sy'n darllen yr adroddiad.
Fel y dywedaf, ar hyn o bryd, mae'n dal yn bosibl y byddai hynny'n digwydd gyda'r Prif Weinidog hwn ac y byddem yn trefnu dadl ar gyfer yr wythnos nesaf. Cyn gynted ag y byddaf yn ymwybodol a yw hynny'n bosibl ai peidio, yn amlwg, Lywydd, byddaf yn rhoi gwybod i chi, fel y trafodwyd yn y Pwyllgor Busnes, ac yn rhoi gwybod i reolwyr busnes ar draws y Siambr. Dyna'r bwriad ar hyn o bryd. Fel y dywedaf, mae cymhlethdod y broses yn golygu bod yn rhaid inni fod yn ofalus iawn o ran y ffordd y byddwn yn ei wneud.
Fodd bynnag, os nad yw'n bosibl i'r Prif Weinidog hwn sicrhau bod y broses—. A hoffwn ddweud, ar gyfer y cofnod, fod y Prif Weinidog yn parhau i fod yn Brif Weinidog hyd nes y bydd yn ymddiswyddo ac nad yw'n Brif Weinidog mwyach; nid yw ei bwerau'n lleihau yn eu maint dros yr amser hwnnw. Ceidw ei holl bwerau fel Prif Weinidog hyd nes yr eiliad y bydd yn ymddiswyddo. Felly, i fod yn glir, yn gyfreithiol, nid oes unrhyw leihad yn y pŵer wrth i hynny ddigwydd. Ond os nad yw hynny'n bosibl, fel arweinydd y tŷ sy'n ymadael, byddaf yn argymell i'r Llywodraeth nesaf a'r Prif Weinidog newydd y dylai'r Llywodraeth anrhydeddu'r ymrwymiad i gyflwyno dadl yn amser y Llywodraeth er mwyn i'r Cynulliad gael dweud ei farn. Rwy'n disgwyl y bydd y Llywodraeth newydd yn gwneud hynny, a'r rheswm rwy'n disgwyl hynny, Lywydd, yw oherwydd nad yw hwn yn fater hawdd. Fel y mae llawer o'r Aelodau wedi nodi, mae'r dewisiadau sydd ger ein bron yn anodd iawn. Nid yw'r M4 yn brosiect arferol, ac mae llawer o leisiau wedi mynegi safbwyntiau cryf ar y ddwy ochr i'r ddadl.
Wrth nodi'r camau hyn heddiw, credaf fod Llywodraeth Cymru wedi cydbwyso prosesau ac egwyddorion pwysig, ac mae angen i Lywodraeth Cymru ddilyn y broses gyfreithiol ffurfiol mewn perthynas â phenderfynu a ddylid gwneud y Gorchmynion statudol ar gyfer y prosiect. Wedyn bydd y Cynulliad yn mynegi ei farn ar y prosiect. Wrth gwrs, bydd y farn honno'n hysbys i'r Llywodraeth nesaf os yw mewn sefyllfa lle mae'n gwneud penderfyniadau ynglŷn ag a ddylid rhoi'r cynllun ar waith drwy ymrwymo i'r contract adeiladu. Mae llawer o'r Aelodau heddiw wedi pennu paramedrau y credant y gellid eu defnyddio ar gyfer gwneud y penderfyniad hwnnw. Felly rydym yn cefnogi cynnig Plaid Cymru heddiw ar y sail ei fod yn cydnabod, os gwneir y Gorchmynion statudol, fod hawl gan y Llywodraeth newydd o hyd i benderfynu a ddylai ymrwymo i gontract ar gyfer adeiladu'r cynllun o fewn paramedrau'r holl bethau a grybwyllwyd gan yr holl Aelodau sydd wedi cyfrannu at y ddadl heddiw. Diolch.