Er gwaethaf sicrwydd gan y Gweinidog yng Nghyfnod 3 y byddai rhieni sy'n manteisio ar y cynnig yn cael 15 i 20 awr yr wythnos o ofal plant mewn gwirionedd, gan olygu uchafswm tâl ychwanegol o £13.25 yr wythnos, mae hyn yn dal i fod yn £636 y flwyddyn. Felly, rydym yn parhau i gefnogi safbwynt Arolygiaeth Gofal Cymru, a nododd y gallai taliadau ychwanegol wneud y cynnig yn anfforddiadwy i rai teuluoedd ar incwm isel.

Rydym hefyd wedi clywed tystiolaeth sy'n dod i'r amlwg mewn un ardal beilot fod rhai darparwyr gofal plant wedi dechrau codi tâl ar rieni pan nad oeddent wedi gwneud hynny'n flaenorol. Mae gwerthusiad Llywodraeth Cymru ei hun o'r cynnig wedi dangos bod 15 y cant o ddarparwyr gofal plant a gafodd eu cyfweld wedi cyflwyno taliadau ychwanegol o ganlyniad i'r cynnig hwn. Yn waeth byth roedd rhai darparwyr gofal plant yr oedd eu taliadau'n uwch na'r £4.50 yr awr a ddarperir gan y cynnig wedi cyflwyno taliadau ychwanegol i wrthbwyso diffyg yn y refeniw.

Nawr, yn amlwg, rydym yn croesawu ymatebion y Gweinidog yng Nghyfnodau 2 a 3 a nododd y byddai'r canllawiau ar daliadau ychwanegol yn cael eu diwygio i gryfhau safbwynt Llywodraeth Cymru cyn cyflwyno'r cynllun yn genedlaethol. Mae hefyd yn arwyddocaol fod y cynllun gweinyddol drafft yn cynnwys cyfeiriadau at ganllawiau newydd i awdurdodau lleol ar ffioedd ychwanegol, a nodwn ymdrechion Llywodraeth Cymru i rybuddio darparwyr i beidio â chodi ffioedd ychwanegol ar gyfer plant tair i bedair oed, gyda'r bygythiad o gael eu gwahardd o'r cynnig am fethiant i gydymffurfio. Fodd bynnag, rydym yn parhau'n bryderus fod y diffiniad o 'ofal plant' y mae'r Gweinidog yn pwyso cymaint arno yn y cynllun gweinyddol drafft, a ddisgrifiwyd yn fedrus mewn mwy o fanylder gan fy nghyd-Aelod, Suzy Davies AC, yn cynnwys gweithgareddau o dan oruchwyliaeth mewn gwirionedd. Rydym yn dadlau felly y dylai taliadau a godir am y rhain gael eu talu'n rhan o'r cynnig. At hynny, mae'r gwerthusiad cyntaf ar gyfer gweithredwyr cynnar wedi dangos yn glir nad yw darparwyr sydd wedi cyflwyno taliadau ychwanegol yn gwybod nad yw gosod taliadau yn y modd hwn yn rhan o ganllawiau Llywodraeth Cymru. Mae'r gwerthusiad hefyd yn nodi, mewn rhai achosion, fod y taliadau ychwanegol mewn gwirionedd yn cymryd lle rhai o'r rhwystrau i fforddiadwyedd y mae'r cynnig yn anelu i'w dileu.

Er bod y cynllun gweinyddol drafft yn sôn na chaniateir gosod taliadau ychwanegol ar gyfer darparu gofal plant a gyllidir, mae'r taliadau atodol yn dal yn bresennol, sy'n golygu bod modd i ddarparwyr gofal plant adennill y gwahaniaeth. Ac ni ddarparir y canllawiau, sy'n golygu nad yw Cynulliad Cenedlaethol Cymru ar hyn o bryd yn gallu asesu a fyddai modd atal hyn rhag digwydd. Felly, rwy'n annog yr holl Aelodau yma heddiw i bleidleisio o blaid y gwelliant hwn. Nid yn unig y byddech yn bod yn deg wrth rieni ar incwm isel sy'n ymdrechu i dalu costau gofal plant, ond byddai o gymorth i ddileu rhai o'r rhwystrau i gyflogaeth a achosir gan y cynnig, yn anffodus.

Nawr, mae gwelliant 33 yn gofyn i Lywodraeth Cymru gyhoeddi a monitro gwybodaeth sy'n ymwneud â thaliadau ychwanegol, gan gynnwys byrbrydau. Fel yr eglurwyd o dan welliant 13, gall taliadau am ddarpariaethau ychwanegol atal rhai rhieni rhag manteisio ar y cynnig a gorfod dod o hyd i hyd at £1,800 y flwyddyn pe bai gofyn iddynt dalu pris llawn am 30 awr yr wythnos, 48 wythnos y flwyddyn. Fodd bynnag—a bydd hon yn thema sy'n rhedeg drwy'r rhan fwyaf o'r gwelliannau a gyflwynais—nid oes modd i Gynulliad Cenedlaethol Cymru graffu ar, neu ddadlau ynglŷn ag unrhyw sicrwydd a roddir gan y Gweinidog yma ar gam diweddarach yn sgil y ffaith eu bod yn cael eu hepgor o'r Bil hwn. Rydym yn ailgyflwyno'r gwelliant hwn, am fod y Gweinidog, drwy ei wrthod yng Nghyfnod 2 ar sail creu baich ychwanegol ar awdurdodau lleol a darparwyr, wedi gwrthddweud ei haeriadau ei hun yng Nghyfnod 1. Yn ogystal, mae cynnwys canllawiau ar daliadau ychwanegol mewn cynllun gweinyddol drafft, yn ogystal â'r ffaith bod y Gweinidog wedi dweud y byddai'n rhoi camau ar waith os codir taliadau ychwanegol ar gyfer plant tair i bedair oed drwy wahardd darparwyr gofal plant rhag cael darparu'r cynnig, yn awgrymu y bydd rhwystrau posibl yn cael eu monitro. Felly, rhaid defnyddio trefniadau i gasglu data er mwyn ategu hyn.

Mae'r arwyddion cynnar o werthusaid Llywodraeth Cymru ei hun yn dangos bod rhai darparwyr gofal plant wedi cyfaddef eu bod yn codi taliadau ychwanegol ers i'r cynnig gael ei gyflwyno, a chredwn yn gryf, fel y cyfryw, fod gwir angen dyletswydd i gyhoeddi gwybodaeth er mwyn sicrhau y cynhelir adolygiad cadarn. Felly, rhaid i'r Gweinidog roi cyfle i'r sefydliad hwn weld y data y bydd Llywodraeth Cymru yn anochel yn ei gasglu ar daliadau ychwanegol, yn hytrach na'i israddio'n bosibilrwydd o dan weithrediad y cynllun gweinyddol. Ac rwy'n annog yr Aelodau eto i bleidleisio gyda'ch cydwybod a phleidleisio'n unol â hynny.

Mae gwelliant 32 yn ei gwneud yn ofynnol i Lywodraeth Cymru gyhoeddi a monitro'r cyfraddau fesul awr a delir am ofal plant ac elfennau cyfnod sylfaen y cynnig. Fel y caiff ei weithredu ar hyn o bryd, caiff cynnig gofal plant 30 awr yr wythnos Llywodraeth Cymru ei gynnal ar ffrwd ddeuol—addysg feithrin cyfnod sylfaen y blynyddoedd cynnar a'r cynnig gofal plant—gydag o leiaf 10 awr yr wythnos i'w ariannu gan ddarpariaeth y blynyddoedd cynnar drwy grantiau cymorth refeniw llywodraeth leol. Nawr, clywsom yn ystod Cyfnod 1 y gall lleoliad deuol greu canlyniadau anfwriadol, megis cludiant rhwng y darparwr sy'n cynnig gofal plant ac addysg y blynyddoedd cynnar.

Fodd bynnag, testun pryder arbennig yw nad oes gwahaniaeth enfawr rhwng y cyfraddau fesul awr a delir am addysg y blynyddoedd cynnar nas cynhelir a'r cyfraddau y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu eu talu am y cynnig gofal plant, gyda'r cynnig yn darparu cryn dipyn yn fwy nag a delir tuag at addysg y blynyddoedd cynnar a meithrinfeydd y cyfnod sylfaen. Mae'r cynnig yn rhoi £4.50 yr awr i ddarparwyr am ofal plant, sy'n llawer uwch na'r £1.49 i £3.50 yr awr y mae Cwlwm a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn amcangyfrif ei fod yn cael ei gynnig i ddarparwyr y blynyddoedd cynnar. Felly, mae'n amlwg y gallai'r amrywiadau hyn effeithio'n negyddol ar addysg y blynyddoedd cynnar drwy wthio darparwyr allan. Mae'r gwerthusiad wedi gweld hyn yn digwydd yn y camau peilot. Gallai amrywiadau o'r fath effeithio'n negyddol ar addysg y blynyddoedd cynnar—rhywbeth a gyfaddefodd y Gweinidog yng Nghyfnod 1 mewn gwirionedd. Felly, drwy wahaniaeth o'r fath yn y taliadau, nododd y CLlLC hefyd wrth y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg fod pryderon eisoes wedi'u mynegi mewn ardaloedd peilot y gallai addysg y blynyddoedd cynnar gael ei gwthio allan oherwydd elfen gofal plant y cynnig hwn.

Rwyf wedi ailgyflwyno'r gwelliant hwn fel nad yw haeriad y Gweinidog y byddai'n rhy feichus ar Weinidogion Cymru yn gorbwyso pwysigrwydd craffu ar effaith y cynnig ar ddarpariaeth y blynyddoedd cynnar a'r cyfnod sylfaen. Rydym yn ymwybodol hefyd o addewid Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg yng Nghyfnod 1, ond rydym yn edrych yn ofalus ar yr effaith bosibl ar ddarpariaeth y cyfnod sylfaen, gan gynnwys materion strwythurol ac ariannol a allai effeithio ar gyflawniad effeithiol ac ansawdd y ddarpariaeth. Rydym yn dal i ddadlau bod cyhoeddi cyfraddau fesul awr yn rhan bwysig o'r gwerthusiad hwn. Diolch.