Part of the debate – Senedd Cymru am 7:56 pm ar 4 Rhagfyr 2018.
Diolch, Llywydd. Mae cyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru eleni yn gam hynod o bwysig yn y broses ddatganoli. Dyma'r flwyddyn gyntaf y bydd refeniw a godir o gyfraddau treth incwm newydd Cymru yn cael ei gynnwys yng nghyllideb Cymru, ar ôl cyflwyno'r trethi hynny ym mis Ebrill 2019. Fodd bynnag, mae'r cam pwysig hwn yn y broses ddatganoli yn digwydd yng nghyd-destun y cyni tywyllaf mewn Llywodraeth. Mae Llafur wedi gwneud pob dim yn ei gallu i amddiffyn Cymru rhag effeithiau gwaethaf y toriadau hyn, trwy ddiogelu gwasanaethau rheng flaen, a bydd yn parhau i wneud hyn. Mae hyn yn cynnwys y gyllideb Cefnogi Pobl, cynlluniau gostyngiadau'r dreth gyngor, bwrsarïau hyfforddi nyrsys, Dechrau'n Deg a llawer mwy yn wyneb Brexit a thynnu cyllid Ewropeaidd o Gymru. Nid yw'r gyllideb ddrafft hon yn eithriad.
Er gwaethaf y pwysau difrifol ar Lywodraeth Cymru, mae'n parhau i gyflenwi mwy na £500 miliwn yn ychwanegol ar gyfer ein gwasanaeth iechyd, £50 miliwn yn fwy ar gyfer gofal cymdeithasol, £15 miliwn ar gyfer ysgolion a £12.5 miliwn i helpu i fynd i'r afael â thlodi plant. Ond mae hi'n briodol pwysleisio pa mor anodd yn wir yw cyllidebau gwarchodedig yr awdurdodau lleol hyd yn oed, o ganlyniad i doriadau y DU i Gymru, a byddaf i'n parhau i groesawu symiau canlyniadol a blaenoriaethu llywodraeth leol a darpariaeth eu gwasanaethau rheng flaen. Serch hynny, mae buddsoddiad y Llywodraeth hon sydd gennym ni yng Nghymru yn parhau i ddiwallu anghenion pobl Cymru, er bod angen rhagor o gyllid tecach i Gymru arnom ni, a byddaf i'n parhau i alw am hyn. Rwy'n credu bod fy nghyfaill, Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, wedi gwneud gwaith rhyfeddol i ddarparu cymorth mor hanfodol ledled ein gwasanaethau cyhoeddus dan amgylchiadau mor anodd.
O ran y Ceidwadwyr, yn wir maen nhw'n rhai da am eistedd yn y Siambr hon a mynnu mwy ar gyfer ein gwasanaethau cyhoeddus, wrth i'w cyfeillion yn San Steffan orfodi toriadau ar ein cyllidebau yng Nghymru. Mae'n rhyfeddol. Mae yn fy syfrdanu i, o un wythnos i'r llall, maen nhw'n gofyn i ni wneud mwy gyda llawer llai, a rhagrith eithriadol yw hynny nad oes terfyn arno. Ymddengys fod y Torïaid wedi ymbellhau'n gwrtais o'u dewis gwleidyddol nhw eu hunain i gefnogi'r cyni honedig y mae eu cydweithwyr yn San Steffan yn ei wneud, ac y maen nhw'n ei osgoi, yn ei anwybyddu ac yn troi eu llygaid oddi arno yma yng Nghymru.
Ond rwy'n dymuno canolbwyntio ar y buddsoddiad cadarnhaol i Gymru y mae'r gyllideb hon yn ei ddarparu, yn ogystal â'r cyllid ychwanegol rwyf i wedi'i grybwyll eisoes. Hoffwn i groesawu'n arbennig y £7 miliwn a fuddsoddwyd ym Mharc Rhanbarthol y Cymoedd. Bydd hyn yn rhoi hwb hollbwysig i dwristiaeth, yn denu mwy o ymwelwyr i Gymoedd y de yr ydym ni mor falch ohonyn nhw, gan gynnwys safleoedd fel Coedwig Cwmcarn yn fy etholaeth i fy hun.
I gloi, Llywydd, mae'r gyllideb hon yn darparu cymorth y mae ei dirfawr angen ar gyfer ein gwasanaethau cyhoeddus, ac wrth i ni ddathlu pen-blwydd ein GIG yn saith deg mlwydd oed, y gwrthwynebodd y Torïaid ei greu, rwy'n credu y byddai Nye Bevan yn falch ein bod ni yng Nghymru yn buddsoddi ynddo yn y fan yma'n awr. Yr hyn sy'n gwneud hyn fwy rhyfeddol yw ein bod yn cyflawni'r buddsoddiad hwn er gwaethaf y ffaith y bydd cyllideb Llywodraeth Cymru yn parhau i fod 5 y cant yn llai yn 2019-20 nag yr oedd yn 2010-11, sy'n cyfateb i £850 miliwn—llawer iawn llai i'w wario ar ein holl wasanaethau cyhoeddus mewn termau real.
Ac er gwaethaf honiad y Canghellor, yn groes i'r holl dystiolaeth, fod cyni wedi dod i ben, ni fyddaf i byth yn derbyn darlithoedd neu wersi gan y Torïaid ar ein cyllideb wrth iddyn nhw barhau i dangyllido ein gwasanaethau cyhoeddus a'n cyllideb ar gyfer Llywodraeth Cymru. Ac wrth iddyn nhw droi eu pen ac wrth i ni lywodraethu â llai, ac wrth iddyn nhw ar yr un pryd ddod o hyd i £1,000 miliwn i'w daflu i Ogledd Iwerddon gan anwybyddu dinasyddion Cymru, rwyf yn cymeradwyo gwaith yr Ysgrifennydd dros gyllid i ddarparu cyllideb sy'n ymdrechu o dan yr amgylchiadau anoddaf i ddiwallu anghenion holl bobl Cymru. Mae'n bryd i'r Torïaid gamu i'r adwy a darparu i Gymru yr hyn y maen nhw wedi'i ddarparu i Ogledd Iwerddon. Rwy'n byw mewn gobaith, ac yn gobeithio am etholiad cyffredinol. Diolch.