Part of the debate – Senedd Cymru am 8:00 pm ar 4 Rhagfyr 2018.
Diolch yn fawr, Llywydd. A gaf i ddechrau trwy ddiolch yn arbennig i Gadeiryddion pwyllgorau'r Cynulliad am gymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma.
Mae'n gam pwysig iawn wrth graffu ar y gyllideb ein bod yn clywed gan ein holl bwyllgorau, fel y dywedodd Bethan Sayed—cyfle i ganolbwyntio ar y rhannau hynny o'r gyllideb nad ydyn nhw'n cael llawer o sylw yn aml yma ar lawr y Cynulliad, ond sy'n wirioneddol bwysig iawn ym mywyd ehangach Cymru.
Rwyf am sôn am bedwar mater a gafodd eu crybwyll, rwy'n credu, dro ar ôl tro yn yr hyn a ddywedodd y Cadeiryddion. Yn gyntaf, pryder am gyflogau, rwy'n ei rannu. Polisi Llywodraeth Cymru, Llywydd, fu hyn: pryd bynnag gawn ni arian gan Lywodraeth y DU i gyfateb i setliadau cyflog y maen nhw wedi eu cytuno, rydym ni'n ei drosglwyddo ar unwaith i'r sefydliadau sy'n gyfrifol am dalu hynny. Yn sicr bu hynny'n wir am gyflogau athrawon, wedi'i ategu eleni a'r flwyddyn nesaf gan £7.5 miliwn ychwanegol o'n harian ni i wneud yn siŵr bod awdurdodau lleol yn gallu cyflawni eu cyfrifoldebau yn y maes hwnnw, a dyna'n union beth yr ydym ni'n disgwyl i'r arian hwnnw ei wneud.
Soniodd John Griffiths am bensiynau yn ei gyfraniad ef, ac o'r holl bethau yr ydym ni wedi'u crybwyll y prynhawn yma, Llywydd, dyna fy mhryder mwyaf fel eich Gweinidog Cyllid. Mae Llywodraeth y DU wedi newid y rheolau o ran cyfraniadau pensiwn, a bydd hynny'n golygu y bydd gwasanaethau cyhoeddus yma yng Nghymru yn cael bil mawr iawn y bydd yn rhaid iddyn nhw ei dalu yn ychwanegol at unrhyw beth yr oedden nhw'n cynllunio ar ei gyfer, neu wedi gallu dylanwadu arno. Mae Llywodraeth y DU yn dweud ei bod yn darparu arian i dalu'r costau hynny, ond nid ydym ni wedi gweld eto faint o hynny fydd yn dod i Gymru, ac nid ydym ni wedi gweld eto faint o'r biliau hynny sydd gennym ni i'w talu y bydd y cyllid hwnnw yn eu hariannu. Nawr, rwy'n dweud unwaith eto y prynhawn yma y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithredu fel blwch postio yn unig o dan yr amgylchiadau hynny. Bydd unrhyw arian a gawn ni yn mynd yn uniongyrchol i'r gwasanaeth iechyd, i awdurdodau lleol ar gyfer pensiynau athrawon, i'r gwasanaeth tân, i addysg bellach, ac ati. Ond os na fydd Llywodraeth y DU yn talu'r costau hynny y mae wedi'u creu, yna mae'n rhaid imi ddweud wrth yr Aelodau yn y Siambr hon: nid oes unrhyw swm o arian wedi'i neilltuo yn ein cyllideb y byddwn yn gallu ei ddefnyddio i achub croen Llywodraeth y DU yn y sefyllfa honno. Yn wir, fel yr eglurais i'r Pwyllgor Cyllid wrth roi tystiolaeth yno, byddaf i'n mantoli'r gyllideb flwyddyn nesaf dim ond trwy ddefnyddio arian o gronfa wrth gefn Cymru. Rwy'n gallu gwneud hynny oherwydd ein bod ni wedi rheoli'r cronfeydd wrth gefn yn ofalus. Ond er mwyn parhau i wneud pob dim yr ydym ni'n dymuno ei wneud, i'r graddau y gallwn ni, rydym yn dibynnu ar wario mwy o arian nag sydd gennym ni flwyddyn ar ôl blwyddyn, ac nid oes unman arall i fynd os cawn ni fil am bensiynau nad oes gennym ni unrhyw gyfrifoldeb drostyn nhw a heb allu gwneud darpariaeth.
Trydedd thema y mae Cadeiryddion y pwyllgorau wedi sôn amdani yw atal. Rwy'n ddiolchgar am yr hyn y mae'r Aelodau wedi'i ddweud am ddefnyddioldeb y diffiniad ac rwy'n cytuno â'r hyn sydd wedi'i ddweud am wneud yn siŵr ein bod ni nawr yn symud ymlaen i fireinio'r diffiniad a'i ddefnyddio yn fwy wrth dynnu gwariant i lawr yr hierarchaeth y mae'r diffiniad yn ei darparu, er mwyn i ni wario mwy, yn y pen draw, ar drefniadau atal sylfaenol nag yr ydym ni'n ei wneud heddiw.
Rwy'n falch iawn o glywed yr hyn a ddywedodd y Cadeirydd am gyfarfodydd pwyllgor ar y cyd. Mae arweinydd y tŷ a minnau wedi bod i gyfarfod o'r fath, a oedd yn craffu ar faterion cydraddoldeb yn y gyllideb, ac rwy'n edrych ymlaen at dderbyn canlyniad y gwaith hwnnw.
Llywydd, a gaf i ddweud, mewn ffordd mor hynaws ag y gallaf, fod pawb yn fy myd i yn dymuno siarad â mi ynghylch cyllidebau trawsbynciol; mae pawb yn eithaf awyddus i wneud yn siŵr bod eu cyllideb eu hunain wedi ei hamddiffyn. Synhwyrais eithaf tipyn o hynny yn yr hyn yr oedd Cadeiryddion y pwyllgorau yn ei ddweud unwaith eto. Mae'n ddealladwy—mae Cadeiryddion pwyllgorau yn gyfrifol am faes, maen nhw wedi ymrwymo'n angerddol i'r maes hwnnw, a gall pawb weld bod mwy y gallem ei wneud, ond yr unig ffordd o gael cyllidebau trawsbynciol yw os bydd pawb yn fodlon rhoi ychydig o'r hyn sydd ganddyn nhw i allu gwneud y gwaith ehangach hwnnw.