Dyna'r sefyllfa.

Nawr, o fis Ebrill, fel rydym ni wedi ei glywed eisoes, bydd gan Lywodraeth Cymru ysgogiadau treth newydd—mwy o ysgogiadau treth nag erioed o'r blaen i gynhyrchu rhywfaint o gyfoeth i economi Cymru, ond yn hytrach na bachu ar y cyfle y mae’r ysgogiadau treth hynny’n ei gynrychioli, i roi hwb i’n heconomi, mae Llywodraeth Cymru wedi ildio i demtasiwn draddodiadol Llafur o drethu a gwario. Gadewch i ni gymryd yr ardreth newydd o 6 y cant, er enghraifft, yr ydych chi’n ei gorfodi ar werthiannau tir masnachol gwerth dros £1 filiwn—cam y dywedodd syrfewyr siartredig Cymru oedd, ac rwy’n dyfynnu, yn 'wallgof'. Rhybuddiwyd gannddynt, ac rwy’n dyfynnu, y byddai'n gwneud Cymru yn lle llai deniadol yn fasnachol i fuddsoddi ynddo ac y byddai’n niweidio'r economi. Dyna'r math o ideoleg trethu a gwario gosbol y byddech chi'n ei disgwyl gan blaid sydd, dro ar ôl tro, wedi gwneud llanastr llwyr o'n cyllid cyhoeddus. Gallai'r gyllideb hon fod wedi helpu i ddatrys y pryderon hynny a helpu i ddenu mwy o fusnesau i adleoli i Gymru, ond nid yw wedi gwneud hynny; oherwydd yn hytrach, Ysgrifennydd y Cabinet, rydych chi wedi eu hanwybyddu nhw. Nid dyma'r math o sosialaeth unfed ganrif ar hugain yr ydych chi'n honni eich bod yn ei gynrychioli; dyma'r math o sosialaeth sy’n atal cyfleoedd, yn dal Cymru yn ôl ac yn tagu cyfleoedd bywyd y genhedlaeth nesaf.

A beth am yr ysgogiadau treth eraill hyn sydd ar gael i chi? Mae Cydffederasiwn Diwydiant Prydain wedi eich rhybuddio, yn gwbl briodol, am godi treth incwm Cymru, gan ddweud y ddylai fod yn ddewis olaf ac nid ymateb cyntaf. Ac rwy’n falch iawn o weld, yn eich cyllideb, nad oes unrhyw gynigion ar hyn o bryd i gynyddu trethi incwm Cymru. Ond, wrth gwrs, yr hyn na wnaethoch chi roi sicrwydd yn ei gylch yw na fyddant yn cynyddu yn y dyfodol—dim ond am y flwyddyn ariannol nesaf yr ydych chi wedi sôn.

Rydych chi'n aelod o blaid a ymrwymodd ei hun mewn maniffesto cyn etholiadau Cynulliad 2016 nad oeddech chi'n mynd i gynyddu treth incwm. A wnewch chi roi'r ymrwymiad hwnnw i ni yn bersonol yma eto heddiw, Ysgrifennydd y Cabinet? Dim ond cyfran fach o drethdalwyr cyfradd uwch ac ychwanegol y DU sydd gennym ni ac rwy’n meddwl ei bod hi'n hynod debygol y byddai’r unigolion hynod symudol hyn yn adleoli o Gymru, gan arwain at golli refeniw i goffrau Cymru a chan arwain hefyd at fuddsoddiad gan yr unigolion hynny yn mynd i fannau eraill. Ac mae’n wir, wrth gwrs, am drethi eraill hefyd.

Rwy’n falch iawn o glywed eich bod chi wedi cael sgwrs, o’r diwedd, am yr angen i wneud rhywbeth ychwanegol am ardrethi busnes, oherwydd, fel y gwyddom, ar hyn o bryd, mae gennym ni'r gyfundrefn ardrethi busnes leiaf deniadol yn y Deyrnas Unedig, o ganlyniad i'r sefyllfa bresennol gyda’r lluosydd.

Rwy’n edrych ymlaen—rydych chi wedi dangos tipyn o goes i ni o ran eich cynlluniau i ddefnyddio swm canlyniadol o £26 miliwn yr ydych chi wedi ei gael gan Lywodraeth y DU i gynorthwyo'r sefyllfa gydag ardrethi busnes, ond nid ydych chi wedi rhoi mwy o fanylion i ni am hynny, a hoffwn glywed rhagor o fanylion yn eich ymateb i'r ddadl heddiw.

Welwch chi, rydym ni’r Ceidwadwyr yn gwybod pan fyddwch chi'n cynorthwyo busnesau, rydych chi mewn gwirionedd yn helpu i ysgogi’r holl economi ac yn helpu i gynorthwyo gwasanaethau cyhoeddus gan mai busnesau preifat sy'n creu’r cyfoeth, sy’n talu’r trethi, sy’n cyflogi pobl sydd hefyd yn talu eu trethi, a’r trethi hynny sy’n talu am y gwasanaethau cyhoeddus yr ydym ni'n eu mwynhau yng Nghymru, a’r staff sy'n gweithio ynddynt.

Felly, mae'r gyllideb hon yn siom mewn sawl ffordd, yn enwedig i fusnesau Cymru. Mae hefyd yn siom, wrth gwrs, i brynwyr tro cyntaf. Prin iawn y mae'n ei wneud i gyflymu'r gwaith o adeiladu tai, y gwaith adeiladu tai sydd ei angen arnom ni ac y cyfeiriwyd ato yn ystod cwestiynau i'r Prif Weinidog heddiw. Nid yw'n gwneud llawer iawn yn fwy o ran helpu pobl i gael eu troed ar yr ysgol dai chwaith. A gallech chi fod wedi cymryd camau pellach i gynorthwyo pobl drwy estyniadau i’r lwfans o ran y dreth trafodiadau tir er mwyn helpu pobl i ymuno â'r ysgol dai. Ond wnaethoch chi ddim. Wnaethoch chi ddim. Mae'n gyfle arall a gollwyd.

I droi at y GIG, rydym ni wedi croesawu’r buddsoddiad ychwanegol y mae eich Llywodraeth wedi ei wneud yn y gwasanaeth iechyd gwladol, ond mae’n rhaid i mi ddweud ei fod yn rhy ychydig yn rhy hwyr braidd. Gadewch i ni beidio ag anghofio bod gan Gymru yr anrhydedd o fod â'r unig Lywodraeth erioed yn unrhyw le yn y Deyrnas Unedig sydd wedi torri cyllideb gwasanaeth iechyd gwladol. Ac mae etifeddiaeth eich toriadau llym mewn gweinyddiaeth flaenorol i gyllideb y GIG yn fyw gyda ni heddiw, oherwydd o ganlyniad i'r toriadau hynny—[Torri ar draws.] Roeddech chi’n sôn am sut y mae cyllidebau yn newid dros gyfnod os byddant yn cyd-fynd â chwyddiant. Wel, gadewch i mi ddweud wrthych chi, pe na baech chi wedi torri cyllideb y gwasanaeth iechyd gwladol yn y flwyddyn y gwnaethoch chi dorri’r gyllideb honno, gyda chefnogaeth Plaid Cymru dylwn ychwanegu, byddai cyllideb y gwasanaeth iechyd gwladol—pe baech chi wedi cadw i fyny â’r cynnydd mewn gwariant yn Lloegr—£1 biliwn yn iachach heddiw yng Nghymru nag y mae ar hyn o bryd. Oherwydd y gwir yw, dros y chwe blynedd diwethaf, bod y gyllideb wedi cynyddu fwy na dwywaith mor gyflym o ran y gwasanaeth iechyd yn Lloegr ag y mae wedi ei wneud yng Nghymru, ac mae'n eglur iawn—[Torri ar draws.] Mae'n eglur iawn—ffeithiau yw’r rhain. Nid ydych chi'n hoffi'r ffeithiau—[Torri ar draws.] Nid ydych chi'n hoffi'r ffeithiau—[Torri ar draws.] Nid ydych chi'n hoffi'r ffeithiau, ond dyna'r gwir. Mae'n eglur iawn mai’r Blaid Geidwadol hon sy’n hyrwyddo’r gwasanaeth iechyd gwladol, nid y Blaid Lafur yma yng Nghymru. Byddaf yn hapus i dderbyn yr ymyriad.