Sy'n dod â ni at eitem 7, dadl Plaid Cymru ar y penderfyniad ar goridor yr M4. Rydw i'n galw ar Rhun ap Iorwerth i wneud y cynnig. 

Cynnig NDM6880 Rhun ap Iorwerth

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

Yn credu mai'r Prif Weinidog newydd, a gaiff ei benodi ym mis Rhagfyr 2018, ddylai benderfynu a ddylid bwrw ymlaen â phrosiect coridor arfaethedig yr M4 o gwmpas Casnewydd, yn amodol ar ganfyddiadau'r ymchwiliad cyhoeddus lleol.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Llywydd. Siaradaf i ddim yn hir heddiw achos mae'r pwynt rydym ni'n ei wneud drwy gyflwyno'r cynnig yma yn un eithaf syml. Mi gawn ni gyfleon i drafod y dadleuon dros ac yn erbyn llwybr du yr M4 yn yr wythnosau a'r misoedd nesaf, heb os. Er mwyn y cofnod, mi wnaf i nodi beth ydy fy marn i a'm mhlaid i ynglŷn â'r cynlluniau sydd yn cael eu trafod ac sydd wedi bod yn destun ymchwiliad cyhoeddus yn ddiweddar.

Rydym ni yn cydnabod ac yn sylweddoli bod yna waith i'w wneud i wneud y system ffyrdd yn ne-ddwyrain Cymru yn fwy gwydn, bod yna le i fuddsoddi arian sylweddol mewn gwneud hynny, ond nid ydym ni wedi'n hargyhoeddi mai mynd am y cynllun llwybr du, fel y mae'n cael ei alw, neu llwybr newydd yr M4 i'r de o Gasnewydd, ydy'r ffordd i wneud hynny. Mae yna ddadleuon ariannol dros hynny. Pam commitio cymaint o arian ar gyfer un ffordd pan fo yna ffyrdd amgen o weithredu? Mae yna ddadleuon amgylcheddol cryf iawn yn erbyn hynny. Mi glywn ni fwy am hynny gan Llyr Gruffydd yn y man.

Rydym ni'n credu bod yna fodd i fod yn fwy arloesol a dod ag ateb unfed ganrif ar hugain i'r broblem rydym ni'n ei hwynebu, yn hytrach nag ateb sydd â'i wreiddiau—waeth i ni fod yn onest—yn ôl yn 1970au a 1980au y ganrif ddiwethaf. Rydym ni'n credu mewn difrif y gallwn ni symud yn gynt tuag at ddatrys y broblem ffyrdd yn y modd yma, ond, ochr yn ochr â hynny, rydym ni'n credu mai'r hyn sydd angen ei wneud hefyd ydy cryfhau'r system drafnidiaeth gyhoeddus er mwyn tynnu pobl oddi ar y ffyrdd yn y lle cyntaf. Felly, dyna, er mwyn y cofnod, yw lle rydym ni'n sefyll ar yr M4.

Ond nid dadl am hynny ydy hon heddiw yma. Mae yna bleidlais yn mynd i gael ei chynnal yma rhyw ben ynglŷn â dyfodol y cynllun hwn, lle mae disgwyl i bleidlais o Aelodau ein Senedd genedlaethol ni fod yn binding, ac, os ydy'r Cynulliad yma yn dweud 'na' i'r llwybr du, yna mae disgwyliad mai 'na' fydd hi. Ond, wrth gwrs, mae yna gam pwysig i'w gymryd cyn hynny gan Lywodraeth Cymru. Llywodraeth Cymru fydd yn edrych ar gasgliadau'r ymchwiliad cyhoeddus ac yn dod i'r penderfyniad a ydyn nhw am fwrw ymlaen ai peidio. 

Prif Weinidog Cymru fydd yr un fydd yn gwneud yr alwad yna, ond mae yna gyd-destun sy'n mynd i fod yn newid, a hynny yn fuan iawn. Mae yna newid yn mynd i fod yn nhirwedd llywodraethol Cymru, ac mae, beth bynnag, un o'r tri sydd yn ymgeisio am arweinyddiaeth y Blaid Lafur yma yn y Siambr heddiw. Mae un o'r tri yn mynd i fod yn Brif Weinidog newydd Cymru o fewn mater o wythnosau. Ein pwynt syml iawn ni heddiw ydy mai penderfyniad i'r Prif Weinidog newydd ddylai fod i fwrw ymlaen ai peidio, achos rydym ni'n meddwl bod arwyddocâd mor fawr i'r penderfyniad yma y dylai'r penderfyniad gael ei berchnogi gan bwy bynnag ydy Prif Weinidog newydd Cymru. 

Nid ydym ni'n credu ei bod hi'n dderbyniol un ai i'r Prif Weinidog presennol gymryd y bai am wneud rhywbeth amhoblogaidd ac yna diflannu, neu geisio perchnogi hwn fel rhyw fath o ffordd o adael gwaddol personol ohono'i hun. Na, mae yna ormod yn y fantol—

A wnaiff yr Aelod ildio?

—rwy'n credu ar gyfer hyn, a phenderfyniad rwy'n credu y dylai hyn fod i'r sawl a fydd yn cymryd lle y Prif Weinidog presennol. 

Gwnaf, fe dderbyniaf ymyriad.

Yma, mae'r cynnig yn cyfeirio at y penderfyniad i fwrw ymlaen ai peidio, ond onid oes dau benderfyniad gwahanol yma: (1) a ddylid gwneud y Gorchmynion hyn a rhoi caniatâd cynllunio, lle mae'r Prif Weinidog presennol wedi bod yn ofalus i beidio â dangos tuedd ac mae mewn sefyllfa dda i wneud hynny, ac yna, yn ail, penderfyniad ynglŷn ag a ddylid blaenoriaethu a gwario'r arian a chychwyn ar y broses adeiladu, y bydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud wedi hynny? Onid yw hwnnw'n rhaniad synhwyrol?

Rydych yn llygad eich lle, dyna'r broses a ddilynir, ac mewn ffordd, yr hyn rydym yn ei ddweud yw ein bod am i'r penderfyniad hwnnw ynglŷn ag a ddylid llofnodi'r Gorchmynion statudol hynny gael ei wneud gan Brif Weinidog newydd, gan mai hynny sy'n achosi ac yn cychwyn y broses honno, sydd wedyn yn arwain at bleidlais yma ynglŷn ag a ydym yn credu ei fod yn rhywbeth y dylid ei flaenoriaethu er mwyn rhyddhau'r arian a gedwir wrth gefn ar hyn o bryd, yn aros i gael ei ddefnyddio. Credwn mai'r Prif Weinidog newydd a ddylai roi'r broses honno ar waith. Mae cymaint yn y fantol o ran dyfodol gwariant yng Nghymru, yr amgylchedd yng Nghymru, cenedlaethau'r dyfodol yng Nghymru; gadewch i ni weld Prif Weinidog newydd Cymru yn perchnogi'r penderfyniad hwnnw.

Wrth gwrs, mae arnom angen ateb i fater tagfeydd yr M4—mae hwnnw'n fater y bydd pob Aelod ar draws y Siambr yn ei gefnogi, heb os—ond yr hyn rydym yn aros amdano, wrth gwrs, yw manylion llawn yr ymchwiliad cyhoeddus. Ac mae angen i ni fel ACau ar draws y Siambr hon weld yr adroddiad hwnnw, a buaswn yn dweud ei bod yn hanfodol fod y Llywodraeth yn cyhoeddi canfyddiadau a chasgliadau'r ymchwiliad cyhoeddus fel y gallwn ni a'r rhanddeiliaid ystyried a chraffu ar yr ymgynghoriad hwnnw a chasgliadau adroddiad yr ymchwiliad hwnnw.

Nid fi fydd yr unig AC yn y Siambr hon â mewnflwch yn llawn o e-byst, yn enwedig dros yr wythnos ddiwethaf, gyda safbwyntiau o'r holl wahanol sectorau, ac mae'n rhaid cydbwyso'r safbwyntiau hynny, wrth gwrs. Ond credaf fod Llywodraeth Cymru wedi llusgo'i thraed ar y mater hwn. Wedi 20 mlynedd o drafodaethau ac ymgynghoriadau, nid oes ateb ymarferol wedi'i ddarparu. Rydym wedi cael ymchwiliad cyhoeddus, mae'r ymchwiliad bellach wedi cyflwyno ei ganfyddiadau i Lywodraeth Cymru, felly rwy'n siomedig nad ydym ni, fel ACau yma, wedi cael cyfle i graffu ar y canfyddiadau hynny ychwaith.

Ac ymddengys hefyd ein bod wedi cael gwybodaeth anghyson ynglŷn â'r mater hwn. Mae arweinydd y tŷ, wrth ateb cwestiynau'r Prif Weinidog yr wythnos diwethaf ac ar adegau blaenorol hefyd, wedi rhoi un safbwynt i ni, mae Gweinidog yr economi a thrafnidiaeth wedi rhoi tystiolaeth i bwyllgor yr amgylchedd yr wythnos diwethaf ac ymddengys ei fod yn dweud rhywbeth gwahanol wrthym, a'r Prif Weinidog yn dweud rhywbeth arall. Felly, rwy'n gobeithio mai'r hyn a ddaw o'r ddadl hon pan fydd Ysgrifennydd y Cabinet, neu arweinydd y tŷ, efallai, yn ymateb i'r ddadl hon y prynhawn yma, yw eglurder, unwaith eto, ynglŷn â'r safbwynt ac amserlen y broses o wneud penderfyniadau. Credaf ei bod yn gwbl hanfodol ein bod yn cael hynny.

Ond rwy'n deall y cynnig a gyflwynwyd heddiw; rwy'n barod i wrando ar y ddadl cyn inni ddod i unrhyw gasgliad ar yr ochr hon ynglŷn â sut y dylid—ynglŷn â sut y byddwn yn pleidleisio ein hunain. Rydym wedi dweud yn gyson fod angen gwneud penderfyniad cyn gynted â phosibl. Felly, nid wyf am weld hynny'n cael ei ohirio, ond rwy'n derbyn yn llwyr—

A wnewch chi dderbyn ymyriad—

Gwnaf.

—er mwyn gwneud y pwynt hwnnw? Credaf nad yw'n fater o geisio ychwanegu rhagor o oedi mewn proses sydd eisoes wedi cymryd cryn dipyn o amser, pa ochr bynnag i'r ddadl rydych arni; rydym yn sôn am wythnosau yma cyn y caiff penderfyniad ei wneud.

Ydym, ac rwy'n derbyn y safbwynt hwnnw'n llwyr. Rydym yn sôn am fater o wythnosau, ac wrth gwrs, y Prif Weinidog newydd—rwy'n gweld y ddadl o blaid y Prif Weinidog newydd yn gwneud y penderfyniad terfynol. Rwy'n gweld y ddadl honno hefyd, ac rwy'n derbyn yr hyn a ddywedwch.

Ar gyfer y cofnod, mae fy mag post yn llawn o bobl nad ydynt am weld gwastadeddau Gwent yn cael eu dinistrio, gyda rhai ohonynt yn eu cymharu â basn yr Amazon. Felly, mae hynny'n sicr yn bryder penodol i lawer iawn o fy etholwyr.

Fodd bynnag, rwy'n cytuno'n llwyr â'r cynnig. Mae angen inni sicrhau bod opsiynau ar gael i'r Llywodraeth newydd oherwydd, wrth edrych yn ôl, mae pum mlynedd wedi bod bellach ers i adroddiad Mark Barry, 'A Metro for Wales' Capital City Region', ddadlau'r achos dros newid sylweddol i gysylltedd trafnidiaeth gyhoeddus ranbarthol a mabwysiadu cynllun trafnidiaeth economaidd dinas-ranbarthol a defnydd tir integredig. Rydym yn bell iawn o hynny, ac rydym wedi anwybyddu'r ffaith bod dogfen bwrdd prifddinas-ranbarth Caerdydd, 'Sbarduno Economi Cymru', wedi nodi, ddwy flynedd yn ddiweddarach, y gallai system drafnidiaeth integredig, i gyd-fynd â chynllunio defnydd tir, fod yn gatalydd ar gyfer newid economaidd ar draws y rhanbarth. A dywedant fod gweledigaeth y metro ar gyfer rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus modern amlfodd integredig o ansawdd uchel yn ganolog i'r dyhead hwn. Hwrê. Rwy'n cytuno'n llwyr. Ac mae'n rhaid inni gydnabod ei bod yn anghynaladwy i 100,000 o bobl gymudo i Gaerdydd a Chasnewydd mewn ceir am resymau sy'n ymwneud â newid yn yr hinsawdd yn ogystal ag iechyd y cyhoedd. Mae hyn yn rhywbeth na chafodd ei ystyried yn briodol yn yr ymchwiliad. O gofio ei bod yn costio'r un faint yn union i adeiladu cilometr o reilffordd a chilometr o draffordd, ac eto, gall rheilffordd gludo rhwng wyth ac 20 gwaith yn fwy o bobl, dyna lle y dylid buddsoddi yn fy marn i, yn unol â Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015—deddfwriaeth ysbrydoledig a grëwyd gan Carl Sargeant.

Nawr, rydym newydd wrando ar yr apêl gan yr Aelod dros Dorfaen—mae'n flin gennyf nad yw hi yma ar hyn o bryd. Ond yn gynharach, bu'n sôn am yr angen i sicrhau bod trenau'n stopio ym Mhont-y-pŵl fel y gall pobl gymudo ar y trên i'w swyddi, a chytunaf yn llwyr â hynny. Yn syml iawn, nid ydym yn mynd i ddosbarthu twf ar draws y rhanbarth heb y cysylltedd hwnnw. Pe byddwn yn dymuno dechrau busnes newydd, rwy'n llawer mwy tebygol o fod eisiau ei leoli ym Mhont-y-pŵl nag yng Nghaerdydd, gan y byddai'r rhent yn rhatach. Rydym wedi cael yr ymchwiliad cyhoeddus drud iawn hwn yn mynd rhagddo ers misoedd lawer ynglŷn ag oddeutu 14 milltir o ffordd, ac mae hyn wedi golygu, yn anffodus, fod polisi wedi aros yn ei unfan a dim hanner digon o sylw wedi'i roi i'r seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus sydd ei angen ar y rhanbarth hwn.

Felly, hoffwn weld llawer mwy o waith yn cael ei wneud gan y Llywodraeth, hen a newydd, i ddigwydd fel mater o frys ar yr opsiynau trafnidiaeth gyhoeddus, a oedd ar goll o'r ymchwiliad cyhoeddus. Er enghraifft, sut y gallwn ddefnyddio'r pedwar trac sy'n rhedeg i'r dwyrain o orsaf Caerdydd Canolog? Mae'n rhaid neilltuo dau ohonynt ar gyfer y rheilffyrdd cyflym fel y'u gelwir i Lundain a mannau eraill. Gallwn gael dadl ynglŷn â hynny, ond nid yw'r ddau arall yn cael eu defnyddio'n briodol er mwyn darparu llawer mwy o wasanaethau trên i ac o ddwyrain Caerdydd ar gyfer traffig lleol, ac rwy'n awyddus i ddeall pam, gan fod pedwar trac yno ac nid ydym yn eu defnyddio. Felly—

A wnaiff yr Aelod ildio?

O'r gorau.

A yw'n gyfarwydd â'r orsaf newydd yn Llan-wern, gyda'r orsaf breifat newydd arfaethedig ger Llaneirwg, ond hefyd yr ymgyrchoedd dros orsafoedd, fel ym Magwyr a Gwndy—pe bai gennym sawl gorsaf newydd ar y rheilffordd honno, byddai'n creu achos cryf iawn dros fath ychwanegol o wasanaeth sy'n stopio ar wahân i'r gwasanaethau cyflym sydd gennym ar hyn o bryd?

Nid wyf yn anghytuno â Mark Reckless. Rwy'n siŵr fod hwnnw'n un o'r opsiynau posibl, ond mae'n amlwg fod mannau eraill y mae angen eu gwasanaethu. Nid dyma'r lle gorau ar gyfer edrych ar y manylion. Ond un o'r pethau pwysig rydym wedi'u dysgu yn ddiweddar, ers i Trafnidiaeth Cymru ddod yn gyfrifol am y contract yn lle Arriva, yw bod James Price wedi rhoi sicrwydd inni fod contract Keolis yn ddigon hyblyg i allu addasu i dargedau newidiol. Felly, mae hyn yn dda iawn; gallwn newid y fanyleb ar gyfer y contract heb gael ein cosbi. Felly, mae hyn yn bwysig iawn. Felly, yn lle rhagdybio y gellir swyno'r tagfeydd o gwmpas Casnewydd ymaith drwy adeiladu mwy o ffyrdd—dyna fyddai'r tro cyntaf i hynny ddigwydd pe bai'n wir—mae angen i'r Llywodraeth wneud gwaith sylweddol ar atebion trafnidiaeth gyhoeddus i'r problemau tagfeydd sydd, heb unrhyw amheuaeth, yn effeithio ar Gasnewydd. Yn benodol, hoffwn wybod yn y tymor byr pa mor hir y mae'n ei gymryd i brynu fflyd o fysiau trydan neu hydrogen a'u rhoi ar waith. Dyna'r ateb cyflymaf wrth inni drwsio'r rheilffyrdd a rhoi mwy o drenau ar y cledrau.

Rwy'n edmygu'r Aelod dros Ganol Caerdydd am ei meddwl agored, ac rwy'n aml yn cytuno â'r hyn y mae'n ei ddweud. Mae dadl difrifol i'w chael ynglŷn â'r ateb gorau i'r problemau y mae pawb ohonom yn gwybod amdanynt. Sefais etholiad, fel y gwnaeth fy nghyd-Aelodau, gan gefnogi'r llwybr glas yn hytrach na'r llwybr du, er fy mod wedi dweud oddeutu dwy flynedd yn ôl y byddai'r llwybr du yn well na dim llwybr. Ni allwn barhau i fod mewn limbo diddiwedd fel y buom ynddo dros yr 20 mlynedd diwethaf. Ond heb os, dyma fydd y penderfyniad mwyaf a wnaed ynghylch gwariant cyfalaf ers datganoli 20 mlynedd yn ôl, a chredaf fod ei bwysigrwydd yn golygu, fel y dywedodd Rhun ap Iorwerth yn ei araith agoriadol, mai'r Prif Weinidog newydd a ddylai berchnogi'r penderfyniad. Gwn fod yno gyfrifoldeb cyfunol, wrth gwrs, ac felly, bydd modd sicrhau bod pob aelod o'r Cabinet sy'n rhan o wneud y penderfyniad hwn yn y pen draw, ac sy'n goroesi'r broses ad-drefnu, yn cael eu gwneud yn atebol. Ond fel mater o arfer, credaf mai'r Cabinet newydd, o dan arweiniad y Prif Weinidog newydd, a ddylai wneud y penderfyniad hwn, yn enwedig gan nad ydym yn sôn—fel y dywedodd Rhun ap Iorwerth ychydig eiliadau'n ôl—am oedi aruthrol. Ychydig wythnosau yn unig sydd ar ôl tan i'r Prif Weinidog newydd ddod i'w swydd. Ni all fod dadl o blaid rhuthro hyn yn ystod yr ychydig oriau nesaf, i bob pwrpas, o gofio ein wedi bod yn aros amdano ers amser mor faith

Credaf ei fod yn benderfyniad sydd efallai wedi cymylu ffiniau gwleidyddol, ac mae hynny'n beth da hefyd yn fy marn i. Dylem ystyried yr amrywiaeth o wahanol fuddiannau sydd wedi cyfrannu, ac sy'n parhau i gyfrannu, fel y gwyddom o'r llythyrau a gawn, bob un ohonom, i'r penderfyniad sy'n rhaid ei wneud. Felly, ymddengys i mi fod yna achos diymwad dros yr hyn a nododd Rhun ap Iorwerth, a'r hyn a ddisgrifir yn y cynnig hwn, a byddaf yn ei gefnogi heddiw.

Mae'r egwyddor o atebolrwydd mewn gwleidyddiaeth, wrth gwrs, yn un pwysig, ac mae e'n amlycach mewn rhai sefyllfaoedd na'i gilydd y dyddiau yma. Yn rhy aml o lawer dros y ddwy flynedd ddiwethaf rydym ni wedi gweld gwleidyddion nid yn unig yn gwneud addewidion pan nad ydyn nhw mewn sefyllfa i wireddu'r addewidion hynny—ac rydw i'n sôn am Brexit, gyda llaw, rhag ofn bod rhywun ddim yn siŵr—ond rydym ni hefyd yn gweld, wrth gwrs, Gweinidogion a Phrif Weinidogion yn gwneud penderfyniadau sy'n mynd i gael effaith pellgyrhaeddol ar y rhai maen nhw'n atebol iddyn nhw cyn wedyn camu o'r neilltu, heb wynebu canlyniadau eu penderfyniad, heb orfod cyfiawnhau eu penderfyniad, a heb fod yn atebol am y penderfyniadau hynny, ac mae hwnnw'n egwyddor pwysig sydd—mewn cyd-destun gwahanol iawn yn fan hyn, wrth gwrs—yn y fantol fan hyn, yn enwedig pan ydym ni'n sôn am benderfyniad mor, mor fawr, ac yn enwedig pan fod yna benderfyniad sy'n cael ei gymryd mor, mor agos at ddiwedd cyfnod un Prif Weinidog a chychwyn cyfnod Prif Weinidog newydd, ac rydw i'n edrych ymlaen yn fawr iawn i Adam Price fod yn cymryd ei sedd yn y rheng flaen yn fan yna. 

Rydym wedi clywed, wrth gwrs, am faint y penderfyniad sydd angen ei wneud: y penderfyniad mwyaf o ran buddsoddi a wnaed gan y Llywodraeth hon, neu unrhyw Lywodraeth ers datganoli. Ond wrth gwrs, pe bai'r Prif Weinidog presennol yn gwneud y penderfyniad hwnnw, nid ef a fyddai mewn sefyllfa i fod yn atebol amdano, neu orfod ei gyfiawnhau ynghyd â'i ganlyniadau pellgyrhaeddol. Wrth gwrs, nid y Prif Weinidog presennol a wneir yn atebol pan fydd y gwaith adeiladu'n cychwyn a phan fydd tirwedd unigryw a gwarchodedig gwastadeddau Gwent yn cael ei difrodi, y coetir hynafol, y safleoedd cadwraeth natur sydd wedi'u dynodi'n genedlaethol. Nid y Prif Weinidog presennol a fydd yn atebol pan fydd cenedlaethau'r dyfodol yn wynebu'r effeithiau andwyol o ganlyniad i allyriadau carbon uwch, a fydd, wrth gwrs, yn ei gwneud hi'n anos i'r Llywodraeth gyrraedd ei thargedau ei hun ar gyfer lleihau allyriadau. Nid cyllideb gyfalaf y Prif Weinidog presennol a fydd yn cael ei chyfyngu, ac nid ei bwerau benthyca ef a fydd wedi cael eu defnyddio'n gyfan gwbl. Nid y Prif Weinidog presennol a fydd yn gorfod egluro i gymunedau mewn rhannau eraill o Gymru yn sgil hynny pam na fyddant yn cael y gyfran deg o fuddsoddiad cyfalaf roeddent yn gobeithio'i chael. Nawr, bydd hyn oll yn disgyn ar ysgwyddau'r Prif Weinidog nesaf wrth gwrs. A phwy a ŵyr? Efallai'n wir y bydd gan y Prif Weinidog nesaf flaenoriaethau gwahanol. Yn hytrach na gwario'r £1.4 biliwn ar 14 milltir o darmac, efallai y bydd ef neu hi yn penderfynu defnyddio'r arian hwnnw i wireddu camau 2 a 3 o'r cynllun metro—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf, o'r gorau, yn fyr iawn.

Pam y credwch mai dim ond £1.4 biliwn y bydd yn ei gostio?

Waw. Nid wyf yn credu hynny, ac rwy'n falch eich bod wedi fy atgoffa o hynny. [Chwerthin.] Edrychwch ar beth arall y gallem ei gyflawni pe bai'n digwydd costio llawer mwy na hynny. Gallem adeiladu morlyn llanw bae Abertawe, a gwn y byddai un unigolyn yma a fyddai'n cefnogi hynny; gallem sicrhau bod pob cartref yng Nghymru yn cyrraedd safon ofynnol o ran effeithlonrwydd ynni; gallem drydaneiddio 175 milltir o reilffyrdd yng Nghymru.

Nawr, yn ôl comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, dyma'r prosiectau y gellid eu datblygu gan ddefnyddio'r arian ar gyfer yr M4, a chymeradwyaf adroddiad comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, 'Trafnidiaeth Addas ar gyfer Cenedlaethau’r Dyfodol', sy'n codi cwestiynau allweddol. Mae'n nodi cyfyngiadau'r gwaith modelu a gwblhawyd gan Lywodraeth Cymru. Byddai'r llwybr du yn gwaethygu llawer o'r heriau cymdeithasol ac amgylcheddol sy'n wynebu Cymru, ac mae'r llwybr du yn wan iawn o ran y meini prawf a nodir yn Neddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol. Nawr, o'm rhan i, mae'r llwybr du yn anghydnaws â Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol. Dywedwyd wrthym fod y Ddeddf yn flaengar, ac rwy'n fwy na pharod i gredu hynny, ond ni fydd ond yn ddeddfwriaeth flaengar pan fydd yn arwain at newid blaengar, ac nid yw hwn yn fawr o newid. I mi, mae'n brawf litmws sy'n dangos a yw'r Llywodraeth o ddifrif ynglŷn â'i dyletswyddau o dan Ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol, ac rwy'n mawr obeithio mai'r Prif Weinidog newydd fydd yn gwneud y penderfyniad.

Nid wyf yn credu bod y cynnig sydd ger ein bron yn un dadleuol iawn; rwy'n credu ei bod hi'n ffaith mai'r Prif Weinidog nesaf fydd yn gwneud y penderfyniad. Yn y gyllideb, roedd y penderfyniad i lofnodi'r Gorchmynion yn un gweithdrefnol at ei gilydd, ac yn ôl yr hyn a ddeallaf, heb lofnodi'r Gorchmynion, ni fydd modd cyhoeddi'r adroddiad ar yr ymchwiliad cyhoeddus. Felly, rwy'n gobeithio y ceir pleidlais unfrydol yma y prynhawn yma o blaid y cynnig.

Yn hytrach na chanolbwyntio ar hynny, hoffwn fynd i'r afael â rhai o'r materion mwy hirdymor y credaf fod angen i ni fel Cynulliad Cenedlaethol ddechrau meddwl amdanynt cyn y bleidlais ar y gyllideb. Datganwyd bod fy mhlaid wedi dweud yn ein maniffesto y byddem yn adeiladu traffordd newydd o amgylch Casnewydd, ac wrth gwrs, ar y pryd, roedd y gost oddeutu £700 miliwn. Yn wir, dywedodd y Prif Weinidog wrth y Siambr hon y byddai ymhell o dan £1 biliwn. Dywedwyd wrth yr ymchwiliad cyhoeddus fod y gost wedi codi i £1.4 biliwn—roedd wedi dyblu. Deallwn yn awr ei bod wedi codi i £1.7 biliwn. Nawr, nid oes unrhyw ffordd y gallwn gredu y bydd y cynllun hwn yn cael ei wneud am unrhyw bris o dan £2 biliwn. Dwy fil miliwn o bunnoedd am 12 milltir o ffordd sy'n mynd i arwain at arbedion amser teithio cyfartalog o rhwng dwy funud a hanner a phum munud. Nawr, mae hynny i'w weld i mi yn fuddsoddiad cwbl anghymesur am y lefelau hynny o fudd. A chan fod y gost honno wedi newid, mae angen inni ystyried manteision cost y cynllun hwn.

Mae noddwyr y ffordd—a gadewch i ni ei dweud hi fel y mae, cafodd hyn ei wthio gan ddiwydiant, gan Gydffederasiwn Diwydiant Prydain, gan eu sefydliad lobïo, sydd â diddordeb perthnasol mewn gweld y cynllun hwn yn llwyddo. Pam na fyddai? Maent yn mynd i gael £2 biliwn o arian cyhoeddus yn mynd drwy lyfrau'r cwmni. Maent yn nodi budd swyddogol Llywodraeth Cymru ar gyfer y cynllun o £2 biliwn o adenillion ar fuddsoddiad. Dyna £2 biliwn i mewn, £2 biliwn allan. Nawr, nid yw hwnnw'n ymddangos i mi'n elw ofnadwy o uchel ar fuddsoddiad.

Ond gadewch i ni herio'r ffigur hwnnw oherwydd nid yw byth yn cael ei herio. Nid yw'r cyfryngau'n gwneud, nid ydym ni'n ei wneud; ei ailadrodd a wnawn, dyna i gyd, a derbyn rhesymeg elw o £2 biliwn ar fuddsoddiad. Sut y maent yn cyrraedd y ffigur hwnnw? Mae'r ffigur wedi'i adeiladu ar dywod; fe'i hadeiladwyd ar yr hyn a elwir yn arbedion amser tybiannol—nid yw'n arbedion amser real hyd yn oed—arbedion amser tybiannol. Felly, dywedant, os cymerwch nifer y bobl sy'n defnyddio'r ffordd, a'u bod yn arbed rhwng dwy funud a hanner a phum munud ar daith, a'u bod yn pennu gwerth ariannol ar hynny, maent yn dweud bod pum munud ychwanegol—gadewch inni fod yn hael—yn cynhyrchu pum munud ychwanegol o gynhyrchiant i'r economi. Maent wedyn yn lluosi hynny â 30 mlynedd, felly maent yn cyrraedd y ffigur ffantasïol hwn o gannoedd o filoedd o bobl yn ennill pum munud ychwanegol, ac yn y pum munud hwnnw, maent yn mynd i gynhyrchu'r adenillion gwych hyn i'r economi. Nawr, nid wyf yn gwybod amdanoch chi, os gallaf gyrraedd tŷ fy ffrind ym Mryste bum munud yn gynt, nid yw hynny'n mynd i gynhyrchu elw i'r economi.

Felly, nid yw'r ffigur yn gwneud synnwyr, ac mae'n cael ei wneud dros 30 mlynedd. Maent yn creu fformiwla economaidd yn ôl-weithredol er mwyn cyfiawnhau'r casgliad y daethant iddo yn y lle cyntaf. Ac yn ddiddorol, yn ôl yn 2011, fe gyhoeddwyd yr adroddiad ar fesurau gwella coridor yr M4 a oedd yn cynnig nifer o fesurau i wella'r rhan o Fagwyr i Gas-bach. Nid oes dim wedi'i wneud gydag ef; nid oes dim wedi'i wneud ar yr adroddiad hwnnw a sut i sicrhau newid ar y ffordd honno am fod yr holl beirianwyr priffyrdd yn rhoi eu holl sylw i gael y prosiect mawr hwn a allai ddiffinio'u gyrfa ar eu llyfrau. Felly, mae angen inni fod yn llawer mwy amheus ynglŷn â'r ffigurau hyn. Rydym yn gwybod bod y gost wedi mwy na dyblu, mae'n agosàu at fod wedi treblu. Nid yw'r manteision yn debyg i'r hyn a ddywedir, ac rwy'n credu bod angen inni fod yn gadarn wrth ystyried yr ymrwymiadau a roddwyd, yn enwedig ar ôl Brexit pan fydd adnoddau'n llawer prinach, a pha un ai honno yw'r ffordd orau o wneud Cymru'n fwy gwydn yn wyneb yr ysgytwadau i'r economi sydd ar y ffordd. Pe bai unrhyw un ohonom yn cael siec o £2 biliwn i'w wario ar wneud Cymru'n well, faint ohonom yn onest a fyddai'n ei wario ar 12 milltir o ffordd i arbed pum munud ar y daith gyfartalog?

Hoffwn wneud un pwynt terfynol am Gasnewydd, oherwydd mae gennym broblem yng Nghasnewydd, ac mae gennyf gydymdeimlad mawr â fy nghyfaill a fy nghyd-Aelod yr Aelod Cynulliad dros Orllewin Casnewydd, sy'n gwneud yr achos dros fynd i'r afael â hyn. Y broblem gyda Chasnewydd yw bod Casnewydd yn ddinas sy'n dibynnu ar y car. Mae'r ffigurau'n llwm. Hanner y gyfran o bobl sy'n cerdded i'r gwaith yng Nghaerdydd sy'n gwneud hynny yng Nghasnewydd—mae 50 y cant yn llai o bobl yng Nghasnewydd yn cerdded i'r gwaith nag yng Nghaerdydd; mae 135 y cant o'r bobl yng Nghasnewydd yn gyrru i'r gwaith o gymharu â Chaerdydd—mae tua thraean o'r nifer, fel rwy'n dweud, yng Nghasnewydd yn gyrru i'r gwaith, o gymharu â Chaerdydd. Mae lefel yr allyriadau carbon deuocsid yng Nghasnewydd 25 y cant yn uwch nag y maent yng Nghaerdydd. Mae Casnewydd yn ddinas sy'n dibynnu ar y car. Cafodd y cyngor Ceidwadol wared ar y lonydd bysiau, ac nid yw'r cyngor presennol wedi llwyddo i roi unrhyw arian tuag at fesurau teithio llesol.

Fel y crybwyllwyd, mae comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol wedi cyhoeddi gwaith manwl ar yr hyn y gellir ei wneud yn ymarferol i wella mesurau trafnidiaeth gynaliadwy yng Nghasnewydd. Mae problem yng Nghasnewydd. Mae yna broblem ar yr M4—mae 40 y cant o'r traffig ar yr M4 yn deithiau lleol gan bobl Casnewydd yn gyrru o un rhan o Gasnewydd i'r llall, ac mae angen inni fynd i'r afael â hynny, mae angen inni helpu Casnewydd, mae angen i gyngor Casnewydd helpu Casnewydd. Nid yw gwario £2 biliwn ar ddarn o ffordd sy'n mynd i lenwi bron mor gyflym ag y caiff ei adeiladu yn helpu Casnewydd nag unrhyw ran arall o Gymru.

Ychydig o sylwadau ychwanegol yn unig sydd gennyf i'w hychwanegu at yr esboniadau trylwyr iawn a roddodd fy nghyd-Aelod Lee Waters. Byddaf yn cefnogi'r cynnig heddiw, oherwydd mae'n gwneud synnwyr llwyr a bydd y penderfyniad yn cael ei wneud yn gynnar y flwyddyn nesaf. Ond rwy'n meddwl hefyd fod yna faterion amgylcheddol yn codi, yn amlwg, a materion fforddiadwyedd yn ogystal. Ond i mi, pan ddaw'n bryd gwneud y penderfyniad hwnnw, mae'n mynd i ymwneud mewn gwirionedd â pha fath o Gymru rydym ei heisiau: beth yw ein gweledigaeth ar gyfer y dyfodol? Fel cymdeithas, a ydym eisiau buddsoddi ein holl adnoddau cyfalaf am genhedlaeth mewn ceir, lorïau, tagfeydd a llygredd, neu a ydym mewn gwirionedd eisiau buddsoddi—

A gaf fi ymyrryd?

Cewch, yn sicr.

O ystyried nifer yr Aelodau Llafur nad yw eu gweledigaeth o Gymru yn cynnwys adeiladu ffordd liniaru'r M4, tybed pam y rhoesoch hynny yn eich maniffesto.

Cawsom faniffesto nad oedd yn cynnwys adeiladu llwybr penodol, ond adeiladu llwybr a fyddai'n mynd i'r afael â phroblem tagfeydd. Yn ein maniffesto hefyd, mae gennym gyfres gyfan o ymrwymiadau mewn perthynas â'r metro a thrafnidiaeth integredig, ac mae fy nghyfaill Lee Waters hefyd yn gwneud pwynt dilys iawn ynglŷn â fforddiadwyedd rhywbeth a oedd yn sawl can miliwn ar y cychwyn i rywbeth sydd bellach wedi codi'n aruthrol yn ei bris.

Credaf ei bod yn berffaith iawn fod yn rhaid inni gael ateb mewn perthynas â Chasnewydd, ac mae'n rhaid inni edrych yn ofalus iawn ar beth yw'r ateb hwnnw. Credaf mai fy marn i yw nad yw adeiladu darn 12 milltir o draffordd ar y gost hon yn ateb i unrhyw beth yn hirdymor mewn gwirionedd. Hynny yw, y ffaith amdani yw nad ydych yn ymdrin â gordewdra drwy brynu trowsus mwy o faint. [Chwerthin.] Rhaid inni ddechrau edrych ar ddewisiadau amgen realistig. Y peth pwysicaf yn fy marn i yw pa mor ymrwymedig i system drafnidiaeth gyhoeddus integredig—. A dyna lle y daw'r ddadl rwy'n credu. Mae'n mynd i ymwneud â gweledigaeth, mae'n mynd i ymwneud ag i ba raddau rydym yn credu yn Neddf cenedlaethau'r dyfodol a'n deddfwriaeth amgylcheddol, a'n hatgyfnerthiad ohonynt. Felly, pan ddown at y mater hwn yn gynnar y flwyddyn nesaf, mae'n mynd i ymwneud â'n gweledigaeth, mae'n mynd i ymwneud â'r math o gymdeithas a ddymunwn ac mae hefyd yn mynd i ymwneud â system drafnidiaeth fodern yn y dyfodol, ac ai dyna'r flaenoriaeth rydym am fuddsoddi ynddi mewn gwirionedd, neu a ydym am edrych ar yr hen atebion—taflu arian ato heb gyflawni unrhyw ateb o gwbl mewn gwirionedd?

Galwaf ar arweinydd y tŷ, Julie James.

Diolch, Lywydd. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i Blaid Cymru am gyflwyno'r ddadl heddiw a diolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau ystyriol iawn. Hoffwn ddweud ar y cychwyn y bydd y Llywodraeth yn cefnogi cynnig Plaid Cymru heddiw.

Mae Plaid Cymru yn dadlau'n glir iawn yn eu cynnig y dylid gadael y penderfyniad a ddylid bwrw ymlaen â phrosiect arfaethedig coridor yr M4 o gwmpas Casnewydd i'r Prif Weinidog newydd a benodir ym mis Rhagfyr 2018 ei wneud, yn amodol ar ganfyddiadau ymchwiliad cyhoeddus lleol. Pe bai'r Gorchmynion statudol yn cael eu gwneud, mater i Brif Weinidog newydd a'i Gabinet neu ei Chabinet fydd gwneud penderfyniad yn y pen draw i ymrwymo i gontract adeiladu a fyddai'n galluogi'r cynllun i fynd rhagddo. Fodd bynnag, mae'n bwysig ein bod yn caniatáu i'r broses bresennol sy'n ymwneud â'r Gorchmynion statudol fynd rhagddi, ac yn unol â hynny, mae'n fwriad gan y Prif Weinidog presennol, Carwyn Jones, ar ran Gweinidogion Cymru, i wneud penderfyniad ar y Gorchmynion statudol hynny os yn bosibl o gwbl yn ystod tymor y Cynulliad hwn, ar sail argymhellion a wnaed yn adroddiad yr arolygydd.

Yn amlwg, nid yw'r Prif Weinidog wedi gweld adroddiad yr arolygydd eto, rydym yn aros am gyngor gan y swyddogion, gan gynnwys cyngor cyfreithiol, i fynd gyda'r adroddiad hwnnw er mwyn ei alluogi i wneud y penderfyniad. Ar ôl gwneud y penderfyniad, cyhoeddir adroddiad yr arolygydd ar unwaith. Ac i fod yn glir iawn, oherwydd gwn ein bod wedi cael problemau gydag eglurder hyn, rydym wedi holi beth y mae 'ar unwaith' yn ei olygu mewn cyd-destun cyfreithiol yn y ffordd hon, ac i bob pwrpas, bydd yr adroddiad yn cael ei atodi wrth hysbysiad y penderfyniad sy'n gwneud y Gorchmynion, neu nad yw'n gwneud y Gorchmynion—un ffordd neu'r llall—oherwydd mae'n amlwg y gallwch fynd y naill ffordd neu'r llall gyda'r penderfyniad hwnnw. Ar ôl i hynny ddigwydd, byddwn yn trefnu dadl a phleidlais yn y Cynulliad yn amser y Llywodraeth, os gallwn wneud hynny o fewn ffrâm amser y Llywodraeth hon. Fel y dywedais, byddai'r penderfyniad i ymrwymo i gontract adeiladu rhwymol ar gyfer cyflwyno'r cynllun, pe gwneid y Gorchmynion, yn fater i'w symud ymlaen gan y Prif Weinidog newydd a'i Gabinet neu ei Chabinet yn y flwyddyn newydd.

Lywydd, mae swyddogion Llywodraeth Cymru a dderbyniodd adroddiad yr arolygydd annibynnol, yn dilyn yr ymchwiliad cyhoeddus, wrthi'n paratoi cyngor manwl ar gyfer y Prif Weinidog ar sail yr argymhellion hynny. Bydd y cyngor hwnnw, sy'n cynnwys y cyngor cyfreithiol cymhleth, yn llywio penderfyniad o dan y ddeddfwriaeth berthnasol ynglŷn â gwneud y Gorchmynion statudol ai peidio. Penderfyniad gweithredol i Weinidogion o dan Ddeddf Priffyrdd 1980 a Deddf Caffael Tir 1981 yw hwn, ac mae'n rhaid iddo fod yn seiliedig ar gynnwys adroddiad manwl a gynhyrchwyd gan arolygydd cynllunio yn dilyn ymchwiliad cyhoeddus hirfaith. Nid oes unrhyw rôl gyfreithiol o fewn y broses benderfynu honno ar gyfer y ddeddfwrfa. Fodd bynnag, pan fydd proses benderfynu'r Gorchmynion statudol wedi'i chwblhau, byddwn yn cyflwyno'r ddadl yn amser y Llywodraeth fel y gall y Cynulliad fynegi ei farn ar y prosiect.

A wnaiff arweinydd y tŷ ildio?

Gwnaf, wrth gwrs.

O ystyried hyd yr adroddiad hwn a chymhlethdod y mater, er ei fod angen cyngor cyfreithiol wrth gwrs a phobl eraill a fydd yn cynghori ac yn darllen yr adroddiad, oni fyddai'n gwneud synnwyr i'r Prif Weinidog gael yr adroddiad yn awr a chael mwy o amser a chyfle i'w ddarllen, er mwyn rhoi ystyriaeth briodol dros gyfnod angenrheidiol o amser i ba benderfyniad bynnag y bydd yn ei wneud wedyn?

Na, ein cyngor ni yw y dylai ddod gyda'r cyngor, gyda'i gilydd, fel y gall y Prif Weinidog ei ystyried yn ei gyfanrwydd, ac yn amlwg mae'n rhywbeth sy'n mynd i gymryd mwy nag ychydig oriau i'w ddarllen. Bydd yn cymryd cyfnod priodol o amser iddo allu mynd drwyddo—pa hyd bynnag fydd yr amser hwnnw. Felly, Lywydd, gallwch weld bod yr amser ar gyfer y penderfyniad hwnnw'n brin. Ond serch hynny, os yw'r Prif Weinidog hwn yn gallu gwneud hynny, yna credwn y dylai wneud hynny. Os nad yw'n gallu gwneud hynny, ni fydd yn gallu ei wneud a bydd wrth gwrs yn mynd drosodd i'r Prif Weinidog nesaf, pwy bynnag fydd honno neu hwnnw.

Yn amlwg, ceir—. Ac rwy'n ddiolchgar am y wybodaeth y mae arweinydd y tŷ wedi ei roi ar y cofnod hyd yn hyn, ond o ystyried y ras am yr arweinyddiaeth sy'n digwydd ar hyn o bryd yn y Blaid Lafur, a bod hwn wedi bod yn bwnc trafod, mae'r Prif Weinidog presennol wedi bod yn ofalus iawn i beidio â dangos tuedd, ac nid wyf yn credu bod unrhyw un o'r ymgeiswyr wedi dangos tuedd yn fwriadol, ond yn ystod y drafodaeth honno, maent wedi mynegi safbwyntiau. A yw Llywodraeth Cymru wedi ceisio cyngor ynglŷn ag a fyddai'r Prif Weinidog newydd, os nad yw'r penderfyniad hwn yn cael ei wneud, yn gallu gwneud y penderfyniad hwnnw, o ystyried y ddadl sydd wedi bod yn mynd rhagddi yn ystod y ras am yr arweinyddiaeth?

Nid wyf yn ymwybodol fod cyngor o'r fath wedi'i geisio na'i gymryd. Rwy'n siŵr y byddai, er hynny, pe baem yn y sefyllfa honno. Yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae'r ymgeiswyr—. Wel, nid yw un ohonynt wedi gwneud cyhoeddiad o'r fath. Byddai hwnnw'n fater i'r cyfreithwyr benderfynu yn ei gylch, a byddai'n rhaid inni gael cyngor priodol pe bai hynny'n digwydd.

Ond, fel y dywedaf, mae'n broses gymhleth. Ceir paramedrau cyfreithiol gwahanol iawn i'r hyn y gellir ac na ellir ei ystyried wrth gynnal y broses statudol. Mae hon yn broses a fydd bron yn sicr yn destun apêl ac adolygiad barnwrol, ac felly mae'r cyfreithwyr yn awyddus iawn i'r union ddarpariaethau—beth sy'n berthnasol, a beth nad yw'n berthnasol, beth y dylid ei ystyried a beth na ddylid ei ystyried—gael eu nodi i'r Prif Weinidog sy'n gwneud y penderfyniad ac sy'n darllen yr adroddiad.

Fel y dywedaf, ar hyn o bryd, mae'n dal yn bosibl y byddai hynny'n digwydd gyda'r Prif Weinidog hwn ac y byddem yn trefnu dadl ar gyfer yr wythnos nesaf. Cyn gynted ag y byddaf yn ymwybodol a yw hynny'n bosibl ai peidio, yn amlwg, Lywydd, byddaf yn rhoi gwybod i chi, fel y trafodwyd yn y Pwyllgor Busnes, ac yn rhoi gwybod i reolwyr busnes ar draws y Siambr. Dyna'r bwriad ar hyn o bryd. Fel y dywedaf, mae cymhlethdod y broses yn golygu bod yn rhaid inni fod yn ofalus iawn o ran y ffordd y byddwn yn ei wneud.

Fodd bynnag, os nad yw'n bosibl i'r Prif Weinidog hwn sicrhau bod y broses—. A hoffwn ddweud, ar gyfer y cofnod, fod y Prif Weinidog yn parhau i fod yn Brif Weinidog hyd nes y bydd yn ymddiswyddo ac nad yw'n Brif Weinidog mwyach; nid yw ei bwerau'n lleihau yn eu maint dros yr amser hwnnw. Ceidw ei holl bwerau fel Prif Weinidog hyd nes yr eiliad y bydd yn ymddiswyddo. Felly, i fod yn glir, yn gyfreithiol, nid oes unrhyw leihad yn y pŵer wrth i hynny ddigwydd. Ond os nad yw hynny'n bosibl, fel arweinydd y tŷ sy'n ymadael, byddaf yn argymell i'r Llywodraeth nesaf a'r Prif Weinidog newydd y dylai'r Llywodraeth anrhydeddu'r ymrwymiad i gyflwyno dadl yn amser y Llywodraeth er mwyn i'r Cynulliad gael dweud ei farn. Rwy'n disgwyl y bydd y Llywodraeth newydd yn gwneud hynny, a'r rheswm rwy'n disgwyl hynny, Lywydd, yw oherwydd nad yw hwn yn fater hawdd. Fel y mae llawer o'r Aelodau wedi nodi, mae'r dewisiadau sydd ger ein bron yn anodd iawn. Nid yw'r M4 yn brosiect arferol, ac mae llawer o leisiau wedi mynegi safbwyntiau cryf ar y ddwy ochr i'r ddadl.

Wrth nodi'r camau hyn heddiw, credaf fod Llywodraeth Cymru wedi cydbwyso prosesau ac egwyddorion pwysig, ac mae angen i Lywodraeth Cymru ddilyn y broses gyfreithiol ffurfiol mewn perthynas â phenderfynu a ddylid gwneud y Gorchmynion statudol ar gyfer y prosiect. Wedyn bydd y Cynulliad yn mynegi ei farn ar y prosiect. Wrth gwrs, bydd y farn honno'n hysbys i'r Llywodraeth nesaf os yw mewn sefyllfa lle mae'n gwneud penderfyniadau ynglŷn ag a ddylid rhoi'r cynllun ar waith drwy ymrwymo i'r contract adeiladu. Mae llawer o'r Aelodau heddiw wedi pennu paramedrau y credant y gellid eu defnyddio ar gyfer gwneud y penderfyniad hwnnw. Felly rydym yn cefnogi cynnig Plaid Cymru heddiw ar y sail ei fod yn cydnabod, os gwneir y Gorchmynion statudol, fod hawl gan y Llywodraeth newydd o hyd i benderfynu a ddylai ymrwymo i gontract ar gyfer adeiladu'r cynllun o fewn paramedrau'r holl bethau a grybwyllwyd gan yr holl Aelodau sydd wedi cyfrannu at y ddadl heddiw. Diolch.

Galwaf ar Rhun ap Iorwerth i ymateb i'r ddadl.

Diolch yn fawr iawn am yr holl gyfraniadau i'r ddadl fer hon y prynhawn yma. Credaf ei bod wedi bod yn ddadl ddefnyddiol iawn. Mae wedi ymwneud ag amseru. Rwy'n credu ei bod yn anochel y byddem yn symud ymlaen at feysydd manteision ac anfanteision y llwybr du, a gwnaed rhai pwyntiau cryf iawn gan Jenny Rathbone a Lee Waters ac eraill y buaswn yn cytuno â hwy—ein bod ar y trywydd anghywir yma o ran y dull o weithredu a fabwysiadwyd ar gyfer datblygu'r llwybr du, a beth y mae hynny'n ei ddweud am ein diffyg arloesedd wrth ymdrin â'r her enfawr sydd gennym yng Nghymru mewn perthynas â thrafnidiaeth.

Gwnaed rhai pwyntiau technegol ynglŷn â'r broses y byddwn yn ei dilyn. Gadewch i mi ei gael yn glir yn fy meddwl. Credaf fod angen y saib hwnnw arnom yn awr i oedi dros newid Prif Weinidog. Nid wyf yn credu y dylem gael y ddadl honno yma yn y Cynulliad yr wythnos nesaf. Credaf y dylai hynny ddigwydd yn ystod dyddiau cynnar y Prif Weinidog newydd. Fel yr amlinellais—a chefnogwyd y pwynt gan eraill—mae hyn yn ymwneud â pherchnogaeth ar y rhaglen hon ar gyfer M4 newydd, neu beidio, gan Brif Weinidog newydd a'i Lywodraeth neu ei Llywodraeth, fel y nodwyd yn gwbl gywir—ei Chabinet neu ei Gabinet. Credaf ein bod, mewn gwirionedd, yn gofyn am oedi—ychydig o oedi—er mwyn inni allu symud yn gyflymach gobeithio tuag at ateb mwy arloesol ar gyfer heriau trafnidiaeth de-ddwyrain Cymru a choridor yr M4 y cydnabyddwn yn sicr eu bod yn bodoli, fel y mynegais yn gynharach.

Felly, gobeithio y bydd pobl yn gweld y bleidlais heddiw a'r drafodaeth heddiw am yr hyn ydynt: arwydd o ddymuniad y Senedd hon i weld y Prif Weinidog newydd yn ystyried yn eglur iawn beth sydd orau i ni fel cenedl o ran y penderfyniad hwn ar yr M4 newydd. Rwy'n ddiolchgar am yr arwyddion y caiff y cynnig hwn ei gefnogi y prynhawn yma, ac edrychaf ymlaen yn awr at weld y Llywodraeth newydd a'r Prif Weinidog newydd yn dweud, 'Dyma ein penderfyniad—penderfyniad nad ydym yn barod i'w wneud, neu yr ydym yn barod i'w wneud, ac wynebu ei ganlyniadau.'

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36. 

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.